ردپای «بنیاد سوروس» برای انقلاب رنگی در قزاقستان

در بخش نخست، نگاهی داشتیم به تحلیل شماری از رسانه‌های آمریکایی و روسی از پشت پرده وقایع قزاقستان و چگونگی شروع بحران؛ در بخش دوم، به تحلیل دیگر رسانه‌های غربی از نقش «بنیاد سوروس» برای انقلاب رنگی در قزاقستان، پرداختیم.

از دوم ژانویه(۱۲ دی‌ماه) و روزهای آغازین سال ۲۰۲۱ میلادی، تظاهراتی در شهر «ژان‌اوزن» در غرب قزاقستان آغاز شد و دامنه آن به سراسر کشور گسترش یافت. در این تظاهرات بیش از ۱۶۰ تن از جمله حداقل ۱۸ افسر پلیس کشته و صدها نفر دیگر زخمی شده‌اند.
رسانه‌های جریان اصلی از جمله «نیویورک تایمز» دلیل این خشونت‌ها را دو برابر شدن قیمت سوخت، نارضایتی از استبداد سیاسی و فساد عنوان کردند اما برخی رسانه‌ها از واقعیت‌هایی دیگر پرده بر می‌دارند.

وب‌سایت مجله «کاورت اکشن» در گزارشی با عنوان «بنیاد وقف ملی برای دموکراسی ۱.۲ میلیون دلار برای کمک به قزاقستان در راستای آغاز انقلاب رنگی علیه رژیم طرفدار روسیه و چین اعطا کرد»، نوشت: «قاسم جومارت توقایف» رئیس‌جمهوری قزاقستان به دلیل نقض گسترده حقوق بشر با حمایت روسیه، به طور گسترده محکوم شده است. «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه آمریکا از روسیه به عنوان یک قدرت اشغالگر یاد کرد.

رسانه آمریکایی «کاورت اکشن»: بنیاد وقف ملی برای دموکراسی ۱.۲ میلیون دلار برای کمک به قزاقستان در راستای آغاز انقلاب رنگی علیه رژیم طرفدار روسیه و چین اعطا کرد.در اصل، روسیه به منظور حمایت از توقایف، نیروهای خود را به قزاقستان اعزام کرده‌ بود. در پنجم ژانویه(۱۵ دی‌ماه)، توقایف طبق ماده چهار «سازمان پیمان امنیت جمعی» از این سازمان درخواست کمک کرد و ائتلاف یاد شده نیز با ارائه کمک نظامی و دفاعی به قزاقستان موافقت کرد. سازمان پیمان امنیت جمعی ائتلافی به رهبری روسیه و متشکل از کشورهای شوروی سابق شامل بلاروس، تاجیکستان، ارمنستان و قرقیزستان است.

در بیشتر پوشش‌های رسانه‌ای (کشورهای غربی) از این درگیری‌ها، توقایف به عنوان فردی بد در کنار «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهوری روسیه به تصویر کشیده می‌شود. «شرکت پخش رادیویی کانادا» نیز گزارش داد که دو افسر پلیس در آلماتی در حالی پیدا شدند که سر آنان بریده شده‌ بود و همچنین اعلام کرد معترضان به ساختمان‌های دولتی یورش بردند و آنها را به آتش کشیدند.

«راشا تودی» نیز گزارش داد، معترضان در حال هدایت خودروهای نظامی، خلع سلاح سربازان، آتش‌زدن خودروها و به آتش کشیدن دفتر شهردار آلماتی بودند. همچنین، روزنامه «نیویورک تایمز» در هفتم ژانویه(۱۷ دی) عکسی از یک ماشین پلیس که در حال سوختن بود، منتشر کرد.

«په په اسکوبار» در «بنیاد فرهنگ استراتژیک» درباره تظاهرکنندگان نوشت: «اغتشاش کامل، دزدی، غارت، صدها وسیله نقلیه تخریب شده، حملات با تفنگ‌های تهاجمی، دستگاه‌های خودپرداز و حتی فروشگاه‌ها در فرودگاه آلماتی کاملا غارت شدند». این نظر با سخنان «گالیم آگلولوف» فعال حقوق بشر در آلماتی که در تظاهرات شرکت کرده‌ بود، هماهنگی داشت. او این جمعیت را به عنوان گروهی سرکش از اراذل و اوباش توصیف کرد که به وضوح توسط گروه‌های جنایتکار و غارتگر سازماندهی شده‌اند.

