برقراری خط دریایی مسافری ایران- قطر قبل از جام جهانی

روزنامه ایران دوم اسفند به گفت وگو با حسین عباس‌نژاد سرپرست معاونت دریایی سازمان بنادر و دریانوردی پرداخت و نوشت: با افزایش کانتینرهای یخچالی، بخشی از مشکلات مربوط به صادرات کالاهای غذایی به قطر رفع شده است و برای رشد مبادلات، شناورهای سنتی نوسازی می‌شود. سفر امروز رئیس جمهوری به قطر، زمینه گسترش مبادلات سیاسی و اقتصادی با این کشور را فراهم می‌کند. با توجه به اینکه مرز میان ایران و قطر مرز آبی است، مهمترین زمینه رشد تبادلات اقتصادی با قطر از مسیر دریا است.

حمل و نقل دریایی ما با قطر در حال حاضر به‌صورت سنتی و با شناورهای قدیمی است، این در حالی است که توسعه زیرساخت‌ها و نوسازی تجهیزات حمل و نقلی بستری مناسب برای رشد تجارت میان ایران و قطر را ایجاد می‌کند.

در این خصوص حسین عباس‌نژاد، سرپرست معاونت دریایی سازمان بنادر و دریانوردی اظهار کرد: روابط حمل و نقل دریایی ایران ‌و قطر سابقه دیرینه دارد و به همین چند سال اخیر برنمی گردد و اتفاقات از پشتوانه خوبی هم برخوردار است. وی افزود: حتی در دوران تحریم قطر و مشکلاتی که برای این کشور از سوی برخی کشورهای عربی خلیج فارس ایجاد شد، این قرابت ایران و قطر و همچنین تبادلات دریایی دو کشور افزایش یافت.

سرپرست معاونت دریایی سازمان بنادر و دریانوردی ادامه داد: اما نکته‌ای که در این میان وجود دارد این است که روابط دریایی ما با قطری‌ها در حد شناورهای محلی است؛ لذا به دلیل سنتی بودن این تبادل کالا از یک‌سو ‌و شیوع کرونا از سوی دیگر، مشکلاتی برای لنج‌ها و ناوگان سنتی ما ایجاد کرد و میزان مبادلات کالاهای ایران به قطر که عمدتاً میوه و تره بار بود، کاهش یافت.

عباس‌نژاد ادامه داد: در حال حاضر توانستیم راه حل‌هایی برای این مشکل پیدا کنیم و با کانتینرهای یخچالی این کالاها صادر می‌شود با این حال هنوز هم محدودیت‌هایی هست؛ بخصوص که بندر حمد دوحه به سمت مدرنیزه شدن رفته و از تردد شناورهای سنتی تا حدودی ممانعت می‌شود.

افزایش تبادلات تجاری

بخشی از این مشکلات به ما برمی گردد که باید با یک برنامه‌ریزی، اقدام به نوسازی شناورهای سنتی کنیم. بنادر دو کشور تبادلاتی دارند ولی حجم آنها عمدتاً نشان‌دهنده کوچک بودن و سنتی و محلی بودن جابه‌جایی محموله هاست؛ شناوررهای منطقه‌ای الزاماً به معنای سنتی بودن نیست بلکه شناورهای کوچک‌تر را شامل می‌شود که تردد آنها در زمان تحریم قطر از سوی کشورهای منطقه، بیشتر شد.

سرپرست معاونت دریایی سازمان بنادر و دریانوردی تصریح کرد: اگرچه بخش مهمی از این شناورهای منطقه‌ای به سمت مجهز شدن به کانتینر یخچالی رفته‌اند اما غیر از آن، روابط سیاسی و اقتصادی ما و قطر پتانسیل زیادی برای گسترش تبادلات دریایی دارد؛ چه به صورت تردد مستقیم کشتی‌ها و شناورها و چه به صورت توسعه روابط فنی در حوزه حمل ‌و نقل دریایی از جمله تعمیرات کشتی‌ها.
وی ایران را از کشورهای مهم آی‌ام‌او (سازمان جهانی دریانوردی) دانست و افزود: قطر هم از کشورها اثرگذار بر آی‌ام او است و امسال هم توانست در شورای راهبری IMO وارد شود و تلاش می‌کنند نفش مهم‌تری در حمل و نقل دریایی ایجاد کند.

عباس‌نژاد تأکید کرد: تجربیاتی که ایران در سال‌های تحریم کسب کرد سبب شد پتانسیل‌های خوبی از نظر مؤسسات رده بندی، بیمه کشتیرانی و سایر بخش‌ها ایجاد کند؛ می‌توانیم این موارد را به قطری‌ها معرفی کنیم و با توجه به روابط خوب دو کشور، این ظرفیت را به قطر و دیگر کشورهای منطقه ارائه کنیم تا موقعیت شرکت‌های بیمه حمل و نقل دریایی و مؤسسات رده‌بندی ایرانی را ارتقا دهیم.

