سگ های ولگرد تهدیدی برای "یاسین‌ها"

۱۲ دی ماه امسال بود که "یاسین" کودک چهار ساله بیرجندی قربانی حمله سگ‌های ولگرد در منطقه امیرآباد شد، کودکی که می توانست امروز باشد و شادی های کودکانه اش در خانه بپیچد و مادری داغدار نشود؛ دیدن صحنه‌های زجر آوری که سگی درنده کودکت را می درد و تو نمی‌توانی برایش کاری کنی، دردناک تر است، دردی ممتد و ابدی...

یاسین کودک چهار ساله در مقابل چشمان مادرش با حمله سگ های ولگرد خاموش شد و مادر نتوانست برای او کاری کند. یاسین این پسرک کوچک که همراه با چند کودک دیگر، بی خیال از اتفاقی که در راه است، مشغول بازی بود که ناگهان چند سگ به بچه های کوچک حمله ور می شود و یاسین که از همه کوچک تر بود به دام سگ‌های ولگرد می افتد اما نمی تواند خود را از چنگال سگ خشمگین رها کند و در نهایت جسم بی جانش با داد و فریادهای همسایه ها از دندان های سگ رها می شود و به زمین می افتد و این می شود آخرین بازی کودکانه یاسین.  

گویا این اولین حادثه نبوده و آخرین هم نخواهد بود، گویا همچنان کودکان معصوم باید قربانی خشم سگ های ولگرد شوند، جواد قدوسی نژاد رییس بیمارستان امام رضا (ع) بیرجند به رسانه ها گفته است که از ابتدای امسال ۱۶ مورد مجروح ناشی از جراحت سگ‌های ولگرد به مراکز درمانی ارجاع شده اند. این عمق فاجعه ای است که ممکن است هر فردی را درگیر آن کند.

چندی پیش نیز ۲ نفر در شهرستان های ملارد و رباط کریم در غرب استان تهران در اثر بیماری هاری ناشی از گاز گرفتی سگ‌ها جان خود را از دست دادند، یکی از این افراد یک مرد معتاد کارتن خواب و دیگری نگهبان باغی بود.

از این دست موارد بسیار و بسیار اتفاق افتاده و سوژه رسانه ها شده است اما تا کی باید دندان های تیز و خشم سگ های ولگرد دامن انسان را بگیرد. سگ های ولگرد و افزایش روزافزون آن علاوه بر تهدیدات زیست محیطی، تهدیدی جدی برای جان انسان ها است بویژه کودکانی که قدرت دفاع از خود را ندارند. اگر در گذشته حاشیه نشینی و شهرک های اقماری منجر به افزایش شمار این سگ ها شده بود حال دامنه تجمع آن ها به کلان شهرها نیز رسیده و این خطری جدی است که باید برای آن فکری اندیشیده شود.  

همان طور که گفته شد سگ‌های ولگرد این روزها نه فقط در روستاها که در حاشیه شهرهای کوچک و بزرگ و درون کلانشهرها هم دیده می‌شوند. تعدادشان رو به افزایش است. هم چهره شهرها را تغییر می‌دهند و هم ایجاد ترس می‌کنند. مسئولان می‌گویند کشتن سگ‌های «بی‌پناه» با گلوله و سم منسوخ شده و با عقیم‌سازی و جمع‌آوری در پی کنترل هستند.

در گذشته تیمی با مشارکت نماینده وزارت بهداشت راه می افتاد، طعمه گذاری های سمی انجام می دادند و در واقع سگ ها را امحا می کردند بعد از مدتی مشخص شد وجود این سم آلاینده خاک است و حتی بعد از دفن سگ هم آلودگی ایجاد می کرد. بعد از آن روش تغییر کرد و از تیراندازی مستقیم به سگ برای امحای این حیوانات استفاده می شد.  یک تیرانداز استخدام می شد، تیم بهداشت محیط و با همکاران سایر دستگاهها می رفتند و به سمت سگ تیراندازی می کردند که البته این روش هم تبعاتی داشت. ممکن بود تیر به سگ بخورد و نمیرد. سگ زخمی در شهر یا روستا رها می شد و مشکلاتی ایجاد می کرد، ضمن اینکه بعد از مدتی تیراندازی در شهرها مقدور نبود و تبعات خاصی داشت با مطالعاتی که در کشورهای دیگر انجام شد، دو روش عمده برای مقابله با این سگ ها شناسایی شد که ملاحظات محیط زیست،  بهداشت روان و آزار نرساندن به حیوانات که در تعالیم دینی هم هست، مورد نظر بود.

یک روش عقیم سازی است که به تدریج جمعیت سگ ها را کاهش می دهد و دوم روش جمع آوری و زنده گیری است.  روش دوم این است که در جاهایی که سگ ها زیاد می شوند، سگ ها گرفته و به کمپ هایی برده می شوند که دامپزشک و متولی دارد. سگ ها را غربال می کنند و آنهایی نژاد مرغوبتری هستند را به عنوان سگ نگهبان یا چوبان به فروش می رسانند و این سگ ها را از شکل ولگردی و بی پناهی خارج می کنند.

این دو روش همکاری های بین بخشی زیادی می خواهد و به مدیریت و اعتبار ویژه نیاز دارد. ضمن اینکه برای اینکه یک سگ بدون صاحب آزاد باشد باید زیرساخت هایی هم آماده باشد. معمولا این سگ ها در جاهایی پرسه می زنند که زباله دپو می شود و غذا در اختیار آنها قرار داده می شود و چون این سگ ها عقیم نیستند، مدام توله تولید می کنند و جمعیت آنها زیاد می شود.

دپو شدن زباله و غذا دادن منجر به افزایش سگ های ولگرد می شود

این درحالی است که به گفته کارشناسان محیط زیست باید تیم کنترل سگ ها و کمپ های نگهداری این حیوانات تشکیل شود. این کار به زمین و هزینه نیاز دارد و به طور طبیعی هر زمان که اجرای دو شیوه عقیم سازی و زنده گیری سگ ها کند شده و خدمات جمع آوری زباله ها و پسماندها هم دچار مشکل شده با ازدیاد سگ ها مواجه شده ایم.