تغییر رژیم، مهمترین هدف غرب در سازماندهی اعتراض‌ها
البته این رسانه‌ها گزارش ندادند که سازمان‌های سیاسی در قزاقستان در سال ۲۰۲۰ مبلغ ۳.۸ میلیون دلار از «بنیاد جامعه باز» متعلق به «جورج سوروس» و ۱.۲ میلیون دلار از «بنیاد اعانه ملی برای دموکراسی» (NED) دریافت کردند تا به بهانه ترویج دموکراسی و حقوق بشر، اقدامات مربوط به تغییر رژیم را علیه رهبران طرفدار روسیه در اروپای شرقی و آسیای مرکزی پیش ببرند. اطلاعات سال ۲۰۲۱ هنوز در دسترس عموم قرار نگرفته‌است.

بنیاد اعانه ملی برای دموکراسی در دهه ۱۹۸۰ توسط دولت «رونالد ریگان» برای انجام وظایفی که پیش از آن برعهده آژانس اطلاعات مرکزی (سیا) بود، تاسیس شد. این بنیاد در حمایت از انقلاب‌های رنگی یا عملیات‌هایی برای تغییر رژیم در سراسر اروپای شرقی و آسیای مرکزی علیه رهبران طرفدار روسیه شرکت داشته‌ است.  انقلاب‌هایی همچون «انقلاب گل رز» گرجستان در سال ۲۰۰۳ که در آن «ادوارد شواردنادزه» رئیس‌جمهوری وقت برکنار شد. این بنیاد همچنین در انقلاب رنگی اوکراین در فوریه سال ۲۰۱۴ و برکناری «ویکتور یانوکوویچ» رئیس‌جمهوری این کشور نقش داشت.

این بنیاد در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹، حدود ۳ میلیون دلار برای حمایت از وقوع یک انقلاب رنگی در بلاروس علیه «الکساندر لوکاشنکو» رئیس‌جمهوری سوسیالیست این کشور که متحد نزدیک روسیه نیز بود، هزینه کرد. این تلاش اما به دلیل قدرت وی در پیشبرد برنامه‌های اجتماعی کشورش از حمایت مردمی قابل توجهی برخوردار بود، نتیجه‌بخش نبود.

این بنیاد در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹، حدود ۳ میلیون دلار برای حمایت از وقوع یک انقلاب رنگی در بلاروس علیه «الکساندر لوکاشنکو» رئیس‌جمهوری سوسیالیست این کشور که متحد نزدیک روسیه نیز بود، هزینه کرد.بنیاد اعانه ملی برای دموکراسی بخش زیادی از بودجه خود را صرف آموزش جوانان فعالان برای سازماندهی سیاسی، تقویت سازمان‌های غیردولتی و تامین مالی رسانه‌های مستقل و مخالف لوکاشنکو می‌کرد زیرا این بخش‌ها نقشی اساسی در تلاش برای تحریک مخالفان و اعتراض‌ها علیه لوکاشنکو داشتند. این بنیاد همچنین قصد دارد موارد مربوط به نقض حقوق‌بشر را به عنوان ابزاری برای تضعیف مشروعیت لوکاشنکو به عموم نشر دهد.

نهاد یاد شده، همین تلاش را در قزاقستان انجام داده‌است. این بنیاد در سال ۲۰۲۰، بودجه ۶۱ هزار و ۴۵۰ دلاری را برای دفاع از حقوق بشر، ۶۹ هزار و ۹۲۰ دلاری را برای آنچه ترویج و دفاع از جامعه مدنی می‌نامد و بودجه‌ای معادل  ۳۰۰ هزار و۵۵۰ دلار را برای اخبار و تفسیرهای رسانه‌های مستقل این کشور اختصاص داد.

اگرچه همه این تلاش‌ها مثبت به نظر می‌رسد اما هدف اصلی آنها تحریک مخالفان و تبلیغات علیه رژیم است. هنگامی که اعتراض‌های خشونت‌آمیز تشدید می‌شود، رسانه‌های مخالف به سرعت اقدامات خود علیه رژیم را افزایش داده و رئیس‌جمهوری را به عنوان یک ظالم در حال ارتکاب جنایات حقوق بشری به تصویر می‌کشند. رسانه‌های بین‌المللی نیز از این اقدامات پیروی می‌کنند.
این دست از اقدامات به طور معمول تغییر رژیم را به دنبال دارد اما در مورد قزاقستان به دلیل حمایت روسیه و سازمان پیمان امنیت جمعی از این کشور و نبود سازماندهی مناسب جنبش اعتراضی، وقوع چنین رخدادی بعید است.

