چالش‌های اتحادیه اروپا برای تامین گاز از قطر و دیگر تولیدکنندگان

به گزارش روز سه شنبه ایرنا از رویترز، آمریکا از قطر و دیگر تولیدکنندگان عمده انرژی خواسته در صورت رویارویی احتمالی روسیه و اوکراین و اعمال تحریم علیه مسکو، گاز اروپا را تامین کنند. روسیه یک سوم گاز اروپا را تامین می‌کند و هر اختلالی در آن بحران فعلی در قاره اروپا را وخیم تر خواهد کرد.  

وضعیت اروپا

عرضه گاز طبیعی روسیه به اروپا بیشتر از طریق خطوط لوله تامین می شود و از اکتبر گذشته ۲۰۲۱ (مهر ۱۴۰۰)‌کمتر از سطوح فصلی بوده است. گاز روسیه از طریق سه خط لوله اصلی به اروپا ارسال می‌شود و بر اساس آمار شرکت ریفینیتو آیکون/ Refinitiv Eikon در سال ۲۰۲۱ منجر به تولید ۳۷ هزار و ۴۰۹ گیگاوات ساعت/ روز انرژی شد در حالیکه این شاخص در سال ۲۰۲۰، حدود ۴۱ هزار و ۲۶۳ گیگاوات ساعت/روز و در سال ۲۰۱۹ حدود ۴۹ هزار و ۴۳۱ گیگاوات ساعت/روز بوده است.

بر اساس اطلاعات شرکت تحلیلی پلاتس/ Platts میزان ذخایر موجودی گازی اروپا اکنون ۱۹ میلیارد متر مکعب و کمتر از متوسط پنج‌ساله فصلی گاز است. بر خلاف دیگر منابع تامینی که به اندازه بیشتر از حداکثر ماه های اخیر است. 

این شرکت پیش بینی کرده حتی اگر گاز ارسالی از روسیه ادامه یابد، ذخایر اروپایی به کمترین میزان در پایان زمستان جاری می رسد. واردات گاز طبیعی مایع اروپا در ماه ژانویه (دی/ بهمن ۱۴۰۰)‌ با افزایش بی سابقه به ۱۱ میلیارد و ۸۰۰ میلیون متر مکعب رسید، در مقایسه با رکورد قبلی در نوامبر ۲۰۱۹ که حدود ۹ میلیارد متر مکعب بود. بر اساس این گزارش تقریبا ۴۵ درصد گاز مایع طبیعی از آمریکا وارد شده است.

قطر چقدر می تواند کمک کند؟

قطر به عنوان تولیدکننده مهم گاز طبیعی ظرفیت کمی برای عرضه اضافی دارد؛ زیرا بیشتر تولیدات این کشور بر اساس قراردادهای درازمدت عرضه می‌شود. ظرفیت مشخص صادرات گاز طبیعی قطر ۱۰۶ میلیارد متر مکعب است که بر اساس برآوردهای شرکت های لوک کوتل و اس‌پی گلوبال پلتس/ Luke Cottell at S&P Global Platts امکان افزایش تا ۱۰۷ میلیارد متر مکعب را نیز دارد.

با اینکه قطر می تواند با تاخیر در تعهدات نیمه دوم خود بیشتر تولید و عرضه کند، قراردادهایش با کشورهای آسیایی بازهم توانایی دوحه را برای عرضه بیشتر گاز به اروپا محدود می کند. سوداگران برآورد می کنند در مجموع ۹۰ تا ۹۵ درصد تولیدات قطر به قراردادهای درازمدت و ۵ تا ۱۰ درصد به قراردادهای آنی (نقدی) اختصاص یابد.

قراردادهای دراز مدت یا نقطه به نقطه مانند قرارداد قطر با چین یا ژاپن برای عرضه بخشی از تولید به اروپا، قابل تغییر است؛  اما موافقت هر کشور آسیایی با تغییر در قراردادها به معنای طلب غرامت است. افراد مطلع در صنعت انرژی و تحلیلگران انتظار دارند قطر حدود ۸ تا ۱۰ درصد گاز طبیعی به اروپا عرضه کند، ولی حتی عرضه این میزان نیز زمان می خواهد زیرا انتقال گاز با کشتی از قطر به اروپا زمان بیشتری می‌طلبد تا به آسیا. قطر قصد دارد تولیدات گاز طبیعی خود را با توسعه پروژه های میادین شمالی توسعه دهد اما امکان تولید گاز در این میادین تا سال ۲۰۲۶ وجود نخواهند داشت. 

آیا شرط حفظ مقصد قابل اجراست؟

قطر از اتحادیه اروپا خواسته اگر از دوحه و دیگر تولیدکنندگان عمده انرژی می‌خواهد گاز مورد نیاز کشورهای عضو اتحادیه را تامین کنند، بازفروش گاز را به خارج از اروپا محدود کند تا مانع از سوداگری با فروش مجدد برای کسب سود شود.

اتحادیه اروپا سوداگری آزاد گاز را برای تامین امنیت انرژی لازم می‌داند، اما تولیدکنندگان اصلی و برخی مصرف کنندگان گاز معتقدند اصلاحات انجام شده در این زمینه طی دو دهه قبل به پیچیده تر شدن و افزایش شدید قیمت های گاز انجامیده است. بعضی از سوداگران نیز گاز قطر را برای کسب سود بیشتر به مشتری های آسیایی دوباره می‌فروشند. 

فلیکس بوت رئیس بخش گاز طبیعی در شرکت اطلاعات انرژی وورتکسا می گوید: ایتالیا از زمان افزایش قیمت انرژی در اروپا محموله های زیادی از قطر با قیمت بیشتری از قیمت بازار وارد کرده است. ولی واردات سه ماهه آخر سال ۲۰۲۱ این کشور از قطر، هفت محموله کمتر از مدت مشابه در سال ۲۰۲۰ بوده است. 

افراد مطلع در صنعت انرژی نیز می گویند دوحه نمی تواند مقصد نهایی گاز عرضه شده به اروپا را به قیمت عرضه اضافی کنترل کند، زیرا وقتی گاز به اروپا برسد محدودیت های قبلی در مورد مقصد محموله قابل اجرا نیست و مالک گاز می تواند آن را دوباره بفروشد.

مورتن فریشر از شرکای اصلی شرکت مشاوره ای مورتن فریشتر می گوید: قوانین در انگلیس و بیشتر کشورهای اروپایی مانع از انتقال مجدد گاز طبیعی در محموله های دیگر به مقصد کشورهای دیگر خارج از اروپا نیست. کمیسیون اروپا نیز دیروز (دوشنبه) اعلام کرد در مورد جزئیات مذاکرات با شرکای بین المللی در مورد عرضه گاز اظهار نظر نمی کند. 

چالش های اروپا

بر اساس اطلاعات شرکت انرژی ریستاد / Rystad عرضه گاز طبیعی ثابت (در حالیکه میزان بیشتری نیاز است) به اروپا از قبل هم بهره برداری از ظرفیت متوسط ۳۰ روزه بازیابی گاز (یعنی تبدیل گاز فشرده یخ‌زده به گاز طبیعی) را افزایش داده است و از ۵۱ درصد در اوایل ژانویه در غرب و جنوب اروپا به ۷۵ درصد رسانده است. این وضعیت یعنی اروپا ظرفیت محدودی برای ذخیره و بازیابی گاز به گاز طبیعی دارد که تقاضا و خرید بیشتر گاز را هم با چالش روبرو می‌کند.