به گفته کارشناسان روش معدوم کردن سگ با گلوله و سم در ایران و دنیا منسوخ شده و دیگر استفاده نمی شود و در کشور ما نیز فقط از دو روش عقیم سازی و جمع آوری استفاده می شود. در تهران هم شهرداری هزینه های زیادی برای ایجاد کمپ های نگهداری سگ ها انجام می دهد اما به هر حال وسعت زیاد شهر تهران باعث شده که هنوز در برخی نقاط این شهر نیز پرسه زدن سگ های ولگرد یا بی پناه مشاهده شود.

مطالعات انجام شده نشان می دهد که موفق ترین روش برای مبارزه با این سگ ها در کشور هند است که فقط عقیم سازی می کنند این روش فقط مورد تاکید فعالان محیط زیست ایران نیست بلکه یک روش جهانی است و در طول زمان جواب می دهد و به مرور نسل سگ های ولگرد کم می شود.

افزایش سگ ها در شهرها و حاشیه شهرها می تواند به طور طبیعی موارد حیوان گزیدگی را هم افزایش دهد به گونه ای که اکنون در بسیاری از مناطق حاشیه ای حتی در شهر تهران و کرج و بسیاری از شهرهای دیگر مردم شاهد جولان سگ هایی هستند که بی مهابا در کوچه و خیابان تردد می کنند، چهره ناخوشایندی به مناطق مسکونی می دهند و رفت و آمد را برای خانواده ها در معابر سخت کرده اند. از سوی دیگر به گفته کارشناسان محیط زیست یکی از مشکلات اساسی در مورد افزایش سگ های ولگرد غذا دادن به این حیوانات است که باعث زاد و ولد آن ها می شود.

در این گزارش به مواردی از این حوادث اشاره می شود: 

سالانه هفت هزار گاز گرفتگی سگ در خوزستان صورت می‌گیرد
دکتر سیدمحمد علوی رییس مرکز بهداشت خوزستان گفت: سالانه هفت هزار گاز گرفتگی سگ در استان گزارش می شود و این مرکز برای هر گاز گرفتگی سگ حدود ۳۰ تا ۴۰ میلیون ریال هزینه می‌کند که در مجموع رقم بالایی هست.

وی با بیان اینکه مسئله سگ های ولگرد یکی از مشکلات عمده شهر اهواز است، افزود: طبق دستورالعمل، سگ های بی صاحب ابتدا باید زنده گیری شده و در یک سایتی نگهداری شوند و سپس سازمان دامپزشکی سگ های بیمار را از سالم جدا کرده و سگ های بیمار تحت مرگ‌ با ترحم از بین برده شوند.

رییس مرکز بهداشت خوزستان ادامه داد: تعدادی از سگ های سالم را می توان پس از عقیم شدن به عنوان سگ چوپان و نگهبان واگذار کرد و بقیه توسط شهرداری نگهداری شوند.

وی با بیان اینکه جمع آوری سگ های بی صاحب بر عهده بهداشت نیست، افزود: تا الان بیماری هاری در استان نداشتیم ولی به این معنا نیست که بی تفاوت باشیم؛ بیماری هاری در سگ‌ها وجود دارد ولی ما بلافاصله محل زخم و گزیدگی را شستشو می دهیم و به افراد واکسن می زنیم و از ابتلا به هاری جلوگیری می شود.

علوی گفت: کار بهداشت در خصوص حیوان گزیدگی، مراقبت از مجروحین است و مسئولیت جلوگیری از وجود سگ های ولگرد و بی صاحب برعهده شهرداری است.

در ۱۰ ماهه سال جاری، بیش از یک هزار و ۸۶۷ حیوان گزیدگی در اهواز به وقوع پیوست.

حمله سگ‌های ولگرد به ۷۳ مازندرانی در ۹ ماه گذشته

علی عباسی مدیرکل پزشکی قانونی مازندران گفته است که  ۷۳ مصدوم ناشی از گاز گرفتگی سگ ۹ ماه گذشته برای بررسی صدمات و جراحات به مراکز پزشکی قانونی استان مراجعه کردند که از این موارد ۶۰ نفر مرد و بقیه زن بودند. بیشترین سن مصدومان ناشی از گاز گرفتگی سگ بین ۳۱ تا ۴۰ سال با ۲۱ نفر و کمترین سن بین ۵۱ تا ۶۰ مورد با ۷ نفر گزارش شده است.

بر اساس آمار ارجاعی از مراکز استان بیشترین آمار گاز گرفتگی سگ مربوط به شهرستان‌های ساری، میاندورود و تنکابن هر کدام با ۱۴ نفر و کمترین آن مربوط به شهرستان‌های رامسر، محمود آباد، فریدونکنار، جویبار و نکا هر کدام با یک مورد گزارش شده است.

زخمی شدن شدید پسربچه نیشابوری با حمله سگ های ولگرد

چندی پیش سگ های ولگرد با حمله به یک بچه ۶ ساله نیشابوری به نام کیارش او را به شدت زخمی کردند که این پسر با کمک اهالی محل بلافاصله راهی بیمارستان شد و تحت چندین عمل جراحی قرار گرفت.

به گفته پدر این کودک، چند روز پیش اوایل صبح این کودک در مقابل منزل تنها ایستاده بود که حدود هشت قلاده سگ ولگرد به وی حمله ور می شوند. پسردایی کیارش با صدای فریادها، خود را به او می رساند و مشاهده می کند که این پسر مورد حمله سگ ها واقع شده و پس از نجات پسر بچه از چنگال این حیوانات با کمک همسایگان کیارش را که از چندین ناحیه به شدت زخمی شده بود و خونریزی شدیدی داشت به بیمارستان می رسانند.

