بهترین رژیم غذایی برای پیشگیری و درمان کبد چرب کدام است؟

دکتر شهرام آگاه روز سه‌شنبه در گفت و گو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا با بیان اینکه، به طور کلی کبد به عنوان یکی از ارگان های اصلی بدن است که متابولیسم بدن را کنترل می کند، افزود: این بدان معنی است که این عضو حیاتی بدن مجموعه ای از قند، چربی و پروتئین ها را که در سیستم گوارشی جذب شده اند، از طریق عروق جذب و با فعل و انفعالاتی تبدیل به مولکول های دیگر کنند که بعضی در کبد ذخیره و برخی نیز با هم تلفیق می شوند و شکلی جدید ایجاد می کنند.

وی اضافه کرد: در ضمن بسیاری از سمومی که وارد دستگاه گوارش می شوند، از طریق عروق وارد کبد می شوند و کبد کار تصفیه آنها را عهده دار است؛ بنابراین کبد می تواند نخستین محل برای بسیاری از تاثیرات فعل و انفعالات متابولیسم بدن باشد.

فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان در ادامه با تاکید بر اینکه، یکی از موادی که می تواند به کبد رسوب کرده و این عضو را تحت تاثیر قرار دهد چربی ها هستند، افزود: به طور معمول چربی جزو مواد هضمی در مواد غذایی هستند که به صورت اسید چرب آزاد از طریق عروق پورت وارد کبد می شوند.

وی گفت: حال اگر به دنبال مصرف بیش از حد معمول چربی ها، این مواد از طریق این سیستم وارد کبد شود یا موادی که جذب اسیدهای چرب آزادها را افزایش دهند یا مواردی که باعث شوند این اسیدهای چرب آزاد در کبد افزایش پیدا کند یا مواردی که باعث شوند چربی های موجود در بدن آزادشده و به خون وارد شوند، این مسائل می تواند باعث افزایش رسوب چربی در کبد شده و منجر به ایجاد کبد چرب در بدن فرد شود.

آگاه، با بیان اینکه یکی از روش های تشخیص شدت کبد چرب رادیولوژی است، افزود: بر اساس میزان رسوب چربی و شکل رسوب چربی در کبد سه تقسیم بندی برای کبد چرب تعریف شده که شامل گریدهای مختلف یک، دو و سه است، به طوری که در گرید یک رسوب چربی در کبد کم است، گرید دو این رسوب متوسط و در گرید سه رسوب چربی زیاد است.

وی در پاسخ به این سوال که با رسوب چربی در کبد چه اتفاقی رخ می دهد، اظهار کرد: این چربی که در کبد رسوب کرده در پاره ای از موارد فقط رسوب است و البته گاهی می تواند باعث التهاب شود و هنگامی که کبد چرب است اما التهاب ندارد، اصطلاحا گفته می شود که فرد کبد چرب غیرالکلی دارد و در صورت التهاب تشخیص استاتو هپاتیتیس داده می شود.

این فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان افزود: هنگامی که کبد دچار التهاب می شود، می گوییم فرد مبتلا به التهاب کبد ناشی از چربی شده است که این خود می تواند باعث آسیب کبدی شود و به مرور التهاب حاد یا مزمن ایجاد می کند که در نهایت می تواند باعث ایجاد سیروز یا نارسایی مزمن کبد شود و سیروز البته در پاره ای از موارد می تواند باعث ایجاد سرطان کبد شود.

بهترین رژیم غذایی برای پیشگیری و درمان کبدچرب کدام است؟

این فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان در پاسخ به این سوال که بهترین رژیم غذایی برای درمان کبد چرب کدام است، توضیح داد: بهترین رژیم غذایی برای کبد چرب به طور کلی رژیم غذایی کم کالری است، چراکه مصرف غذای پرکالری و پرچرب می تواند کبد چرب را بدتر کند.

