اوضاع لبنان؛ تنش میان اهل سنت، جبهه بندی جدید بین مسیحیان

به گزارش ایرنا، درحالی که قرار است انتخابات پارلمانی لبنان مطابق تاریخ اعلام شده ۱۵ ماه مه سال ۲۰۲۲ میلادی ( ۲۵ اردیبهشت سال ۱۴۰۱) برگزار شود، آمادگی و مرزبندی های نیروها و جریان های سیاسی این کشور برای ورود به این انتخابات مشخص تر و در عین حال پیچیده تر می شود.

این پیچیدگی بویژه در اردوگاه جریان ها و طیف های سیاسی حامیان عربستان نمود بیشتری پیدا کرده و  باعث اختلاف  در درون طائفه اهل سنت لبنان درباره نماینده اصلی آنها در عرصه سیاسی این کشور شده است. این اختلاف بعد آن شدت گرفته که سعد حریری رئیس جریان المستقبل بعد از سالها حضور در عرصه سیاسی لبنان و سه  بار تصدی پست نخست وزیری حالا اعلام کرده که فعالیت های سیاسی خود را به حالت تعلیق در می آورد و در رقابت های انتخابات پارلمانی آینده ورود نمی کند. او از خانواده خود در جریان المستقبل هم خواسته است تا راه او را بروند و فعالیت خود را تعلیق کنند.

محافل سیاسی لبنان تعلیق فعالیت حریری را ناشی از موضعگیری عربستان در قبال او می دانند و معتقدند که مقامات ریاض از عملکرد سیاسی حریری بویژه در سالهای اخیر در عرصه سیاسی لبنان ناراضی اند و می گویند که سعد حریری در پیشبرد خواسته های آنها ناتوان مانده و ضعیف عمل کرده است. در طول سالهای گذشته نزدیکی سعد حریری به عربستان بر کسی پوشیده نبوده و ریاض همواره از او به عنوان نماینده خود برای اعمال نفوذ در عرصه سیاسی داخلی لبنان و به طور کلی طائفه اهل سنت این کشور بهره برده است. سعودیها همچنین در دوره ای چنان فشار را بر حریری زیاد کردند که وی را زمانی که نخست وزیر بود، به ریاض فراخوانده و از او خواستند که از این شهر استعفای خود از نخست وزیری را اعلام کند تا عرصه سیاسی لبنان را بنا به خواست خود به چالش بکشند اما با موضعگیری ملی جریان های سیاسی لبنان و مخالفت «میشل عون» رئیس جمهوری این کشور با این استعفا در آن زمان نقشه سعودیها شکست خورد.

 رئیس جریان المستقبل چهارم بهمن ماه جاری در سخنانی که محل اقامت خود در بیروت بیان کرد، اظهار داشت: من تعلیق فعالیت سیاسی خود را اعلام می‌کنم و از خانواده ام در جریان المستقبل می خواهم که چنین برنامه ای را انجام دهند. 

درپی این تصمیم حریری، طرفداران او به خیابان‌ها آمدند و رسانه های لبنانی گزارش دادند که در جریان این راهپیمایی، طرفداران حریری شعارهایی در حمایت از او و علیه عربستان سعودی و پادشاه این کشور سر دادند.  

در همین حال، جریان المستقبل با صدور بیانیه‌ای آنچه را که «توهین» برخی در این راهپیمایی‌ علیه عربستان سعودی نامید، محکوم کرد. 

مطبوعات لبنان همچنین فاش کردند که عربستان هرگونه اعتراض به کنار گذاشتن حریری یا همبستگی با او و تحریم انتخابات آینده از جانب طائفه اهل سنت لبنان را ممنوع کرده است.

روزنامه «الاخبار» لبنان در گزارشی درباره سلب حمایت عربستان از سعد حریری نوشت: عربستان سعودی به همه طرفهای ذینفع اعلام کرد که اعتراض کردن به تصمیم «اعدام» (سیاسی) سعد حریری نخست وزیر سابق یا ابراز همبستگی با سعد حریری که عبداللطیف دریان مفتی اهل سنت لبنان او را «ضمانت لبنان» توصیف می کرد، ممنوع است. همچنین تحریم انتخابات توسط اهل سنت به هر بهانه ای تحت عنوان از دست رفتن میثاق ملی -که منجر به درخواست برای تعویق انتخابات می شود- ممنوع می باشد.