وی خاطرنشان کرد: از دیگر موارد همکاری با قطری‌ها می‌تواند در حوزه کشتی‌سازی و تعمیرات کشتی باشد. عضو هیأت عامل سازمان بنادر و دریانوردی در خصوص بانکرینگ (ارائه سوخت به کشتی‌ها) گفت: امکان همکاری با قطری‌ها را در زمینه بانکرینگ را داریم و روابط خوب دو کشور شرایط این همکاری را فراهم کرده است بخصوص مشترکات زیادی که ایرانی‌ها با قطری‌ها در زمینه نفت ‌و گاز دارند که زمینه خوبی برای همکاری در خصوص بانکرینگ است، ما هم این موضوع را در دستور کار داریم.

حمل و نقل مسافری

وی درباره تردد شناورهای مسافری میان بنادر ایران و قطر بیان کرد: به دلیل روابط اجتماعی دو کشور و حضور ایرانی‌ها در قطر، پتانسیل برقراری سفرهای دریایی وجود دارد، برخی استان‌های جنوبی کشور با قطر رفت و آمد دارند؛ اما چند مشکل هست که باید رفع شوند.

عباس‌نژاد درباره علت منتفی شدن اعزام شناور مسافری ایران به قطر در سال ۱۳۹۸ اظهار کرد: در آن زمان قرار شد اول پایانه مسافری بندر حمد دوحه بازسازی شود و سپس شناور ایرانی به این کشور برود؛ بعد از آن هم کرونا شایع شد که مشکلاتی برای دنیا در حوزه گردشگری ایجاد کرد و امکان سفر کشتی‌های مسافری به دیگر کشورها نبود. وی تأکید کرد: برگزاری جام جهانی قطر، فرصت مناسبی ایجاد کرده تا بتوانیم ترددهای مسافری میان ایران و قطر را توسعه دهیم بخصوص تردد میان بنادر بوشهر و کیش و قشم با بندر دوحه؛ حتی امکان انتقال گردشگران خارجی از قطر به شهرهای بوشهر و شیراز و همچنین جزایر ایرانی کیش و قشم وجود دارد.

سرپرست معاونت دریایی سازمان بنادر و دریانوردی گفت: طرفین این آمادگی را دارند تا خط دریایی مسافری برقرار شود ولی مسأله‌ای که در این میان وجود دارد، بالا بودن حمل مسافر با کشتی به دلیل محاسبه نرخ سوخت کشتی‌ها در مسیرهای بین‌المللی از سوی وزارت نفت است؛ وقتی هزینه سفرهای دریایی به هوایی نزدیک شود، استقبال مسافر و گردشگر هم از دریا کاهش یافته و خود به خود به سمت حمل و نقل هوایی می‌رود.

وی ادامه داد: برای ایجاد فضای رقابتی به سود حمل دریایی مسافر، باید هزینه سوخت کشتی‌ها را که حدوداً ۴۰ تا ۴۵ درصد هزینه جابه‌جایی یک کشتی را تشکیل می‌دهد، کاهش داد؛ وقتی وزارت نفت سوخت را به شناورها به نرخ بانکرینگ خلیج فارس می‌دهد که احتمالاً تُنی ۶۰۰ تا ۷۰۰ دلار است، عملاً امکان جذب مسافر دریایی نیست.
این مقام مسئول در وزارت راه گفت: با وزارت نفت مذاکراتی داشته‌ایم و امیدواریم وزارت نفت در خصوص محاسبه سوخت کشتی‌های مسافری به مقاصد بنادر کشورهای خلیج فارس به نرخ یارانه‌ای، همکاری کند. بخصوص که کشتی‌هایی که از بنادر ایران به بنادر منطقه می‌روند حداکثر ۱۰ تا ۱۲ فروند است و در مقابل هزینه‌ای که دولت برای تخصیص سوخت یارانه‌ای به دیگر بخش های حمل و نقلی می‌کند، رقم ناچیزی است.

عباس‌نژاد اضافه کرد: اتصال جزایر و قلمرو خودمان به قطر در دوره برگزاری جام جهانی با استفاده از خطوط مسافری دریایی، آورده زیادی نصیب کشور خواهد کرد و به رونق گردشگری می‌انجامد.

ولی اظهار داشت: ما حتی امکان ایجاد تور گردشگری میان بنادر جنوبی و جزایر ایرانی خلیج فارس داریم اما به دلیل بالا بودن هزینه سوخت، ایجاد چنین مسیری، هزینه بسیار بالایی در پی دارد و گردشگران استقبال نمی‌کنند؛ کما اینکه در حال حاضر هم گردشگران به دلیل ارزان‌تر بودن، به ترکیه می‌روند. عباس‌نژاد خاطرنشان کرد: امیدواریم بتوانیم با وزارت نفت تعامل کنیم و سوخت با نرخ یارانه‌ای تا ۸۰ درصد نرخ منطقه در اختیار شناورها قرار گیرد تا به صرفه باشد. وی تأکید کرد: خطوط چابهار-مسقط، بندرعباس-دوبی و بوشهر-دوحه از خطوطی هستند که قطعاً با استقبال خوب مسافران مواجه خواهند شد.