جور جنگل بر گردن خورشید

به گزارش ایرنا، سالها حکم بزرگشان را داشت، هم میوه داشت و هم از درختان با ارزش منطقه به شمار می‌رفت و کمتر کسی به آن چشم طمع داشت ولی آن طرفتر، درختان بلوط که گرمایشان بیشتر است، ابتدا قطع و بعد هیزم آتش خانه‌های روستاییان می‌شد،  روستاییان هم تقصیری نداشتند، زمستان سرد و سخت کردستان آنها را وادار به بریدن درختان می کرد تا خانه و کاشانه خود را گرم کنند.

۴۰ کیلومتر دورتر از مریوان به روستای دوپلوره میرسی، روستایی که  ۴۲ خانوار جمعیت دارد و جغرافیای سخت و خشن آن باعث شده است تا چند سالی با آبادانی و گاز طبیعی فاصله داشته باشد.  سوخت‌رسانی به این روستا، بخاطر دوری از مرکز شهرستان به سختی انجام می گیرد و همین باعث شده است تا مردم همچنان از هیزم برای مصارف خانگی استفاده کنند. سوخت مایع هم در اختیار دارند ولی در زمستان هایی مثل زمستان امسال که برف و یخبندان است، روستاییان برای مصرف احتیاط می کنند.

آقا کریم که از قدیمی‌ها و بزرگان روستا است، روزگاری هیزم‌شکن بود و اجاق خانه مردم را گرم می کرد، از روزهایی می‌گوید که یک حمام عمومی کوچک در روستا داشتند و برای استفاده مردم نوبت بندی بود، صبح ها که مردها سرکار بودند، حمام به خانم ها اختصاص داشت.

می‌گوید: مثل الان نبود که هرکسی در خانه اش حمام داشته باشد، گاهی زنها، بچه‌هایشان را در پستوی خانه شست و شو می دادند ولی آنطورکه باید تمیز نمی شدند، چون گرم کردن آب حوصله و وقت زیادی می خواست و زن روستایی هم که آنقدر سرش کار می‌ریخت که فرصتی برایش نمی‌ماند.

او از اینکه سال ها مجبور بوده درختان کهن و جوان را قطع کند پشیمان است، چون حالا دارد می بیند که زاگرس هر روز دارد آب می رود و درختانش طعمه طمع سودجویان می‌شود. می‌گوید اگر به گذشته برگردم علاوه بر همه نهالهایی که کاشته ام دیگر دست به تبر هم نمی شوم، چه برسد به اینکه بخواهم درختی را از هم پا در بیاورم.

پیرمرد انگار می داند که این پشیمانی دیگر سودی ندارد، حالا که در زمستان آب گرم دم دستش است و خانه‌اش گرم شده، نگران تابستانهایی است که خودش یا نسل های آینده اش باید در به در، دنبال سایه درختی باشند تا زیر آن استراحت کنند.

پیرمرد ۸۵ ساله مریوانی نگاه حسرت باری به بلوط هایی دارد که برای سبز شدنشان باید پنج بار به دنیا بیاید و هر بار ۱۰۰ سال عمر کند تا یک نهال بلوط به بار بنشیند، چیزی که برایش محال است.
 

زاگرس و بلوط

جنگل‌های زاگرس بیش از پنج میلیون هکتار وسعت دارد و یکی از مهم‌ترین رویشگاه‌ها و عرصه‌های کلیدی ایران محسوب می‌شود، جنگل‌های این خطه را به نام جنگل‌های بلوط زاگرس می‌شناسند و به جرات می‌شود گفت زاگرس نام و شهرت خود را از بلوط دارد.

تامین ۴۰ درصد آب کشور، تنوع زیستی جانوری و گیاهی بالا، اهمیت در تعدیل آب‌وهوا و اثرات اقلیمی، حفظ منابع خاک و جلوگیری از فرسایش از جمله کارکردهای این جنگل‌ها است.

مطالعات نشان می‌دهد ۱۰ تا ۳۰ درصد معیشت خانوارهای روستایی در زاگرس به این جنگل‌ها وابسته است و گاهی هم آنان با نابودی زاگرس تیشه به ریشه معیشت خود و آیندگانشان می‌زنند.

بلوط یکی از مهم‌ترین گونه‌های درختی و درختچه‌ای زاگرس با عمری طولانی حدود ۵۰۰ سال (گاهی حتی تا ۲۰۰۰ سال) است و در ۱۱ استان کشور امتداد دارد که در نوع خود از بی‌نظیرترین جنگل‌های جهان به شمار می‌رود و حالا چشم طمع زغال گیران به دنبال درختانی است که هم خاک از آنان نفس می‌گیرد و هم هوا از آن سیراب می‌شود.