این روزنامه افزود: اینگونه عربستان به حامیان و هم پیمانان خود گفت که حریری را فراموش کنید. ریاض خواهان گذر سریع از مرحله سعد حریری و پرداختن همگان به مرحله آینده است. 

روزنامه الاخبار درباره سیاست سعودیها در این مرحله در قبال تحولات داخلی لبنان نوشت: سعودیها هم اکنون بدنبال انتخابات با سطح زیادی از تنش آفرینی تحت عنوان "خلع سلاح حزب الله" هستند که این اقدام عملا با به اصطلاح "ابتکار عمل کشورهای عرب خلیج فارس" آغاز شده است که احیای قطعنامه ۱۵۵۹ شورای امنیت را در دل خود دارد و وزیر خارجه کویت اخیرا در سفر به بیروت این به اصطلاع ابتکار عمل را به مقامات لبنانی ارایه کرد.

سطح تنش و اختلافات در داخل طائفه اهل سنت باعث شد تا مفتی اهل سنت لبنان روز جمعه به دیدار «نجیب میقاتی» نخست وزیر در کاخ نخست وزیری رفته و اینگونه تداوم انسجام طائفه اهل سنت را بویژه بعد از تعلیق فعالیت سیاسی حریری ابراز دارد زیرا با رفتن حریری سوالات زیادی درباره نقش طائفه اهل سنت در مرحله آینده و انتخابات پارلمانی ایجاد شده و بر ابهامات افزوده شده است.

طبیعی بود که میقاتی در سایه این وضعیت بر موضع خود تاکید کرده و بگوید که "انتخابات در زمان مقرر خود برگزار خواهد شد و ما هرگز خواهان تحریم آن از جانب اهل سنت نخواهیم شد زیرا خیر و صلاح اهل سنت در آن است و هرکسی که می خواهد نامزد شود، بشود".

در همین راستا، «بهاء الحریری» برادر سعد حریری یک هفته بعد از تصمیم سعد برای کناره گیری از فعالیت‌های سیاسی روز جمعه در فایلی ویدئویی اعلام کرد که در انتخابات پارلمانی آتی لبنان شرکت می‌کند و بزودی به بیروت خواهد آمد.

نام بهاء الحریری در طول سالهای گذشته چندبار به عنوان میراث دار سعد مطرح شده است؛ بویژه که او چندین رسانه داخلی در لبنان تاسیس کرده و با عربستان و امارات ارتباط دارد.

در همین ارتباط، مطبوعات لبنانی فاش کردند که عربستان هرگونه حمایت خود از سعد حریری را برداشته و در مقابل با امارات همه تمرکز و حمایت های همه جانبه خود را در عرصه داخلی لبنان روی بهاء الحریری متمرکز کرده است.

روزنامه «الدیار» لبنان نوشت:منابع دیپلماتیک عربی می گویند که محمد بن سلمان ولیعهد سعودی بعد از قطع حمایت سیاسی و مالی خود از سعد حریری و بالاتر از آن بازخواست مالی او مصادره مقداری از دارایی هایش در عربستان، او را از عرصه سیاسی لبنان کنار زده است. بن سلمان همچنین وزیر خارجه عربستان را به عنوان نماینده خود فرستاده و به حریری گفته است که حمایت مالی و سیاسی از او متوقف شده است و ولیعهد عربستان تمایل ندارد که سعد حریری نخست وزیر لبنان شود.

این منابع افزودند: عربستان و بن سلمان از بهاء الحریری برادر بزرگتر سعد حمایت خواهند کرد. در همین راستا بود که از چند ماه پیش بهاء الحریری فعالیت رسانه ای خود را از ایتالیا آغاز و به شبکه های تلویزیونی پول داد و اصحاب رسانه لبنانی را برای مصاحبه به خدمت گرفت.

این روزنامه تصریح کرد: به نظر می رسد بهاء الحریری از طریق نامزدهای منتخب خود در انتخابات پارلمان شرکت خواهد کرد تا جای جریان المستقبل را بگیرد و سیاست او در قبال ایران با اظهارنظرهای سیاسی خصمانه خواهد بود و او هیچ ارتباط سیاسی با حزب الله ندارد و در تلاش است تا یک فراکسیون پارلمانی با حدود هفت تا ۱۰ نماینده داشته باشد. بر این اساس، نمایندگان فراکسیون او پس از انتخابات وارد دولت خواهند  و با دستورات عربستان در لبنان سیاست ورزی خواهند کرد. 

