اقتصاد دانش‌بنیان و بومی‌سازی صنعتی در آذربایجان‌شرقی

به گزارش ایرنا، آذربایجان‌شرقی به رغم شناخته شدن به عنوان یک استان صنعتی در نیم قرن اخیر، در حوزه شرکت های دانش بنیان و فناور تا چند سال قبل، عملکرد موفقی نداشت و رتبه اش در جدول رده بندی استان های کشور متناسب با ظرفیت های آن نبود، اما این در سال های اخیر گام های مهمی در این زمینه برداشته است.  

در شرایطی که مجموع شرکت های استارتاپی و فناور آذربایجان شرقی تا چهار سال قبل به کمتر از ۳۰۰ مورد می رسید، این رقم هم اکنون افزون بر ۶۰۰ مورد است که ظرفیت بزرگی برای تحقق شعار سال از طریق تسریع روند رشد حوزه صنعت و تجارت و افزایش صادرات محصولات فناور و دانش بنیان محسوب می شود.  

بررسی آمار و اطلاعات منتشر شده توسط پارک علم و فناوری آذربایجان شرقی، حاکی است که سه درصد شرکت های دانش بنیان کشور در این استان مستقرند و شمار آنها از ۹۲ شرکت در سال ۱۳۹۷ شمسی به بیش از ۱۶۰ شرکت در زمان حاضر افزایش یافته است؛ به عبارت دیگر، آمار شرکت های دانش بنیان این خطه در مدت یاد شده رشد بیش از ۶۰ درصدی را تجربه کرده است.  

بررسی آمار و اطلاعات منتشر شده توسط پارک علم و فناوری آذربایجان شرقی، حاکی است که سه درصد شرکت های دانش بنیان کشور در این استان مستقرند و شمار آنها از ۹۲ شرکت در سال ۱۳۹۷ شمسی به بیش از ۱۶۰ شرکت در زمان حاضر افزایش یافته است؛ به عبارت دیگر، آمار شرکت های دانش بنیان این خطه در مدت یاد شده رشد بیش از ۶۰ درصدی را تجربه کرده است.  

البته حوزه دانش بنیان و فناور آذربایجان شرقی تا رسیدن به نقطه مطلوب با چالش های مهمی دست به گریبان است و کارشناسان محلی معتقدند هنوز زیرساخت‌های فیزیکی و فرهنگی مورد نیاز فعالیت و توسعه شرکت‌های به حد کافی در این استان وجود ندارد که در این خصوص باید مسوولان استانی بیش از پیش تلاش و پیگیری های لازم را انجام دهند.

همچنین بهره‌مند نشدن از تسهیلات قانونی، عدم ورود بخش خصوصی به حوزه فناوری،  شکل نگرفتن فضای نوآوری در استان و واگذار نشدن اراضی به شرکت‌های دانش بنیان از دیگر چالش های اصلی رشد قابل توجه شرکت های دانش بنیان در آذربایجان شرقی است.

با همه این تفاسیر، همگرایی شرکت های دانش بنیان با حوزه صنعت در سال های اخیر به نتایج امیدوارکننده ای رسیده که علاوه بر جلوگیری از خروج حدود ۶۵ میلیون دلار ارز در سال جاری، ۱۰ میلیون دلار صادرات خدمات فنی مهندسی توسط تنها یک شرکت دانش‌بنیان تولیدکننده تجهیزات کارخانه ای و تاسیساتی را نیز سبب شده است. 

بدیهی است که ارقام فوق الذکر تنها برشی از توانمندی های شرکت های دانش بنیان آذربایجان شرقی است که در صورت بسط همگرایی آن با حوزه های مختلف اقتصادی و تجاری، می تواند علاوه بر کمک به کاهش وابستگی، به صادرات صدها میلیون دلاری در این حوزه راهبردی در سال های پیش رو منجر شود.

صرفه‌جویی ارزی ۵۱ میلیون یورویی با بومی‌سازی بوژی ناوگان ریلی در تبریز

در راستای همگرایی حوزه دانش بنیان و فناور با صنعت آذربایجان شرقی، یک شرکت دانش‌بنیان در تبریز موفق شده با بومی‌سازی تولید «بوژی» واگن قطار از خروج سالانه ۵۱ میلیون یورو ارز از کشور جلوگیری کند.