۱۹ مصدوم حادثه حیوان گزیدگی در بیمارستان‌های زاهدان پذیرش شدند

دکتر محمدهادی عباسی مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان گفت:  از ۱۹ مصدوم سگ گزیدگی هفت نفر با آمبولانس و ۱۲ نفر بصورت شخصی به مراکز درمانی منتقل و به موقع از خدمات بهداشتی و درمانی لازم برخوردار شدند. مدیریت جمع آوری سگ‌های ولگرد در زاهدان باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد زیرا حوادث ناشی از حیوان گزیدگی خطرات متعدد روانی و جسمی بر سلامت شهروندان دارد.  در حوادث اخیر ناشی از گزیدگی سگ چهار نفر از این شهروندان بدلیل شدت جراحات وارده به اتاق عمل منتقل شده‌اند.  هم‌اینک تمامی این ۱۹ نفر از بیمارستان ترخیص شده اما از نظر بیماری هاری تحت نظر قرار دارند و واکسن‌ و سرم‌های نوبت دوم و سوم خود را نیز دریافت خواهند کرد.

حمله سگ‌های ولگرد، دختر بچه ای را در رفسنجان راهی بیمارستان کرد

بهمن ماه سال گذشته نیز دختر بچه ۶ ساله تبعه خارجی توسط چند سگ ولگرد مورد حمله قرار گرفته بود که به علت آسیب های جدی وارد شده در آی. سی. یو بستری است. این دختر بچه که برای تهیه نان  راهی نانوایی شده بود  توسط چند سگ مورد حمله قرار می گیرد که متاسفانه شدت آسیب های وارد شده به بدن این بچه از ناحیه دست و پا و سر بسیار جدی و دچار خونریزی شده که به بیمارستان علی بن ابیطالب (ع) منتقل شد.

حمله سگ ولگرد به کودک خردسال ایلامی

شهریورماه سال گذشته نیز بر اساس اعلام شاهدان عینی یک قلاده سگ ولگرد در بوستان جنگلی چغاسبز شهر ایلام به یک کودک خردسال حمله و وی را از ناحیه گردن به شدت زخمی کرد.  حوالی ساعت ۱۲ شب گذشته درحالی که تعدادی از خانواده‌ها در این بوستان حضور داشتند، با صدای فریاد تعدادی کودک به شدت هراسان شدند. یک قلاده سگ با حمله به یک پسر خردسال وی را از ناحیه گردن و سر به شدت زخمی کرد و در صورت نرسیدن افراد حاضر در محل ممکن بود جان این کودک به خطر بیفتد. این کودک که بشدت خونریزی داشت توسط والدین به مراکز درمانی برای مداوا و با توجه به اینکه احتمال هار بودن سگ می‌رفت منتقل شد هرچند نیروهای اورژانس نیز در محل حاضر شدند.

صفحات حوادث روزنامه ها و خبرگزارهای حاکی از افزایش سگ های ولگرد و تبعات آن است به همین دلیل برخی از استان ها اقدام به عقیم سازی و جمع آوری سگ های ولگرد کرده اند البته این در حالی است که به گفته برخی کارشناسان محیط زیست، جمع آوری این سگ ها به عهده شهرداری ها است که به دلیل هجمه هایی از سوی رسانه های بیگانه مبنی بر اعمال خشونت علیه حیوانات از جمله سگ های ولگرد، مسئولیت خود را به نحو احسن انجام نمی دهد.  

۸ دی ماه/ ضرب‌الاجل رییس‌کل دادگستری خراسان‌جنوبی برای ساماندهی سگ های ولگرد

حجت الاسلام ابراهیم حمیدی رییس کل دادگستری خراسان جنوبی در جلسه فوق العاده‌ای که در خصوص ساماندهی سگ‌های ولگرد خراسان جنوبی برگزار شد، ضرب الاجل برای جمع آوری سگ های ولگرد اعلام شد. در این جلسه مقرر شد تا تشکیل جلسات کنترل سگ‌های ولگرد مورد بررسی قرار گیرد.

۴ دی ماه /۲۳۳ قلاده سگ سرگردان در بوشهر جمع آوری شد

حمیده خاتون هلال بحر رئیس کمیسیون بهداشت و سلامت شورای اسلامی شهر بوشهر گفت: ۲۳۳ قلاده سگ‌ بدون صاحب و سرگردان در این شهر جمع آوری شد. با انتخاب پیمانکار جمع آوری سگ‌های بدون صاحب، از اول آذرماه آغاز و مقرر شد ظرف مدت ۲ هزار و ۵۰۰ قلاده سگ جمع آوری شود.  از ابتدای امسال تاکنون در شهرستان بوشهر ۳۴۴ مورد حیوان گزیدگی گزارش شده که ۱۵۲ موردش مربوط به سگ‌های سرگردان و ۱۶۸ مورد مربوط به سگ‌های اهلی (خانگی یا نگهبان) بوده است.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه هزینه درمان هر فرد مبتلا به حیوان گزیدگی حدود ۳۰ میلیون ریال است از ابتدای امسال به طور میانگین یک میلیارد و ۳۲ میلیون تومان هزینه درمان ناشی از موارد حیوان گزیدگی شده است.

۱۲ دی ماه/ فرماندار فردوس: سگ های رها شده در شهر زنده‌گیری شود

حمید حلاج مقدم فرماندار فردوس با توجه به نارضایتی شهروندان درخصوص تردد سگ‌ها به‌صورت دسته‌جمعی در سطح شهر، بر زنده‌گیری آنها توسط شهرداری‌های فردوس، اسلامیه و باغستان در اسرع وقت تاکید کرد و گفت: با توجه به اینکه در فصل زمستان سگ‌های ولگرد برای یافتن غذا در داخل شهرها بیشتر شده، شهرداری‌ها به عنوان مجری جمع‌آوری سگ‌ها،  مدیریت این موضوع را برعهده دارند و سایر ادارات برابر وظایفی که در دستورالعمل مربوطه تعیین شده، ملزم به همکاری و ایفای نقش در فرآیند جمع‌آوری و نگهداری این حیوانات هستند.