در ایران ماده ۴۶ تا ۵۰ قانون اساسی بر حفاظت و صیانت از منابع طبیعی، جنگل‌ها و محیط زیست تاکید دارد و تحقق این اصل بسیار مهم و حیاتی است از سوی دیگر در ماده ۴۸ قانون اساسی، حفاظت و بهره برداری از منابع طبیعی تصریح شده است و در خصوص از بین بردن منابع طبیعی از جمله جنگل‌ها جرم انگاری شده است.
 

گازرسانی به ۹۰درصد روستاهای مرزی

از ۲۲۰ روستای مرزی کردستان بیش از ۹۰درصد روستاها گازرسانی شده است،  این را مدیرعامل شرکت گاز کردستان می‌گوید و اضافه می کند: تنها حدود ۱۵ روستای مرزی داریم که هنوز از نعمت گاز بهره مند نشده اند و شامل سه مجتمع در شهرستان های بانه و مریوان است.

احمد فعله‌گری افزود: بخشی از خانوارهای محروم از گاز، کوخ نشین هستند (در تقسیمات کشوری ساختار و اسمی به نام کوخ وجود ندارد اما در شهرستان بانه استان کردستان، مناطقی مسکونی با این عنوان وجود دارد، به این شیوه که چند خانوار (از ۲ تا ۱۰ خانوار) که اغلب قوم و خویش هستند در منطقه‌ای متمرکز شده و در کنار هم زندگی می‌کنند) که گازرسانی به این روستاها و مناطق هم به مناقصه گذاشته است.

وقتی گاز نیست

در شرایطی که برخی روستاهای دور افتاده مرزی برای رسیدن به گاز طبیعی، در نوبت هستند، جوری که در قدیم جنگل می کشید حالا به گردن خورشید افتاده است.

اداره کل منابع طبیعی کردستان سال ها است استفاده از آبگرمکن خورشیدی را در روستاها جا انداخته و آب را برای روستاییان بدون هیچ هزینه ای گرم می کند.

مدیرکل منابع طبیعی کردستان می گوید: تغییر الگوی مصرف و جایگزینی سوخت های مناسب به جای هیزم و بوته با اولویت مناطق جنگلی به منظور تامین گرمایش مصارف روستایی بصورت رایگان تامین شده است.

سعدی نقشبندی افزود: در حال حاضر ۴۰۰ خانوار که از نعمت گاز بی بهره هستند زیر پوشش این طرح قرار دارند.

آبگرمکن خورشیدی سیستمی است که از انرژی خورشیدی (یا انرژی حاصل از نور خورشید) برای گرم کردن آب استفاده می کند. این سیستمها بر روی یک سقف یا فضای باز نصب می شوند که می تواند بدون وقفه نور خورشید را دریافت کند و سپس از انرژی خورشید برای گرم کردن آب و ذخیره آن در یک مخزن عایق استفاده می شود.

اکثر آبگرمکن های خورشیدی می توانند در یک روز آفتابی بدون ابر، آب گرم را تا ۶۸ درجه سانتیگراد تحویل دهند،  آبگرمکن های خورشیدی از نور خورشید در طول روز برای گرم کردن آب و ذخیره آن در یک مخزن ذخیره استفاده می کنند،  در مناطق تپه ای که دمای روز بسیار کم است، از این آب گرم می توان برای گرم کردن اتاق نیز استفاده کرد.
 

جور جنگل بر گردن خورشید

در روزهایی که شرکت گاز کردستان سعی دارد تا لوله های گاز طبیعی را تا لب مرز برساند، این خورشید است که در زاگرس جور جنگل را به دوش می کشد تا درختان هزار ساله آن برای گرم کردن خانه و کاشانه روستاییان طعمه آتش نشود.

البته این درختان تنها قربانی گرما بخشی به خانه ها نبوده و نیستند و بیشترشان را قاچاقچیانی به یغما می برند که در طرح تنفس جنگل های شمال، به جان زاگرس افتاده اند.

از مجموع ۸۱ هزار بهره بردار عرصه‌های منابع طبیعی در کردستان، ۶۷ هزار خانوار بهره بردار بخش مراتع و ۱۴ هزار دیگر هم بهره بردار عرصه جنگلی کردستان است.

از مساحت ۲ میلیون و ۹۳۷ هزار هکتاری استان کردستان، بیش از ۳۷۴ هزار هکتار آن را جنگل تشکیل می‌دهد، جنگل های این استان که جزو جنگل های زاگرس شمالی به حساب می‌آید، در طول بیش از ۵۰ هزار سال گذشته تشکیل شده و به لحاظ محافظت از منابع آب و خاک، تولید محصولات فرعی، ذخایر ژنتیکی، مصارف درمانی، توانایی های اکوتوریستی و ارزش های زندگی، دارای اهمیت زیادی است.