آگاه، در خصوص برخی رژیم های غذایی که این روزها در سایت های اینترنتی توصیه می شود نیز گفت: در مورد نوع رژیم هایی که توصیه می شود یکی از بهترین رژیم غذایی برای کبد چرب رژیم غذایی مدیترانه ای است، چراکه این رژیم حاوی انواع سبزی و میوه های فراوان و البته با چربی روغن زیتون است.

وی ادامه داد: مصرف گوشت قرمز در رژیم مدیترانه ای بسیار کم و بیش از دو بار در هفته نیست و مصرف گوشت سفید به ویژه ماهی و محصولات دریایی در واقع جایگزین مصرف گوشت قرمز شده است.

این فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان در ادامه در پاسخ به این سوال که مصرف چه میوه هایی برای مبتلایان به گرید سه کبد توصیه می شود نیز گفت: برخی میوه ها و سبزیجات کالری و قند کمی دارند برعکس برخی میوه ها و سبزیجات قند فراوان دارند، به عنوان مثال انگور و خربزه قند فراوانی دارند و این قند می تواند کالری فراوانی به بدن برساند و کبد چرب را تشدید کند.

وی افزود: به جای اینها کالری برخی میوه ها و سبزیجات کم و بعضا حتی منفی است مثل کدو، هویج و کرفس که اینها موادی هستند که محدودیت مصرف ندارند اما آنهایی که قند دارند، در رژیم غذایی باید میزان مصرف آنها همراه با کنترل میزان قند آنها باشد.

آگاه در خصوص این مطلب که برخی ادعا می کنند مصرف کیوی برای افراد کبد چرب مضر است نیز اظهار کرد: کیوی دارای ویتامین C فراوان است و البته برای فردی که زخم معده دارد ممکن است مصرف آن باعث تشدید درد معده یا زخم شود اما مصرف این میوه ربطی به کبد چرب ندارد.

این فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان در پاسخ به اینکه بهترین روش برای پیشگیری از ابتلا به کبدچرب چیست نیز گفت: تنها توصیه ما حداقل نیم ساعت ورزش روزانه و استفاده از رژیم غذایی مناسب از جمله رژیم مدیترانه ای است.

درمان کبد چرب دارویی نیست

این فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان در خصوص مصرف برخی داروها از جمله لیورگل که این روزها برای درمان کبد چرب توصیه می شود نیز تاکید کرد: در واقع درمان کبد چرب دارویی نیست و لیورگل نیز تاثیر قابل توجهی ندارد.

آگاه افزود: داروهایی همچون لیورگل و مشابه آن آنتی اکسیدان هایی هستند که می توانند در کوتاه مدت التهاب کبد را کاهش دهند، اما اینها باعث برطرف شدن پیش زمینه بیماری کبدچرب نمی شوند.

وی تاکید کرد: تنها درمان ثابت شده که پیش آگهی کبد چرب را بهتر می کند و ممکن است وضعیت کبد چرب را به حالت عادی بازگرداند، رژیم غذایی مناسب و ورزش است.

این فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان در خصوص تاثیر مصرف داروی آتورواستاتین بر بهبود بیماری کبد چرب نیز گفت: بحث داروی آتورواستاتین نیز متفاوت است، این دارو دو نقش دارد که یکی کاهش چربی با کلسترول بد (LDL) است که در پاتوفیزیولوژی سندروم متابولیسم از جمله کبد چرب نقش دارد.

سندروم متابولیک (Metabolic syndrome) به مجموعه‌ای از شرایط گفته می‌شود که عبارت هستند از فشار خون بالا، سطوح افزایش یافته انسولین در خون، چربی انباشته اضافی در اطراف شکم و سطوح افزایش یافته چربی خون، بنا به گفته محققان سندروم متابولیک گروهی از عوامل خطر شامل چربی دور کمر، چاقی شکمی، فشارخون بالا، دیابت، تری گلیسیرید بالا و HDL (چربی خوب) پایین است که با هم رخ داده و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، سکته و دیابت را افزایش می‌دهند.