وی افزود: اطلاع‌رسانی و اخطاریه گسترده در سطح شهر و فضای مجازی و بین دامداران و افرادی که سگ دارند، انجام شود که برابر ضوابط اگر سگی در داخل شهر رویت شود، جمع‌آوری خواهد شد. سگ‌های جمع‌آوری شده در صورت داشتن صاحب، آزادسازی آنها منوط به اخذ تعهد و پرداخت هزینه‌های جمع‌آوری و جریمه به شهرداری خواهد بود. اگر برای زنده‌گیری سگ‌ها و سایر حیوانات نیاز به استفاده از سلاح بیهوشی باشد باید از هر شهرداری یک نفر به‌صورت تخصصی استفاده از این سلاح را آموزش ببیند.

حلاج مقدم گفت: از ابتدای امسال تاکنون از ۱۰۰ مورد گزیدگی ثبت شده در این شهرستان، ۷۰ درصد توسط سگ‌های رها شده در سطح شهر صورت گرفته است.  مجموع گزیدگی تا سال گذشته ۱۹۵ مورد بوده و از ابتدای امسال تاکنون ۱۰۰ مورد ثبت شده است که ۷۰ درصد توسط سگ‌ها، ۳۰ درصد توسط گربه و چهار تا ۶ درصد توسط سایر حیوانات مهاجم صورت گرفته است.  ۷۰ درصد گزیدگی‌ها در مناطق شهری و ۳۰ درصد در مناطق روستایی رخ داده که اکثر آنها کشاورزان و دامداران میانسال و سپس گروه جوانان و نوجوانان بوده‌اند.

وی از پیشرفت ۷۰ درصدی پروژه محل نگهداری سگ‌های بلاصاحب گفت و افزود: این محل در یک فضای ۸۰۰ متر مربعی براساس دستورالعمل آن در حال احداث است و تاکنون ۸۵ قلاده سگ جمع‌آوری شده که تعداد محدودی صاحب داشته‌اند.  سالانه به‌طور متوسط ۶۰۰ دز واکسن هاری در این شهرستان تزریق می‌شود و با درخواستی که از طرف شهرداری داشتیم ۱۰۰ دز دیگر تقاضا کرده‌ایم.

۲۳ دی ماه/آغاز جمع آوری سگ‌های ولگرد و بلاصاحب در طالقان

هادی لطفی شهردار طالقان با اشاره به افزایش سگ‌های بدون صاحب در طالقان، گفت: واکسیناسیون و عقیم‌سازی سگ های ولگرد در دستور کار است. کشتن سگ‌ها ازنظر اخلاقی صحیح نیست و از سوی دیگر موجب آلودگی محیط‌زیست می‌شود به همین منظور طرح جمع‌آوری و عقیم‌سازی در دستور کار قرار دارد.

شهردار طالقان افزود: قراردادی را با یک شرکت منعقد کرده ایم که تا یک ماه آینده همه سگ های ولگرد و بلاصاحب در سطح شهر زنده گیری و کار عقیم سازی و پلاک کوبی این سگ ها برابر با دستورالعمل های موجود انجام خواهد شد.

۱۴ دی ماه/ سگ های بدون صاحب در خوزستان با اطلاع رسانی قبلی جمع آوری شوند

رضا نجاتی معاون سیاسی و اجتماعی استاندار خوزستان گفت: اکیپ های زنده گیری سگ‌های بدون صاحب باید با اطلاع رسانی قبلی و در زمان های مناسب به ویژه شب ها نسبت به جمع آوری این حیوانات اقدام کنند تا شهروندان نسبت به اجرای این طرح آمادگی و همکاری لازم را داشته باشند.  سایت صفیره به عنوان محل ساماندهی، نگهداری وعقیم کردن حیوانات بلاصاحب در اهواز باید ظرف مدت یک ماه از سوی شهرداری راه اندازی شود ضمن اینکه تمامی شهرستانها نیز باید نسبت به راه اندازی اینگونه سایت ها اقدام کنند.

۲۸ دی ماه/۳۶۰ قلاده سگ بلاصاحب در مهاباد جمع‌آوری شد

آرش شهابی نایب رییس شورای اسلامی شهر مهاباد با اشاره به آغاز طرح تشدید جمع آوری سگ های بلاصاحب این شهرستان گفت:طی ۱۰ روز گذشته حدود ۳۶۰ قلاده سگ از سطح شهر جمع آوری به کمپ نگهداری این حیوانات تحویل داده شده است. این تعداد سگ بی صاحب به منظور تامین امنیت شهروندان به هنگام تردد در معابر شهری و با هدف رعایت مسائل بهداشتی، توسط عوامل خدمات شهری شهرداری مهاباد در قالب چندین اکیپ جداگانە زنده‌گیری و جمع‌آوری شدند.  سگ های بلاصاحب پس از جمع‌آوری از معابر و پارک‌ها و مناطق مختلف شهری به سایت ویژەی نگهداری واقع در روستای "پیربلە" انتقال می‌یابند.

به گزارش ایرنا، طی چند ماه اخیر چند نفر از شهروندان مهابادی مورد حمله سگ های ولگرد قرار گرفته و مجروح شده اند؛  شهرداری این شهر امسال به پرداخت بیش از هفت میلیارد ریال دیه ناشی از گازگرفتگی سگ‌های بلاصاحب از سوی مراجع قضایی محکوم شده است.

۳۰ دی ما/ عقیم‌سازی سگهای ولگرد شهر درگز آغاز شد

حسن نوروزی شهردار درگز از آغاز فرایند عقیم سازی سگهای ولگرد شهر درگز با همکاری دوستداران حیوانات و اداره دامپزشکی این شهرستان خبر داد و گفت: شهرداری با همکاری یک دامپزشک و یک گروه دوستدار حیوانات سگهای ولگرد سطح شهر را جمع آوری و نگهداری کرده است و در این راستا فعلا حدود ۲۰ قلاده ماده سگ در محیطی ویژه نگهداری می شوند.

وی شمار سگهای ولگرد شهر درگز را بیش از ۱۰۰ قلاده عنوان کرد و ادامه داد: سگها با اولویت سگ‌های ماده جمع آوری شده اند و هفته آینده عقیم سازی آنها انجام شده و پس از قلاده گذاری این حیوانات به طبیعت بازگردانده می شوند.  در حال حاضر سگهای جمع آوری شده با همیاری دوستداران حیوانات تغذیه می شوند اما لازم است شهروندان در خصوص تامین خوراک، همشهریان دوستدار حیوانات را کمک کنند.  پیش بینی می شود به مرور زمان ۵۰ سگ ولگرد ماده در این شهر و محدوده اطراف آن عقیم شوند.