محمد رحیمی، مدیرعامل این شرکت دانش بنیان در گفت و گو با ایرنا افزود: شرکت را در سال ۱۳۷۳ با هدف تولید قطعات ریلی بنیان گذاشتیم و از آن زمان تاکنون ۳۲ مجموعه صنعتی و قطعات صنعتی را برای ناوگان ریلی کشور تولید کرده ایم.

وی اضافه کرد: جعبه یاتاقان، نخستین مورد از بومی سازی قطعات ریلی در این شرکت می باشد که تاکنون ۱۴ مدل از آن به تولید رسیده است.

وی ادامه داد: بعد از چند سال به سمت تبدیل شدن به یک شرکت دانش بنیان با هدف تولید قطعات با استفاده از فناوری های نو رفتیم و از سال ۱۳۹۵ تولید «بوژی» واگن های باری را آغاز کردیم که در اثر آن برای ۳۰۰ نفر به طور مستقیم و ۲ هزار و ۵۰۰ نفر به طور مستقیم فرصت شغلی ایجاد شد.

رحیمی توضیح داد: بوژی، قسمت حساس واگن قطار است که از ۲۵۶ قطعه درست شده و با تولید آن می توان گفت که کل واگن در داخل کشور تولید می شود.

وی با بیان اینکه تنها شرکت خاورمیانه هستیم که بوژی های تولیدی مان می تواند در خط آهن اروپا مورد استفاده قرار گیرد، تشریح کرد: برای رقابتی کردن محصول و افزایش راندمان تولید، واحد طراحی و توسعه شرکت به دنبال رباتیک کردن دستگاه های خط تولید است. 

وی ادامه داد: دستگاه مونتاژ چرخ و محور واگن از جمله دستاوردهای واحد طراحی و تولید این شرکت دانش بنیان است که سال گذشته به تولید رسیده و سرعت مونتاژ را سه برابر افزایش داده است. 

مدیرعامل شرکت دانش بنیان تولیدکننده قطعات واگن گفت: با استفاده از این محصول که زمان مونتاژ را به ۱۰ دقیقه کاهش داده، در یک سال اخیر سه هزار دستگاه چرخ و محور واگن در شرکت مونتاژ شده است. 

وی یادآوری کرد: با بومی سازی بوژی واگن های باری نه تنها واحدهای قطعه سازی آذربایجان شرقی فعال شده اند، بلکه بخش های واگن سازی پنج کارخانه واگن سازی کشور هم رونق گرفته اند.

وی افزود: شرکت ما تاکنون از طریق تولید بوژی موفق شده تجهیزات ۲ هزار واگن قطار را تامین کند. 

رحیمی کارخانه واگن سازی ابهر یکی از طرف های قرارداد با شرکت دانش بنیان تولید کننده بوژی در تبریز است که پیش از شروع همکاری های دوجانبه تنها با ۲۰ درصد ظرفیت فعالیت می کرد و اکنون موفق شده سالانه ۱۰۰ دستگاه واگم مسافریف همین تعداد واگن باری و یک هزار دستگاه واگن قطار شهری تولید کند. 

وی اضافه کرد: حداقل نیاز ناوگان ریلی کشور به «بوژی» ۶ هزار و ۵۰۰ دستگاه در سال است تا نیاز به ۱۲ هزار واگن در مدت پنج سال را پشتیبانی کند. 

وی ادامه داد: پارسال توانستیم یک هزار و ۴۰۰ بوژی تولید کنیم و امسال با افزایش ۱۰۰ درصدی، تولید سه هزار دستگاه بوژی را برنامه ریزی کرده ایم. 

۱۴۰ قطعه تحریمی در تبریز بومی‌سازی شد

مدیرعامل یک شرکت دانش بنیان در تبریز نسط اعلام کرد: ۱۴۰ قطعه حساس تحریمی مربوط به صنایع نفت و پتروشیمی، گاز، هواپیماسازی و وزارت دفاع در تبریز بومی‌سازی شد.

محمدباقر علیزاده در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: قطعات نشکن صنایع نفت مثل کلید که نمونه خارجی آن هر ۶ماه یکبار از رده خارج می شد در این شرکت تولید شده که طول عمر ۱۵ ساله دارد.  

