معافیت‌های تحریمی؛ قبول شکست فشار حداکثری

به گزارش ایرنا، آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا روز جمعه به وقت محلی چندین معافیت از تحریم‌ها را در ارتباط با فعالیت‌های هسته‌ای غیرنظامی ایران امضا کرد؛ اقدامی که تصمیم دونالد ترامپ رییس جمهور سابق آمریکا برای لغو آنها را تغییر داد.

در همین ارتباط ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه این کشور نیز شب گذشته به وقت محلی در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: ما دقیقاً همان کاری را کردیم که دولت قبلی کرد؛ به شرکای بین‌المللی خود اجازه می‌دهیم به خطرهای فزاینده مرتبط با عدم اشاعه و ایمنی هسته‌ای در ایران رسیدگی کنند و در عین حال، تا زمانی که تهران به تعهدات خود در قالب برجام بازنگردد، معافیت تحریمی به ایران ارائه نکرده و نخواهیم کرد.

بر اساس گزارش آسوشیتدپرس، وزارت امور خارجه آمریکا در اطلاعیه‌ای به کنگره اعلام کرد: معافیت از این فعالیت‌ها به تکمیل توافق برای بازگشت متقابل به اجرای کامل برجام کمک می‌کند و زمینه را برای بازگشت ایران به اجرای تعهداتش در این توافق فراهم می‌سازد. 

این وزارتخانه همچنین مدعی شد که معافیت تحریمی در راستای خدمت به منافع ایالات متحده در منع اشاعه و ایمنی و محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای ایران طراحی شده است. 

وزارت خارجه آمریکا افزوده است که این اقدام به صلاحدید سیاسی با در نظر گرفتن اهداف مزبور صادر شده و نه بر اساس تعهد یا به عنوان بخشی از یک توافق قبلی. 

معافیت‌های تحریمی به کشورها و شرکت‌های خارجی اجازه می‌دهد تا در پروژه‌های غیرنظامی نیروگاه هسته‌ای بوشهر، نیروگاه آب سنگین اراک و راکتور تحقیقاتی تهران فعالیت کنند؛ معافیتی که مایک پمپئو وزیر امور خارجه سابق آمریکا در ماه مه ۲۰۲۰ آنها را لغو کرد.

یکی از مقامات ارشد وزارت امور خارجه و آگاه از معافیت‌های تحریمی نیز چنین مدعی شده است که این اقدام «در راستای منافع ملی حیاتی آمریکا و همچنین به نفع منطقه و جهان» اتخاذ شده است.

معافیت‌های تحریمی؛ گامی در جهت نزدیکی به تهران

در همین ارتباط ۲ روزنامه پرشمارگان فرانسه، اقدام جدید آمریکا را گامی در جهت نزدیکی به تهران ارزیابی کردند.

تارنمای روزنامه لو فیگارو با تیتر "واشنگتن در آخرین دور مذاکرات هسته‌ای به سمت تهران حرکت می‌کند"، نوشت: دولت بایدن معافیت‌های کلیدی را که از تحریم‌های ایالات متحده علیه کشورهای خارجی و شرکت‌های درگیر در پروژه‌های هسته‌ای غیرنظامی حمایت می‌کرد و در دوره دونالد ترامپ لغو شده بود، بازگرداند.

این روزنامه موضع جدید آمریکا را یک گام "ظاهرا فنی" در مورد برنامه اتمی غیرنظامی ایران ولی از طرف دیگر "یک ژست قابل توجه" در قبال تهران ارزیابی کرده است؛ چراکه بر اساس تحلیل این رسانه فرانسوی مذاکرات وین وارد مراحل نهایی می‌شود.

لو فیگارو یادآوری می‌کند: دونالد ترامپ رئیس جمهور پیشین آمریکا که در سال ۲۰۱۸ ایالات متحده را از توافق خارج کرد و بیشتر تحریم‌های اقتصادی این کشور علیه تهران را به عنوان بخشی از کمپین "فشار حداکثری" بازگرداند، ابتدا به طور مرتب این معافیت‌ها را با استناد به نیاز به "کاهش" خطرات تمدید کرده بود اما در ماه مه ۲۰۲۰، زمانی که نتوانست جمهوری اسلامی را برای دستیابی به "توافق بهتر" تحت تاثیر قرار دهد، دولت او این معافیت‌ها را نیز حذف کرد؛ تصمیمی که اروپایی‌ها از اجرای آن به گفته این روزنامه فرانسوی "عمیقاً پشیمان" و معتقد بودند که این تصمیم "ضمانت‌های" مرتبط با ماهیت "صلح‌آمیز" برنامه ایران را حذف می‌کند.