۲۸۰ قلاده سگ بلاصاحب در اراک واکسینه شدند

محمد کاشفی مسئول اداره دفع و پردازش سازمان مدیریت پسماند شهرداری اراک گفت: ۲۸۰ قلاده سگ بلاصاحب در این کلانشهر هفته جاری زیر نظر متخصصان اداره دامپزشکی انگل زدایی و واکسینه شدند.  این سگ‌ها توسط ۲ تیم زنده‌گیری شهرداری اراک از سطح شهر جمع‌آوری شده و به پناهگاه حیات منتقل شده‌اند.  سگ‌های جمع‌آوری شده پس از انتقال به پناهگاه حیات  از نظر جنسیت جداسازی شده و از آمار واکسیناسیون هاری صورت گرفته، ۸۰ قلاده سگ نر و ۲۰۰ قلاده ماده بوده است. بحث عقیم سازی سگ‌های بلاصاحب تا ۲ ماه گذشته در پناهگاه حیات پسماند شهرداری انجام می‌شد اما، قرارداد اجرای این طرح به اتمام رسیده و پس از انجام قرارداد جدید، دوباره عقیم سازی صورت می‌گیرد.

کاشفی عنوان کرد: واکسیناسیون سگ‌های بلاصاحب برای پیشگیری از بروز بیماری‌های مشترک انسان و حیوان و کاهش بیماری‌زایی سگ‌ها انجام می‌شود. غذادهی به سگ‌های بلاصاحب در پناهگاه حیات پسماند شهرداری اراک روزانه انجام می‌شود و انتظار است حامیان حیوانات در شهر به سگ‌های بلاصاحب غذادهی نکنند تا سبب بروز نارضایتی در بین شهروندان نشود.  در صورتی‌که افرادی برای مزارع کشاورزی و باغ‌های کشاورزی در روستاها نیازمند سگ باشند، با نامه دهیاری به آن‌ها واگذار می‌شود.

سگ های ولگرد تهدیدی برای حیات وحش 

همان طور که گفته شد افزایش سگ های ولگرد تهدیدی جدی برای محیط زیست و انسان است نکته ای که شهاب الدین منتظمی مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست به آن اشاره کرده است.

وی درباره سگ های ولگرد می گوید: تکلیف سگ های ولگرد و بی صاحب در قانون آمده و ضوابط آن نیز مشخص است،  ساماندهی سگ های ولگرد به وزارت کشور محول شده و از سوی وزارت کشور هم شهرداری ها در شهرها و دهیاری ها در روستاها متولی هستند،  ما هم انتظار داریم که هر چه زودتر این وضعیت تعیین تکلیف شود.  سگ را به عنوان یک گونه وحشی نمی شناسیم،  در حیات وحش ما سگ جایی ندارد،  ما هم اخبار جسته و گریخته ای از حمله سگ های بدون صاحب و در برخی مناطق سگ های ولگرد به انسان و گونه های حیات وحش داریم، سگ های ولگرد به عنوان یک تهدید هستند که علاوه بر تهدید برای گونه های مختلف حیات وحش تهدیدی در حوزه انتقال و جابجایی بیماری ها هستند.

مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست گفت: سگ ها دشمن سرسخت عرصه های طبیعی و گونه های جانوری هستند و بسیار آسیب رسانند از این رو تاکید ما این است که شهرداری ها هر چه سریعتر ورود کنند چون علاوه بر حمله به انسان و احتمال شیوع بیماری، آمیزش سگ و گرگ می تواند حیوان خطرناکی به نام «گرگاس» به وجود آورد که نه سگ و نه گرگ است که می تواند خطر جدی در حاشیه شهرها و روستاها باشد.

شهرداری ها برای جمع آوری سگ های ولگرد برای جلوگیری از پیدایش "گرگاس" اقدام کنند.

وی اظهار داشت: عده ای هستند که سگی را مثلا به عنوان نگهبان به سرپرستی می گیرند اما بعد از مدتی دیگر از عهده نگهداری آن حیوان برنمی آیند بنابراین رهایش می کنند در حالی که باید مسوولیت این حیوان را تا آخر بپذیرند و اگر به هر دلیلی آسیبی وارد کردند،  پاسخگو باشند، وقتی مسولیت حیوانی را می پذیرند باید رفاهش را هم تامین کنند نه اینکه اگر دیگر نتوانستند نگهداری کنند حیوان را به حال خود در کوچه و خیابان رها کنند بنابراین برای این مساله باید راهی اندیشیده شود که به عهده متولیان این امر است.

منتظمی تاکید کرد: در قوانین و ضوابط باید دیده شود وقتی که فردی سگی را برای نگهداری گرفت اما بعد از مدتی دیگر شرایط نگهداری ندارد حیوان را چگونه و به کجا تحویل دهد، ‌ آیا مراکزی هستند که مسوولیت این حیوان را بپذیرند؟ ‌ باید ابعاد مختلف این موضوع مورد بررسی قرار گیرد و به علت اهمیت موضوع باید سریع این کار انجام شود، یعنی قبل از اینکه جمعیت سگ ها خیلی زیاد شود و دیگر نشود جمع کرد باید راهکاری اندیشیده شود،  در بسیاری از کشورها این کار انجام شده و می شود از آنها الگوبرداری و بر اساس آنها برنامه ریزی و از تجربیاتشان استفاده کرد، باید در این راه از ظرفیت و توان بخش خصوصی استفاده کرد که امیدواریم سریع تر به یک ساماندهی جامع و منطقی برسیم.