وی افزود: قطعات بندانگشتی برای کاربرد در صنعت نفت و گاز که به کل تحریمی است به عنوان مجموعه قطعات ابزار دقیق در این شرکت طراحی و ساخته می شود و قطعات و تجهیزات حساس هواپیماسازی و قطعات مربوط به وزارت دفاع نیز در تبریز در دست تولید است.  

وی اظهار کرد: کاربرد دیگر قطعات ابزار دقیق بند انگشتی در نازل جت زنی پالایشگاه ها و نازل های اسپری برای پاشیدن اسید و آب و کلید مخصوص اتاق کنترل است.

علیزاده ادامه داد: کاور، کلید و سیم پیچ ضد انفجاری مهتابی که مورد استفاده در پالایشگاه، پتروشیمی و تونل ها می باشد با دستیابی به تکنولوژی ساخت ورق پلی کربنات که برای نخستین بار در هشت ماه با ۳۰۰ میلیون تومان هزینه توسط متخصصان داخلی این شرکت طراحی و ساخته شده است.   

وی با بیان اینکه قیمت تمام شده تولیدات یک چهارم مشابه خارجی است، گفت: پوشش جایگاه خلبان، ماشین های ضدگلوله، سپر گارد یگان ویژه، پوشش دوربین پهپاد از جمله کاربرد ورق های پلی کربنات است.  

وی افزود: با این ورق می توان برخی قطعات هواپیما و پهپاد را نیز تولید کرد که در مقابل آتش سوزی، انفجار و نور شدید خورشید مقاوم است.  

وی، «فیول گس» فیلتر را از دیگر قطعات تحریمی اعلام کرد که در این شرکت دانش بنیانی ساخته می شود و افزود: این فیلتر موجب پالایش گاز می شود.  

علیزاده همچنین گفت: فیلر سوپر آلیاژی برای استفاده در ژنراتور و کمپرسور پالایشگاه ها و پتروشیمی ها، پیستون خاص با جنس سوپر آلیاژی با یک هشتم مبلغ مشابه خارجی و پروانه های پمپ با جنس های نایرویست(Na) از دیگر قطعات تحریمی در این شرکت است.  

ساخت قطعات تحریمی موجب عدم وابستگی و صرفه جویی ارزی می شود

مدیر تولید این شرکت نیز گفت: این شرکت با بهره گیری از نیروهای جوان، خلاق و دانش فنی روز بخشی از نیازمندی ها و مشکلات شرکت های داخلی را در شرایط تحریم برطرف و به جلوگیری از خروج ارز و وابستگی به غرب کمک می کند.

رونقی اظهار کرد: ساخت الک های گرد ویبره ای از انواع نسل جدید الک ها با قطر ۱۲۰ و ارتفاع ۱۶۰ سانتی متر و دارای قابلیت حمل بوده به عنوان کاتالیست مصرف دارد از دیگر قطعات تحریمی است که در این شرکت تولید می شود و اکنون نمونه ای از آن در پالایشگاه تهران بکارگیری شده و هزینه تمام شده آن ۵۰ درصد نمونه خارجی آن است.  

وی اضافه کرد: روزنه های الک نسل جدید قابل تنظیم بوده و در صنعت سرندسازی(جداسازی) کاربرد داشته و مانع پراکنده شدن ذرات معلق سرطان زا شده و به لحاظ زیست محیطی و صرفه جویی در مصرف برق ممتاز است.  

وی ادامه داد: این دستگاه الک در ۶ ماه توسط تیم ۱۵ نفره متخصصان رشته برق و نقشه کشی با ۴۵۰ میلیون تومان طراحی و ساخته شده است.  

وی ساخت فندک و نازل فلر(مشعل پالایشگاهی) را یکی دیگر از قطعات تحریمی که در مدت چهار تا پنج ماه ساخته شده عنوان کرد و اظهار کرد: اکنون این نوع فندک نیز به روش مهندسی معکوس ساخته شده که حداقل ۴۰درصد قیمت خارجی است،  در مجموع ۸۰درصد قطعات ساخت شرکت، تحویل پالایشگاه تبریز شده است.  

صرفه جویی ۶ میلیون دلاری با ساخت دستگاه «سی.ان.سی» پنج محوره در دانشگاه صنعتی سهند

نتیجه هم افزایی حوزه های دانش بنیان و تجارت آذربایجان شرقی در سال جاری همچنین تولید دستگاه «سی.ان.سی» پنج محوره «دنتال» ساخته شده یک شرکت دانش بنیان مستقر در دانشگاه صنعتی سهند بود. 