روزنامه لوموند نیز با ارایه تحلیلی مشابه در این زمینه و با تیتر "آمریکا چند هفته پیش از پایان مذاکرات هسته‌ای به ایران علامت می‌دهد"، نوشت: این یک اقدام "به ظاهر فنی" است، اما در عین حال نشانه قابل توجهی برای تهران در زمانی است که مذاکرات برای نجات توافق هسته‌ای ایران وارد مرحله نهایی می‌شود.

خوب اما ناکافی

لوموند در گزارش خود به اظهارات امروز وزیر امور خارجه ایران نیز اشاره و اضافه می‌کند که به اعتقاد رئیس دیپلماسی کشورمان، آمریکایی‌ها باید بدانند که آنچه روی کاغذ اتفاق می‌افتد خوب است اما کافی نیست.

هر ۲ روزنامه فرانسوی در بخشی از تحلیل خود به سخنان باربارا اسلاوین (Barbara Slavin) کارشناس مسائل ایران در اندیشکده شورای آتلانتیک نیز اشاره کردند که گفته است: بازگشت معافیت‌ها "پیش نیازی برای بازگرداندن توافق و سیگنال خوبی است که امکان دستیابی به آن وجود دارد".

در این سوی میز مذاکرات اما ایران با پافشاری بر دستیابی به حق قانونی خود در موضوع هسته‌ای و رفع تحریم‌ها که سال‌ها با اجرای سیاست‌های خصمانه موسوم به فشار حداکثری، پایمال شده است، موضع جدید آمریکا را ناکافی ارزیابی می‌کند.

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان امروز در حاشیه آیین تجدید میثاق وزیر و مدیران ارشد وزرات امور خارجه با آرمان‌های بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی در مرقد مطهر امام خمینی(ره)، در جمع خبرنگاران درباره مذاکرات وین گفت: یکی از موضوعات اساسی ما برای لغو تحریم‌ها، گرفتن تضمین‌ها است. درباره تضمین در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی، اعلام کردیم که در بخشی‌هایی از آن موافقت‌هایی صورت گرفته است.

وی افزود: آنچه هیات مذاکره‌کننده ایران درباره تضمین دنبال می‌کند، در همه سطوح سیاسی، حقوقی و اقتصادی است که در بخش‌هایی از آن توافقاتی حاصل شده اما هنوز هیات مذاکره‌کننده ایران با جدیت اخذ تضمین ملموس از طرف‌های غربی و پایبندی به تعهداتی که بر مبنای توافق وین حاصل می‌شود را دنبال می‌کند.

امیرعبداللهیان ادامه داد: ما به طرف‌ آمریکایی که از طریق واسطه‌هایی این روزها پیام‌هایی را منتقل می‌کند به صراحت گفتیم باید حسن نیت خودشان را در عمل نشان بدهند. حسن نیت در عمل از نظر ما این است که روی زمین اتفاق ملموسی رخ دهد و رفع بخشی از تحریم‌ها به معنای عینی و واقعی می‌تواند ترجمان حسن نیت آمریکایی‌ها باشد که از آن صحبت می‌کند. آنچه که بر روی کاغذ رخ می‌دهد خوب است اما کافی نیست.

علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز در توییتی نوشت: انتفاع اقتصادی واقعی، موثر و قابل راستی‌آزمایی ایران، شرط لازم برای شکل‌گیری توافق است. نمایش رفع تحریم اقدامی سازنده تلقی نمی‌شود.

هرچند از نگاه رسانه‌های غربی تصمیم جدید آمریکا در ارایه دوباره معافیت‌ها در برنامه هسته‌ای ایران رویکردی مثبت در جهت رسیدن به توافق در وین و از نظر ناظران و تحلیلگران مسائل بین‌الملل شکست سیاست فشار حداکثری واشنگتن در قبال تهران ارزیابی می‌شود، اما تاکید ایالات متحده مبنی بر اینکه این معافیت‌ها "نه نشانه نزدیک شدن مذاکرات احیای برجام به توافق نهایی و نه امتیازی به ایران است"، بار دیگر نقاب از چهره این دشمن دیرینه در پایمال کردن حقوق ملت ایران برمی‌دارد و حکایت از بازی جدیدی دارد که نتیجه آن شکست دوباره سیاست‌هایش خواهد بود.