بحران انرژی در آفریقا؛ قاره سیاه به دنبال دستیابی به انرژی هسته‌ای

به گزارش ایرنا، تارنمای آفریقایی «لو ژورنال دو لافریک» (le journal de l'afrique) که به تجزیه و تحلیل مسائل آفریقا می‌پردازد، روز دوشنبه در گزارشی تحلیلی به تلاش قاره آفریقا برای بهره برداری از انرژی صلح آمیز هسته ای و موانع پیش روی آن پرداخت و نوشت: آفریقای جنوبی تنها کشوری در قاره آفریقا است که از نیروگاه هسته‌ای برخوردار است اما با توجه به افزایش نیازهای انرژی این قاره، ۱۰ کشور دیگر آفریقایی به دنبال دستیابی به انرژی هسته‌ای تا پیش از سال ۲۰۳۰ میلادی هستند.

این تارنما افزود: مغرب، نیجریه، الجزایر و غنا در صدر فهرست این کشورها قرار دارند. این چهار کشور هم اکنون دارای راکتورهای تحقیقاتی هستند که برای تحقیقات علمی در خصوص مواد معدنی و غنی سازی مواد هسته‌ای کاربرد دارد. جمهوری دمکراتیک کنگو، اتیوپی، رواندا، کنیا، سودان و تونس نیز دیگر کشورهای آفریقایی هستند که به دنبال دستیابی به انرژی هسته‌ای هستند.

به نوشته این تارنما، در سال‌های اخیر شرکت روسی «روس اتم» ( Rosatom) گل سرسبد صنعت هسته‌ای روسیه، قراردادهایی در حوزه انرژی با الجزایر، نیجریه، رواندا و مصر به منظور ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای منعقد کرده است. در این میان تنها پروژه در دست ساخت شرکت روس اتم، پروژه ساخت نیروگاه هسته ای «الضبعه» مصر است که قرارداد آن در سال ۲۰۱۷ میلادی امضا شد و با وام ۲۲ میلیارد دلاری روسیه به مصر به میزان ۸۵ درصد تامین مالی شده است.

این تارنمای آفریقایی خاطرنشان کرد: آفریقای جنوبی تنها کشوری در آفریقاست که نیروگاه هسته‌ای دارد. با توجه به رو به افزایش بودن نیازهای انرژی این قاره، چندین کشور دیگر آفریقایی به بازار هسته‌ای چشم دوخته اند. اوایل سال جاری میلادی بود که «پرنسی متومبنی» ( Princy Mthombeni) از حامیان مشهور استفاده از انرژی هسته ای درآفریقای جنوبی با ابراز تاسف از وجود شکاف گسترده اطلاعاتی بین دانشمندان و مردم عادی درباره کاربرد و مزایای استفاده از انرژی صلح آمیز هسته ای گفت که حقایق علمی به‌ویژه درخصوص انرژی هسته‌ای، با اظهار نظرهای نادرست نادیده گرفته شده است یا به عبارت دیگر، انرژی هسته‌ای با وجود مزیت‌های فراوانی که دارد، امروزه محبوبیتی در جامعه ندارد.

براساس این گزارش، در غرب نیز رهبران سیاسی شروع به درک واقعیت های علمی مربوط به انرژی هسته‌ای کرده اند. سوخت‌های فسیلی اعم از نفت، گاز طبیعی و به ویژه زغال سنگ بسیار کثیف‌تر و خطرناک‌تر از انرژی هسته‌ای مدرن هستند. انرژی هسته‌ای حتی از نیروگاه آبی و چندین انرژی موسوم به «سبز» پاک‌تر است.

تارنمای ژورنال دو لافریک در ادامه نوشت: طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA)، قاره آفریقا باید تا سال ۲۰۴۰ میلادی تولید انرژی خود را به میزان ۷۰۰ تراوات در ساعت افزایش دهد که دستیابی به انرژی کافی تنها با تکیه بر سوخت‌های فسیلی دشوار است. مساله بدتر این که سرمایه گذاری در توربین‌های بادی، انرژی خورشیدی یا نیروگاه‌های برق آبی در آفریقای جنوبی، غنا، تونس یا حتی ساحل عاج در زمان حاضر بازدهی نداشته است؛ بویژه که کشورهای مختلف باید به محدودیت‌های مندرج در کنوانسیون سازمان ملل متحد در خصوص تغییرات آب و هوایی پایبند باشند. در سایه این واقعیت که 40 درصد مردمان قاره آفریقا به برق دسترسی ندارند، ممکن است که راه حل ارجح برای توسعه یافتگی صنعتی و اجتماعی، انرژی هسته‌ای باشد.

چرا قاره آفریقا با وجود منابع سرشار اولیه از نیروگاههای هسته‌ای برخوردار نیست؟

تارنمای ژورنال دو لافریک پاسخ به این سوال را "پیچیده اما در عین حال بسیار ساده" دانست و نوشت: باید گفت که از حیث تامین مواد اولیه اعم از اورانیوم، توریوم یا حتی رادیوم با وجود کنوانسیون باماکو که واردات زباله‌های خطرناک در این قاره را ممنوع می‌کند، آفریقا حکم یک تامین‌کننده برای غرب و همچنین یک محل تخلیه (زباله) را دارد. 

این تارنما افزود: نامیبیا و نیجر از حیث تولید، بزرگترین صادرکنندگان اورانیوم در جهان هستند و آنگولا، جمهوری دموکراتیک کنگو و مغرب نیز ذخایر انبوهی از توریوم در اختیار دارند. مساله اصلی، استخراج این مواد است. به استثنای الجزایر، آفریقای جنوبی و آنگولا، هیچ کشور دیگری در آفریقا از کارشناسان متخصص در زمینه استخراج مواد هسته‌ای برخوردار نیست. علاوه بر این، غنی‌سازی و تثبیت و توزیع انرژی هسته‌ای به شیوه‌ای ایمن و مهم‌تر از همه مقرون‌به‌صرفه درآمدن آن، مستلزم وجود فناوری‌هایی است که امروزه هیچ کشوری در قاره سیاه از آن برخوردار نیست و در ضمن هزینه نگهداری این فناوری‌ها نیز بالاست.

به نوشته تارنمای ژورنال دو لافریک، «میشل گتری» ( Michael Gatari) دانشمند هسته‌ای دانشگاه نایروبی می‌گوید که هزینه نگهداری تاسیسات هسته‌ای می‌تواند بودجه یک کشور را برای مدت بسیار طولانی با بحران جدی روبرو کند.

این تارنما خاطرنشان کرد که دیگر کشورهای آفریقایی نیز که به دنبال ایجاد نیروگاه هسته‌ای هستند، با بحران مالی مواجه اند و برخی محدودیت های مالی روسیه پس از  سال ۲۰۱۴ میلادی نیز پیشرفت دیگر پروژه‌های هسته ای روسیه در آفریقا را به تاخیر انداخته است.