دکتر آگاه همچنین بیان کرد: اگر فردی دچار افزایش LDL یا کلسترول بد شده و میزان آن از یک حد مشخصی بالاتر باشد و به ویژه اگر فرد مشکل قلبی داشته و دچار تصلب شرائین باشد، آتورواستاتین جزو درمان محسوب می شود چراکه بسیاری از بیمارانی که کبدچرب دارند، مشکل قلبی یا متابولیسم چرب ال دی ال بالا هم دارند.

وی در عین حال با بیان اینکه، داروی آتورواستاتین فیبروز یا ورم را کاهش می دهد، افزود: اگر فردی عارضه ای در مورد چربی یا قلب نداشته باشد، صرفا برای کبد چرب آتورواستاتین تجویز نمی شود.

آیا مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها بر کبد تاثیر منفی می‌گذارد؟

این فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان در خصوص اینکه آیا مصرف انواع آنتی بیوتیک ها، قرص سرماخوردگی و سردرد مانند ژلوفن می تواند تاثیر منفی بر کبد چرب بگذارد، گفت: اینها تاثیر منفی مستقیمی بر ابتلا به کبد چرب ندارند.

آگاه در خصوص اینکه آیا مصرف ترشیجات ارتباط با کبد چرب دارد یا خیر نیز اظهار کرد: ترشیجات ارتباط مستقیمی با کبد چرب ندارند اما در کل آنتی اکسیدان ها برای سندروم متابولیک از جمله کبد چرب مناسب هستند و موادی که اکسیدان هستند برای کبد مناسب نیستند و این اختصاص به محصول مشخصی ندارد.

وی همچنین اظهار کرد: یکی از موادی که روی کبد چرب تاثیرگذار است، میکروب های روده ای است و گفته می شود که محصولات پروبیوتیک می تواند در سندروم متابولیک و کبد چرب مفید باشد یا آنها را بهبود ببخشد.

رژیم غذایی همراه با کاهش شدید وزن، تشدیدکننده کبد چرب است

این فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان درخصوص اینکه بهترین روش برای پیشگیری از کبد چرب کدام است نیز گفت: تنها توصیه ما انجام حداقل نیم ساعت ورزش روزانه و استفاده از رژیم غذایی مناسب از جمله رژیم مدیترانه ای است.

آگاه در ادامه در خصوص تاثیر رژیم کتوژنیک بر کبد چرب نیز که این رژیم بر پایه مصرف چربی، پروتئین ها و کاهش موادی قندی و کربوهیدرات ها است، اظهار کرد: در کل رژیم غذایی که همراه با کاهش وزن شدید باشد، می تواند کبد چرب را تشدید کند چراکه چربی ها آزاد می شوند و این چربی های آزاد شده می توانند در کبد رسوب کنند.

وی تاکید کرد: کاهش وزن سریع خود می تواند باعث تشدید کبدچرب شود.

فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان در پاسخ به اینکه آیا رژیم کتوژنیک مورد تایید است یا خیر نیز گفت: این رژیم به طور کلی برای چاقی جزو درمان ها تایید شده است اما برای کسی که کبد چرب دارد رژیم مناسبی نیست و بهترین رژیم برای افرادی که دچار کبد چرب هستند، رژیم مدیترانه ای است.

وی در خصوص بهترین نوشیدنی ها که می توان برای بهبود عملکرد کبد و پیشگیری از کبد چرب استفاده کرد نیز توضیح داد: مصرف آب سالم آشامیدنی در کنار برخی آب میوه هایی که دارای کالری کم و منفی هستند مثل آب کرفس یا کدوی سبز برای سندروم متابولیک مناسب است، ضمن اینکه لبنیات کم چرب و پروبیوتیک مثل دوغ کم چرب پروبیوتیک نیز برای کبد چرب مفید است.