به گزارش خبرنگار ایرنا، خردادماه ۱۴۰۰ بود که مسعود حلاج پور مدیرکل وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان وعده بازگشت جام مارلیک به همراه سه جام عمارلو، رشی و املش که دارای قدمت دست‌کم سه هزار سال است را به زادگاهش گیلان داد و گفت این اشیاء تاریخی در موزه باستانشناسی رشت به نمایش گذاشته خواهد شد.
جام مارلیک پس از حدود نیم قرن دوری حدود سه سال و نیم قبل یعنی در اردیبهشت ۹۷ در موطن خویش، گیلان رونمایی شد و پنج هزار نفر طی سه روز از اشیاء عصر مارلیک بازدید کردند، استقبال برای بازدید این اشیاء زیاد شد که مسئولان ناچار به بستن درهای موزه شدند.
اشیا زرین مارلیک ، شکوه عصر آهن گیلان است که بیش از ۵۰ سال پیش در تپه مارلیک واقع در رودبار گیلان کشف شد. این آثار در پائیز سال ۱۳۴۰ توسط یک هیات باستان شناسی به سرپرستی دکتر عزت الله نگهبان، از پنج تپه باستانی پیله قلعه، جازم کول، دوره بیجار، زینب بیجار و چراغعلی تپه (مارلیک) در دره گوهررود رحمت آباد رودبار کشف شد.
این کاوش همچنین با کشف ۵۳ گور باستانی همراه بود که آثار ارزشمندی از آنها چون مجسمه های مفرغی گاو مهرهای استوانه ای، دکمه های طلا و ظروف زرین و سیمین پیدا شد که نوید دستیابی به آثاری از تمدن درخشان می داد.
اشیاء یادشده شامل جام های مارلیک، درخت زندگی، افسانه زندگی بز کوهی، عقاب و قوچ، سر ببر زرین، گردنبند زرین با مهره های چهار پیچان و آویز به شکل خوشه انار، دکمه و سربند زرین و ... بود که به مدت ۱۵ روز برای مردمان گیلان زمین به نمایش درآمده بود.
جام مارلیک، جامی از زرناب به ارتفاع ۱۸ سانتیمتر است و ارتفاع نقش‌های برجسته جام به ۲ سانتیمتر می‌رسد. نقش میانی جام درخت زندگی است که در هر دو سوی درخت، دو گاو بالدار از درخت بالا می‌روند.
کسب موافقت بازگشت جام‌ها
نسرین قوامی مدیر موزه رشت گفته بود بیش از ۴۰ هزار قلم شی از حفاری های علمی ، توقیفی و اهدا مردم جمع آوری شده و در موزه باستانشناسی رشت نگهداری می شود و موافقت بازگشت جام ها به گیلان دریافت شده است و پس از نیمه خرداد در این موزه به نمایش گذاشته می شود.
این اتفاق محقق نشد تا هفدهم آذرماه امسال مدیرکل پیشین میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان از بازگرداندن جام تاریخی سیمین رشی به موطن پس از سه دهه دوری خبر داد و مسعود حلاج پور ضمن قدردانی از حمایت‌های وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برای انتقال این جام تاریخی به استان گیلان به منظور نمایش هرچه سریع‌تر برای عموم مردم استان ابراز امیدواری کرد.
این وعده ها تا به امروز همچنان محقق نشده که سرپرست اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گیلان از نمایش نه چندان دور بشقاب سیمین رشی در موزه باستانشناسی گیلان خبر داد. ولی جهانی بیان کرد: بشقاب سیمین مکشوفه از روستای رشی بزودی به نمایش عموم در می آید. این شی که در منطقه رشی رودبار به دست آمده در سال ۷۲ وارد موزه رشت شد، اما متاسفانه شش ماه بعد از آن سرقت شد.
موضوع سرقت بشقاب سیمین رشی مهم تاریخی-فرهنگی پس از تشکیل پرونده در اینترپل (پلیس بین الملل) مورد پیگیری قرار گرفت و در نهایت در سال ۱۳۷۳ در لندن شناسایی و پس از اعلام نظر کارشناسی توسط مرحوم علی حاکمی، این شی در همان سال به کشور بازگردانده شد و با شماره ۴۱۵ در موزه ملی ایران به ثبت رسید.
طبق گفته جهانی این شی به همراه سایر اشیای نفیس موزه ملی ایران به مدت ۵ سال در «نمایشگاه هفت هزار سال هنر ایران» در کشورهای اروپایی به نمایش در آمد. علاوه بر این نمایشگاه، بشقاب سیمین رشی در چند نمایشگاه دیگر از جمله نمایشگاه ایران: مهد تمدن در موزه درنتس هلند و موزه آلیکانته اسپانیا نیز به نمایش درآمد. این شی تاکنون در پنج کاتالوگ نمایشگاه های موزه ملی ایران معرفی شده است.
سرپرست اداره کل میراث فرهنگی گیلان در ادامه افزود: بشقاب سیمین رشی یک نمونه زیبا از هنر قلمزنی دوره ساسانی محسوب می شود که سطح داخلی آن دارای نقوش برجسته قایقرانان، ماهی، اردک و موجودات افسانه ای است.
به گفته وی این نقوش عبارتند از: نقش ۱۸ ماهی که در سه مورد تنها دم هایشان در بیرون از آب تصویر شده است. نقش ۱۸ اردک که بر روی سطح آب شناورند که از میان آنها سر و گردنش چهار اردک بیرون از آب تصویر شده است. موضوعات تصویر شده در بشقاب رشی با دیگر ظروف ساسانی متفاوت اند، زیرا اکثر ظروف و جام های منقوش این دوره در تجلیل از شاه ساسانی و نمایش اقتدار و زندگی پر تجمل شاهانه یا نقوش حیوانات اساطیری اند. شاید بتوان گفت که بشقاب رشی یکی از اولین نمونه های هنر دوره ی ساسانی است که موضوع نقوش به کار برده شده در آن مربوط به زندگی عموم جامعه ساسانی است.
جهانی تاکید کرد: موضوع اصلی به کار برده شده بر روی این بشقاب که صحنه ی ماهی گیری را نشان می دهد این مطلب تایید می کند که بشقاب فوق توسط هنرمندان منطقه ی گیلان یا به سفارش یکی از بزرگان ساسانی، که شاید با خانواده سلطنتی نیز ارتباط داشته، ساخته شده است. شاید بتوان این شخص را همان فرد نشسته در درون یکی از قایق ها دانست که ناظر بر کار ماهی گیران است. در زمینه ی تاریخ گذاری آن می توان گفت که بشقاب رشی متعلق به قرون ۶ و۷ میلادی و مربوط به اواخر دوره ساسانی است . جهانی در پایان اظهار امیدواری کرد که عموم علاقمندان از نمایشگاه تک اثر بشقاب رشی این شاهکار هنر و فرهنگ ساسانی دیدن کنند.
با تمام این توصیفات و توضیحات، هنوز گیلان چشم انتظار نمایش عمومی جام های چندهزار ساله خود است.
نظر شما