به نوشته الدیار، ریاض به حمایت مالی از بهاء الحریری ادامه خواهد داد؛ درحالی که سعد الحریری در سایه تعلیق فعالیت سیاسی خود در امارات و پاریس باقی خواهد ماند.

این روزنامه تصریح کرد: محافل سیاسی بارز معتقدند که با وجود اینکه خاندان الحریری از شبکه روابط بین المللی و عربی گسترده ای برخوردارند اما موضعگیری خارجی از جمله از جانب فرانسه و آمریکا یا مصر درخصوص عدم مشارکت جریان المستقبل در انتخابات پارلمانی آینده صورت نگرفته است و واکنش اروپایی ها و آمریکایی ها به دعوت دوباره برای برگزاری انتخابات لبنان محدود شده و هیچ گونه موضعگیری عربی در همبستگی با سعد حریری نیز انجام نشده است. این درحالی است که بهاء الحریری نیز با دشواریهای داخلی و مشخص نبودن موضع فرانسه و سایر طرف ها در قبال خود روبرو است.

در اردوگاه مسیحیان نیز ولید جنبلاط رئیس حزب سوسیالیست ترقی‌خواه دروزی لبنان که اعلام تعلیق فعالیت سیاسی سعد حریری را فرصتی برای ایران هراسی یافته و مدعی شده بود که "این تصمیم سعد حریری به معنای باز گذاشتن دست حزب الله و ایرانی ها در لبنان خواهد بود"، بدنبال ائتلاف با دیگر حزب نیروهای لبنانی به ریاست سمیر جعجع رفته است که او نیز به موضعگیری های تند علیه حزب الله و ایران مشهور است.

حزب سوسیالیت ترقیخواه دروزی لبنان به ریاست جنبلاط تلاش می کند که پیامدهای منفی تعلیق فعالیت سیاسی سعد حریری و جریان المستقبل در عرصه انتخابات آینده را بویژه در خاستگاه خود یعنی حوزه «الشوف عالیه» مهار کند.

این حزب با از دست دادن حمایت جریان المستقبل به عنوان هم پیمان تاریخی خود در این منطقه، تلاش می کند تا حضور و قدرت خود را در حوزه چهارم استان جبل لبنان حفظ کند و در همین راستا، در شرف توافقی نهایی با حزب نیروهای لبنانی و برخی طرف های دیگر محلی است؛ بویژه بعد از آنکه جنبلاط به روشنی رقیب خود در این انتخابات را جریان ملی آزاد لبنان برشمرده است.

درهمین ارتباط، جنبلاط اخیرا گفت: ائتلاف با حزب نیروهای لبنانی قطعی شده است و وائل ابوفاعور نماینده حزب سوسیالیست ترقیخواه در پارلمان با سمیر جعجع رئیس حزب نیروهای لبنانی ملاقات کرده است و کار روی جزئیات نهایی ادامه دارد.

یک منبع نزدیک به جنبلاط به روزنامه سعودی «الشرق الاوسط» گفت که رابطه با حزب نیروهای لبنانی ثابت و خوب است و آنها مثل ما هستند و ائتلاف امری طبیعی است زیرا "ما براساس راهبردها با یکدیگر پیوند می خوریم و این درحالی است که عمکرد جریان ملی آزاد انگیزه ای برای نزدیک شدن به آن ایجاد نمی کند".

به عقیده ناظران سیاسی لبنان، در سایه تنش های جاری در درون طائفه اهل سنت و جبهه بندی و مرز بندی های مشابه در درون طائفه مسیحیان لبنان و ورود پول های سیاسی عربستان و امارات و دخالت های آنها در  لبنان انتظار می رود که عرصه سیاسی لبنان با نزدیک شدن هرچه بیشتر به زمان برگزاری انتخابات ملتهب تر و پیچیده تر شود و این درحالی است که چنین وضعیتی در درون طائفه شیعیان لبنان در سایه اتحاد و انسجام حزب الله و جنبش امل لبنان وجود ندارد و آنها این بار نیز به طور یکپارچه همراه با ائتلاف های سیاسی خود با برخی جریان های مسیحی و اهل سنت وارد عرصه انتخابات آینده لبنان خواهند شد.