محمد نظامی فرد، مدیر این شرکت دانش بنیان به ایرنا گفت: دستگاه «سی.ان.سی» پنج محوره که بیشتر در زمینه دندانپزشکی و دندانسازی کاربرد دارد، قدرت رقابت با دستگاه‌های مشابه خارجی آلمانی، ژاپنی، آمریکایی و چینی را چه از لحاظ کیفیت و چه از لحاظ قیمت داشته و می تواند جایگزینی مناسب برای آنها باشد.

وی افزود: ساخت فریم های زرکونیا و تیتانیوم و ساخت پریمیل های آبادمنت برای ایمپلت دندان جزو کاربردهای این دستگاه است. 

وی اضافه کرد: میزان دقت دستگاه ما ۱۰ میکرون است و به دلیل پنج محوره بودن آن، نقاط کور داخل قطعه در آن از بابت ماشین کاری، ظرافت و دقت مورد نظر مشکل ایجاد نمی کند.

نظامی فرد گفت: این دستگاه علاوه بر دندانپزشکی در صنایع نظامی و دیگر صنایعی که نیازمند تولید قطعاتی با دقت بالا هستند، قابل استفاده است. 

 وی افزود: برای واردات این دستگاه سالانه حدود ۶ میلیون دلار صرف می‌شود که با بومی سازی آن می‌توان از خروج این میزان ارز جلوگیری کرد.

وی یادآوری کرد: شرکت ما در حال حاضر ظرفیت تولید سالانه حدود ۳۶ دستگاه «سی ان سی» پنج محوره دنتال را دارد که در صورت حمایت نهادها و صندوق های مسوول در قالب ارایه لیزینگ به مصرف کنندگان و کمک به افزایش سرمایه در گردش شرکت، این رقم به ۶۰ دستگاه در سال قابل افزایش است.

صادرات ۱۰ میلیون دلاری خدمات مهندسی از طریق بومی سازی تولید تجهیزات کارخانه ای

در راستای استفاده از اقتصاد دانش بنیان برای کمک به توسعه صنعت آذربایجان شرقی و دیگر مناطق کشور، یک شرکت دانش‌بنیان مستقر در تبریز موفق شده با بومی‌سازی فناوری تولید بیش از ۲ هزار نوع تجهیزات کارخانه‌ای و تاسیساتی، علاوه بر تامین نیاز داخلی، ۱۰ میلیون دلار نیز صادرات خدمات فنی مهندسی داشته باشد.

علی حبیب زاده، مدیر عامل این شرکت دانش بنیان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه تجهیزات ساخت شرکت ما قابل رقابت با نمونه های خارجی است، افزود: یکی از اهداف شرکت، وارونه کردن جریان واردات ماشین آلات و فناوری به کشور و صارداتی کردن این نوع خدمات است.

وی گفت: ما جزو معدود شرکت هایی هستیم که توانسته ایم بالای ۱۰ میلیون دلار صادرات خدمات فنی مهندسی داشته باشیم. 

وی اضافه کرد: اولویت شرکت ما ساخت، طراحی و نصب ماشین آلات خطوط تولید کارخانجات و تاسیساتی است که تاکنون از کشورهای دیگر وارد می شد.

حبیب زاده ادامه داد: فعالیت شرکت ما به خصوص در زمینه صنایع سلولزی، کاغذسازی و صنایع نفت و گاز و فاضلاب صنعتی، دستاوردهای ارزشمندی از منظر بومی سازی فناوری تولید تجهیزات مورد نیاز این بخش ها در کشور داشته است. 

وی گفت: واحد طراحی، رکن اساسی شرکت ما محسوب می شود که با نیازسنجی و طراحی صفر تا صد سفارشات، محصول قابل رقابت با خارجی ها ارایه می کند. 

وی یادآوری کرد: این شرکت با طراحی و ساخت تجهیزات کاغذسازی با ظرفیت ۴۵۰ تن در روز توانسته برای نخستین بار در خاورمیانه جای خارجی ها را در این زمینه بگیرد. 