رهبر فاسدی که تحت حمایت غرب بود
رهبر جنبش اعتراضی قزاقستان، «مختار ابلیازوف» رئیس سابق بانک «توران عالم» قزاقستان در سال ۲۰۰۹ پس از اتهام فساد و اختلاس ۶ میلیارد دلاری از قزاقستان به انگلیس گریخت. وی شبکه‌ای متشکل از ۸۰۰ شرکت جعلی دارد که بسیاری از آنها خارج از کشور هستند. او متهم به قتل «یرژان تاتیشف» رقیب تجاری خود شد. یکی از همکارانش در دادگاهی در آلماتی اظهار داشت: ابلیازوف که ریاست حزب دست راستی انتخاب دموکراتیک قزاقستان را برعهده دارد، «پیشنهاد حذف فیزیکی یرژان را داد. او گفت،  این اتفاق در طول یک سفر برای شکار رخ می‌دهد و شبیه یک مرگ تصادفی است.»

ابلیازوف که توسط مطبوعات انگلیس به عنوان «ثروتمندترین کلاهبردار جهان» لقب گرفته‌، در سال ۲۰۱۲ توسط یک قاضی انگلیسی به دلیل دروغ گفتن در دادگاه در مورد دارایی‌های مالی‌اش به زندان محکوم شد؛ امری که باعث شد تا از فرانسه درخواست پناهندگی کند.
ابلیازوف مرکز فرماندهی برای وقوع یک انقلاب رنگی جدید در کیف ایجاد کرده‌؛ جایی که اینک خانه یک دولت تحت حمایت ایالات‌متحده است. این مرکز آماده جنگ با روسیه بوده و خواستار مداخله نظامی غرب شده‌است.

ابلیازوف، مرکز فرماندهی برای وقوع یک انقلاب رنگی جدید در کیف ایجاد کرده‌؛ جایی که اینک خانه یک دولت تحت حمایت ایالات‌متحده است. این مرکز آماده جنگ با روسیه بوده و خواستار مداخله نظامی غرب شده‌است.اهمیت ژئوپلیتیک قزاقستان برای قدرت‌های شرقی
در رسانه‌ها این واقعیت نادیده گرفته‌می‌شود که روسیه موظف به اقدام تحت سازمان پیمان امنیت جمعی برای دفاع از قزاقستان است و اینکه ایالات‌متحده از انقلاب رنگی در قزاقستان به عنوان بخشی از اقدامات تهاجمی در جنگ سرد حمایت می‌کند. هدف واشنگتن این است که یک متحد استراتژیک کلیدی روسیه را در جبهه سیاسی ایالات‌متحده و غرب قرار دهد.

روسیه در قزاقستان منافع زیادی دارد؛، مسکو یک سایت پرتاب برای ماموریت‌های فضایی در قزاقستان دارد و همچنین یک سایت آزمایش موشکی بزرگ که در آن یک سیستم دفاع موشکی نسل جدید در حال توسعه است. روسیه همچنین بر گاز قزاقستان به عنوان پشتوانه‌ای برای پوشش کمبود تولید خود تکیه کرده‌است. قزاقستان به عنوان یکی از تولیدکنندگان پیشرو اورانیوم در جهان، تامین‌کننده مهم نفت چین و متحد استراتژیک کلیدی مسکو شناخته‌می‌شود.

انقلاب رنگی شکست خورده؛ دلیل آن این است که قزاقستان از اتحادیه اقتصادی اوراسیا که اقتصاد این کشور را با روسیه و بلاروس ادغام کرده، منفعت زیادی کسب کرده‌است.
قزاقستان تحت رهبری توقایف به عنوان یک مرکز اصلی دسترسی به آسیای مرکزی شناخته شده و همچنین آماده دریافت حمایت شدید چین تحت ابتکار کمربند و جاده است؛ پروژه‌ای که منجر به بهبود زیرساخت‌های قزاقستان و سود اقتصادی بسیار زیاد این کشور خواهد شد.