مدیر کل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به اینکه چند سالی است سگ های بی صاحب زیاد شده اند آیا به روند غذادهی دستی ارتباطی دارد، گفت: بطور قطع مرتبط است، زمانی که عده ای احساس مسوولیت می کنند و به این حیوانات دستی غذا می دهند حاشیه امنی برای این حیوانات ایجاد می شود و شرایط برای افزایش نسل فراهم می شود، وقتی نسل زیاد شود و بدون صاحب باشند به معضل تبدیل می شوند و این فرایند هر سال تکرار می شود، برای همین بارها و بارها از هموطنان خواهش کردیم که این کار را نکنند چون معضلات زیادی به همراه دارد، نگرانی ما از جهات مختلف است و خواهش می کنم که مقداری از نگاه احساسی بیرون بیاییم،  خودمان را جای پدر و مادری بگذاریم که فرزندش مورد حمله این سگ ها قرار گرفته است.

منتظمی گفت: نابودی طعمه گوشتخوران، جابجایی بیماری ها و انتقال بیماری برخی از عوارض سگ های ولگرد بر محیط زیست است چون حیوانی است که راحت می تواند برود سمت حیات وحش و به همان راحتی هم برگردد کنار روستا و شهر، اما وحشتناک تر اینکه در صورتی که اگر این اتفاق بیفتد و با جمعیت گرگ ها بُر بخورند جمعیت هیبرید معروف به " گرگاس " تولید می شود که این حیوان دیگر نه گرگ است و نه سگ، این یک فاجعه است و تهدیدی بسیار جدی است که می تواند جامعه انسانی را در حاشیه شهرها و روستاها مورد تهدید قرار دهد، انتظار داریم از تمام حامیانی که در حوزه حیات وحش  و سگ ها فعال هستند پیشنهاداتشان را در این زمینه به وزارت کشور ارائه دهند.

وی اظهار داشت: به طور مداوم گزارش هایی از حمله سگ ها به حیات وحش به سازمان محیط زیست می رسد، ‌زمانی که این سگ ها به صورت گله ای می شوند، می توانند مناطقی از حیات وحش را تهدید کنند و آنرا تحت سیطره خود درآورند که تهدید بسیار جدی برای حیات وحش است. برای گونه های در خطر انقراض مانند  یوزپلنگ و به ویژه جمعیت آسیب پذیر علفخوران مانند کل و بز و قوچ و میش می توانند تهدیدی جدی باشند.

منتظمی درباره اینکه آیا عقیم کردن این حیوانات راه حل درستی است؟ گفت: عقیم کردن یک راه حل بسیار کوچک در برابر جمعیت خاصی است که نمی خواهیم ادامه نسل دهد،  باید موضوع کلان این مساله مدیریت شود، شاید برای جمعیت فعلی عقیم کردن یک راهکار باشد اما از طرف جمعیت زیادی مدام تولید می کنند، برخی توله کشی و تجارت می کنند،  عده ای بعد از مدتی دیگر نمی توانند از سگ ها نگهداری کنند و آنها را رها می کنند، از طرفی هم در داخل شهرها،  روستاها و حاشیه شهرها غذادهی دستی انجام می شود که این موجب افزایش جمعیت می شود،  همه عوامل دست به دست هم دادند تا مشکلات در این زمینه زیاد شود بنابراین باید هر چه زودتر نسبت به رفع این چالش ها اقدام جدی صورت گیرد.

به سگ های ولگرد غذا ندهید

همچنین عبدالرضا باقری کنشگر محیط زیست در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: سگ حیوان طبیعت نیست، ‌حیوانی است که به دست انسان اهلی شده بنابراین نباید وارد طبیعت به ویژه محیط های شهری شود، سگ ها حیوان خانگی هستند،  یعنی یا باید تحت مدیریت انسان زندگی کنند و یا اینکه اصلا وجود نداشته باشند، الان تنها راهی که می شود این موضوع را مدیریت کرد ایجاد پناهگاه یا همان مکان های نگهداری است که باید با همکاری دولت و بخش خصوصی ایجاد شوند،  این حیوانات را جمع آوری و عقیم کنند.

به گفته او، سال ۱۳۷۹ و ۱۳۸۰ بود که طرحی ارائه دادیم تا این سگ ها جمع آوری، عقیم و واکسیانسیون شوند و سپس تقسیم بندی شوند یعنی آنهایی که قابلیت واگذاری مثلا به پلیس یا هلال احمر دارند به آنها داده شوند آنهایی که مردم می خواهند به آنها واگذار شود بقیه هم به روش های انسانی از بین برده شوند، این روشی است که در تمام دنیا اجرا می شود، حتی در اروپا یا امریکا پناهگاهی مثلا جای ۱۰۰ قلاده سگ را دارد،  زمان تعیین می کنند که اگر این حیوان در مدت ۳ هفته واگذار شد که هیچ اگر نشد حیوان را از بین می برند.

وی افزود: در کشور ما متاسفانه به دلیل کمبود دانش و اینکه بخش احساسی توجه به این حیوانات بسیار پررنگ شده مشکلات زیادی به وجود آمده است، همچنین یک سری در این میان از احساسات مردم سوء استفاده می کنند و بر دادن غذای دستی تاکید می کنند، در حالی که در کشورهای اروپایی اگر یک سگ در خیابان رها باشد و فردی به آن حیوان غذا بدهد قطعا جریمه می شود، در تلویزیون های خارجی تبلیغ می کنند که به حیوانات غذا بدهید در حالی که تمام اروپا را هم بگردید اصلا چنین چیزی وجود ندارد.

غذا دادن به حیوانات ولگرد در خارج از کشور مساوی است با جریمه های سنگین

کنشگر محیط زیست ادامه داد: در برخی کشورها که به میعادگاه سگ های ولگرد معروفند هم مدتی است شاهد از بین بردن این سگ ها هستیم، چندی پیش به شهرداری های این کشورها دستور داده شده بود که سگ های ولگرد را جمع آوری و معدوم کنند در حالی که اخباری که به دست ما می رسد می گویند در این کشورها سگ ها در رفاه زندگی می کنند در حالی که اصلا اینطور نیست.