مدیرعامل این شرکت دانش بنیان مستقر در تبریز افزود: برای اولین بار توانستم قرارداد ساخت ۲۸ دستگاه تمپلر را با شرکت ملی صنایع مس ایران منعقد کنیم.

وی گفت: ۳۵۰ نیروی انسانی متخصص به صورت مستقیم و حدود ۵۰۰ نفر به صورت غیرمستقیم در این شرکت مشغول کار هستند. 

بومی سازی گیربکس الکتروکمپرسور تأسیسات تقویت فشار گاز در تبریز 

در راستای استفاده از ظرفیت های حوزه دانش بنیان و فناور آذربایجان شرقی برای بومی سازی و تولید داخلی، ماژول «آر.پی.جی» گیربکس الکتروکمپرسور تأسیسات تقویت فشار گاز تبریز برای نخستین‌ بار در کشور، آبان ماه امسال توسط کارشناسان منطقه هشت عملیات انتقال گاز با موفقیت تعمیر و آزمایش شد.

مهدی جمشیدی‌دانا، مدیرعامل شرکت انتقال گاز ایران در آیین گشایش گیربکس الکتروکمپرسور، تعمیر ماژول «آ.پی.جی» گیربکس  VOITH واحد «اف» تأسیسات تقویت فشار گاز تبریز را نشان از خودباوری و بومی‌سازی دانش فنی و مصداق بارز توانمندی صنعتگران منطقه ۸ عملیات انتقال گاز دانست.

وی هزینه صرف‌شده برای ساخت و تعمیر قطعات آسیب‌دیده را حدود ۱۵ هزار یورو، معادل ۶ درصد قطعات اورجینال  به ارزش ۲۶۵ هزار یورو اعلام کرد و افزود: هزینه نگهداری و تعمیرات توربین‌های گازی به مراتب بالاتر از الکتروموتور و گیربکس است و این گیربکس می‌تواند تا ۷۰ هزار ساعت بدون نیاز به مهندسی نگهداری بهره‌برداری شود.

مدیرعامل شرکت انتقال گاز ایران اظهار کرد: ورودی گیربکس از الکتروموتور با توان ۸.۴ MW و دور ۱۵۰۰ RPM تأمین می‌شود و خروجی آن که به کمپرسور گاز وصل می‌شود در محدوده (۸۴۰۰ – ۱۲۶۰۰ RPM) کار می‌کند.

جمشیدی‌دانا تصریح کرد: با توجه به ارائه نشدن قطعات از سوی شرکت VOITH برای تعمیر و نصب و راه‌اندازی دوباره به‌ دلیل محدودیت‌های بین‌المللی (تحریم‌ها) و حساسیت بالا و پیچیدگی‌های ویژه تجهیز هیچ‌یک از شرکت‌های پیمانکاری مسئولیت نصب و راه‌اندازی دوباره را بر عهده نگرفته و متخصصان منطقه ۸ عملیات انتقال گاز بر آن شدند از توانمندی‌های داخلی برای حل این مشکل استفاده کنند. 

وی ادامه داد: همت و تلاش متخصصان منطقه ۸ عملیات انتقال گاز در این عرصه سبب شد در زمینه اقتصادی، ‌علمی، کارآفرینی و خودباوری فرصتی فراهم شود تا ضمن اثبات توانمندی خویش و خودکفایی هر چه بیشتر و کاهش وابستگی در این حوزه، افتخاری بزرگ و ستودنی در کشور کسب شود.

مدیرعامل شرکت انتقال گاز ایران تأکید کرد: این اقدام‌ها برای رسیدن به قله‌های خودکفایی و تحقق اهداف و برنامه‌های اقتصاد مقاومتی، همچنین حمایت و پشتیبانی از شرکت‌های داخلی و توانمندسازی شرکت‌های بومی و ارتقای سطح تولید پایدار در سطح صنعت نفت و گاز کشور انجام شده است. 

جمشیدی‌دانا ضمن قدردانی از همکاران منطقه ۸ عملیات انتقال گاز، انتقال دانش و مهارت، استفاده از روش‌های نوین یادگیری و یاددهی فعال را مورد تأکید قرار داد و تهیه مستند آموزشی حاوی افتخارهای شرکت انتقال گاز برای بهره‌مندی از تجارب ارزشمند متخصصان در سطح صنعت نفت و گاز را خواستار شد.