وی درباره تاثیر غذادهی بر ازدیاد نسل سگ های ولگرد گفت: حیوانات غریزه ای دارند که وقتی احساس امنیت کنند و غذایشان فراهم باشد تولید مثل می کنند، اگر غذا و امنیت نباشد کمتر رشد می کنند، الان اطراف تهران دسته دسته از این سگ های ولگرد هستند و دوستداران حیوانات هم فکر می کنند که این سگ ها فقط جمعه ها غذا می خورند چون بیکار هستند آن روز به آنها غذا می دهند پس بقیه روزهای هفته چه می شود ؟ اگر حامی حیوانات هستید یک زمین بگیرید دور آنرا ببندید و از این سگ ها نگهداری کنید.

باقری درباره تاثیر عقیم کردن سگ ها گفت: اگر این سگ ها را عقیم و بعد رها سازی کنند باز هم این حیوان شکار می کند بنابراین عقیم سازی به تنهایی کارایی ندارد باید در کنار عقیم سازی محدود هم بشوند تا نتیجه بخش باشد، با عقیم سازی خودبخود جمعیت کم می شود، اگر غذادهی هم متوقف شود که دیگر قطعا جمعیت کنترل می شود.  

یک پیشنهاد به دولت

حسین آخانی، کارشناس محیط زیست و استاد زیست شناسی دانشگاه تهران نیز در این زمینه به ایرنا می گوید: در کشور ما طبق قانون شهرداری ها و دهیاری ها موظف به جمع آوری سگ های ولگرد هستند اما به دلیل هجمه های رسانه ای بویژه در خارج از کشور این اقدام به درستی انجام نمی شود بر این اساس پیشنهاد می شود تا دولت اعلام کند کسانی که حامیان و دوستداران سگ ها هستند ثبت نام کرده و نگهداری از این سگ ها را قبول کنند چرا که هیچ کشوری نمی تواند، تحمل کند که سگ های ولگرد در خیابان و شهرها پرسه بزنند و جان انسان ها را به خطر بیندازند بر این اساس حامیان سگ ها بهترین افراد هستند تا کمک کرده و در باغات و ویلاهای خود از آن ها نگهداری کنند.

وی اضافه می کند: تقریبا ۱۰ سالی است که فرهنگ اشتباهی به نام غذارسانی به حیوانات به ویژه به سگ های ولگرد در بین مردم رواج یافته است و متاسفانه دستگاه های متولی در این زمینه فرهنگ سازی لازم را انجام نمی دهند که این امر منجر شد تا شبکه های بیگانه این امر را دستمایه تبلیغات خود قرار دهند و خلاف سیاست های ما رفتار کرده و برنامه های تشویقی مبنی بر غذا دادن به حیوانات را در برنامه کاری خود قرار دهند.  

آخانی می گوید: این اقدام تا جایی پیش رفته که حتی سلبریتی ها نیز در این زمینه ورود کرده و متاسفانه این مساله تبدیل به کاسبی پرسود برای عده ای شده است. از سوی دیگر عده ای گروه هایی در شبکه های اجتماعی از جمله اینستاگرام تشکیل داده اند تا افراد را برای حمیات از حیوانات تشویق کرده و حمایت های مالی خود را در شماره حساب هایی که اعلام می کنند، واریز کنند که البته بخش بسیاری از این حمایت ها از خارج کشور است. حمایت رسانه ای قوی از این ماجرا انجام می شود. از سوی دیگر مساله جمع آوری سگ های ولگرد توسط شهرداری ها مطرح است که عملا به وظیفه قانونی خود برای جمع آوری سگ ها به دلیل حملات شدید حامی  نماهای سگ ها، عمل نمی کند به همین دلیل شاهد رشد افنجاری سگ و گربه ها هستیم که از مشکلات جدی بهداشتی زیست محیطی است.

حامیان و دوستداران حیوانات برای جمع آوری سگ های ولگرد به کمک دولت بشتابند.

این استاد دانشگاه می گوید: براساس اطلاعات به دست آمده معضل سگ های ولگرد کل ایران را فرا گرفته است، در شهر بهبهان به دلیل ورود دادستان و بستن شماره حساب ها در اصفهان تا حدی زیاد معضل سگ های ولگرد کنترل شد، به سگ ها پناهگاه داده شد اما در مابقی شهرها معضل جدی است و در برخی استان ها از جمله در اهواز و شهرهای شمالی شدیدتر است. در خوزستان به دلیل تعدادی از جریانات محیط زیستی سگ های ولگرد رو به افزایش است در شمال کشور نیز عوامل زیادی منجر به افزایش این حیوانات شده است. در شهرهای شمالی کشور برخی از افراد پولدار که ویلا داشته و سگ دوستی به عنوان نمادی از تجدد در آن ها دیده می شود، تمایل دارند پول خود صرف سگ ها کرده و بخشی دیگری از این دست افراد غذاهای اضافه خود را به سگ های ولگرد می دهند.

آخانی اضافه می کند: در کشورهای پیشرفته به صورت مشخص اتحادیه اروپا، آمریکا، کاندا و استرالیا قوانین مشخصی در این زمینه دارند اصولا در این کشورها حیوان اهلی ولگرد به هیچ عنوان تحمل نمی شود و براساس قوانین موجود هر گونه غذادهی به حیوانات اکیدا ممنوع و جریمه های سنگینی در پی دارد. اگر حیوان ولگرد را ببینند طبق قوانین حیوان را سریعا جمع آوری می کنند به عنوان مثال در انگلیس وقتی سگ ولگرد را می گیرند که البته باید گفته شود که معمولا رها نیستند و صاحب داشته اند یا گم شده یا از خانه بیرون کرده اند، مسئولان در این شرایط یک هفته صبر کرده اگر صاحب سگ پیدا شد با جریمه سنگین به صاحب  برمی گردانند و اگر پیدا نشد سگ را بررسی و معاینه کردند و اگر دیدند مفید است برای مدت محدودی نگه می دارند و اگر نبود برای واگذار یا فروش مفید نبود، سگ را با مرگ آرام می کشند در سال ۲۰۱۹، ۶۵۰ هزار سگ را با مرگ آرام به خواب ابدی بردند.  

آموزش مقابله در برابر حمله سگ

اتفاق و حوادث در کمین انسان ها است و آن انسانی هوشمند است که راهکار مقابله با پدیده های مختلف اعم از طوفان، سیل، سرقت و حتی در برابر حمله حیوانات وحشی را بداند براین اساس به نکاتی در این زمینه اشاره می شود:

در اولین اقدام و قبل از انجام هر حرکتی هنگام مواجه با یک سگ باید بر ترس خود غلبه و آرامش خود را مجدد به کار بگیرید. حتما از دیگران  یا دوستان شنیده اید که نه تنها سگ ها بلکه تمامی حیوانات می توانند به راحتی ترس شما را تشخیص دهند و متوجه آن شوند،  اگر شما از دیدن یک سگ هیجان زده شوید و بترسید این مورد به راحتی سگ را به سبب اعتماد به نفس کسب کرده، برای حمله به شما بیشتر تحریک می کند. حتی حرکت های ناگهانی یا جیغ و فریاد می تواند برای سگ جنبه تهدید داشته باشد و ناگهان حمله کند. پس اولین و شاید مهم ترین مورد حفظ آرامش شما است.

وقتی با این سگ های متهاجم برخورد کردید سعی کنید ایستاده باشید و ارتفاع بیشتری نسبت به سگ داشته باشید، دست های خود را کنار بدن نگه دارید  و به پهلو نسبت به سگ بایستید و تا جایی که می توانید ضمن اینکه تمام شرایط را زیر نظر دارید سعی کنید خودتان را بی توجه نشان دهید. در بسیاری از شرایط سگ با بی توجهی شما انگیزه خود را برای حمله از دست می دهد.

از حرکت دادن دستان در کنار بدن خود داری کنید و دست ها را ثابت نگه دارید.   از ارتباط چشمی با سگ خودداری کنید.  به پهلو نسبت به سگ بایستید و از نگاه کردن مستقیم به آن خود داری کنید، این مورد سگ را متوجه می کند که شما خطری برای او ندارید.

به هیچ وجه دستان خود را باز نکنید یا جلو و بالا نیاورید، برای احتمال حمله هم بهتر است دستان خود را مشت کنید تا با حمله انگشتانتان در امان باشند و همچنین با مشت بتوانید از خود دفاع کنید.

هرگز فرار نکنید. هرچند برخی مواقع کنترل ترس و البته متعاقبا پا به فرار نگذاشتن غیر ممکن می شود ولی باید بر ترس خود غلبه و بر حرکات خود کنترل داشته باشید. فرار کردن شما سگ را متقاعد خواهد کرد که به به سبب برتری و شخصیتی که سگ دارد به دنبال شما به راه بیافتد و احتمالا به شما حمله کند. مطمئنا در فواصل کم شما شانسی برای فرار کردن نخواهید داشت. حتی با دوچرخه و وسایل مشابه نیز بسیاری از سگ ها از شما سریع تر خواهند بود. فرار کردن یک اشتباه جدی به حساب می آید.

سعی کنید که حواس سگ را پرت کنید.   اگر سگ به وسیله ای آویزان به شما و یا شی در دست شما حساس شده است بهتر است آن را از خود جدا کنید.

در دفاع از خود به هنگام حمله نیز با سگ برخورد کنید و به آن دستور دهید گاهی سگ خیلی قبل تر از عکس العمل های شما تصمیم خود را برای حمله گرفته است یا اینکه شما به نحو احسن نتوانسته اید وظیفه خود را برای دفع حمله انجام دهید و ناچارا با حمله سگ مواجه شده اید، حال در اولین اقدام باید ز حالت قبل خارج شده و روبه سگ بایستید و قاطعانه به سگ دستور دهید تا از شما فاصله بگیرید.

بهتر است از یک صدای قوی، محکم و با اعتماد به نفس برای دور کردن و دستور دادن به سگ کمک بگیرید حین همین دستور دادن باز بهتر است از نگاه مستقیم به سگ خودداری کنید ولی مدام شرایط را زیر نظر داشته باشید.

با سگ مقابله کنید اگر سگ با وجود همه مراحل، باز به سمت شما حمله ور شد حال زمان آن رسیده است که به عنوان انسان و یک موجود قوی تر و باهوش تر، از خود دفاع کنید وبرخورد جدی تری با سگ داشته باشید، برای این حمله جانانه به سگ بهتر است با پای خود نواحیی مثل گلو، بینی و پشت سر را نشانه روید.

حال هنگام حمله برای نشان دادن برتری باید از قدرت و حجم صدای خود کمک بگیرید، حتی می توانید با همین صدای بلند برای خود درخواست کمک هم بکنید. این موارد هیچ کدام به معنی جیغ و فریاد نیست.

 اگر چوب یا هر وسیله دفع کننده دیگری در اختیار دارید، برای ضربه زدن به سگ کمک بگیرید هرچند که از زدن ضربات به بالای سر سگ بهتر است خود داری کنید چرا که شما با ضربات سنگین به این ناحیه که ناحیه ضخیمی در اکثر سگ ها، تنها سگ را عصبی تر و خشمگین تر می کنید.

اگر اسپری یا وسایل دفع کننده مشابه همراه دارید از آن ها کمک بگیرید. هنگامی که مورد جدی تر می شود، حتی پای جان شما هم در میان است که بهتر است این حمله بی رحمانه را پاسخی کوبنده بدهید.

جمع آوری و تزریق واکسن به سگ های ولگرد از نظر اقتصادی هزینه زیادی را تحمیل می کند و همچنین جمع آوری این تعداد سگ ها از نقاط مختلف کشور برای کنترل بیماری ها و نگهداری آن ها نیز به همکاری تیم های مختلفی نیاز دارد.  برای رفع این مشکل در اکثر کشورهای مختلف صاحب تجربه، پناهگاه ها و مراکزی برای نگهداری این سگ ها اختصاص داده می شود و به کمک نهادهای مردمی و همچنین مراکز دولتی اقدام به نگهداری و تیمارداری آن ها و این حیوانات برای نگهبانی و استفاده سایر مصارف به فروش می رسند.

از:معصومه نیکنام