حجت الاسلام ناصر خلج به مناسبت آغاز ماه شعبان در گفت وگو با خبرنگار معارف ایرنا اظهار داشت: هرکسی در زندگی خود ساعات و لحظات خوش و شیرینی دارد و در مقابل آن نیز ساعات و لحظاتی دارد که ممکن است تلخ باشد و حتی گاهی انسان یک لحظه را به عنوان شیرین‌ترین یا تلخ‌ترین لحظه زندگی‌اش می‌داند اما قرآن می‌فرماید تمام این شیرینی‌ها و تلخی‌ها در یک شب رقم می‌خورد و آن شب قدر است که مقدرات انسان در آن سال تعیین می‌شود.
وی افزود: امام صادق(ع) فرمود اذا سلم شهر رمضان سلمت السنه؛ اگر کسی ماه رمضان خوبی داشت، تمام آن سال را در سلامت خواهد بود. یعنی سالی شیرین خواهد داشت و این سلامتی در چند ساعت رقم می‌خورد که از اذان مغرب تا اذان صبح شب قدر است و هر کسی بتواند در این ساعت‌ها از این سلامت بهره برداری کند، کل سال را سلامت خواهد بود. ما ایرانی‌ها می‌گوییم سالی که نکوست از بهارش پیداست و سخن درستی است. چون در بهاری که باران ببارد و برکه‌ها پر از آب شود مطمئناً آن سال نیز سال خوبی خواهد بود اما روایات اهل بیت و معارف قرآنی تاکید دارد سالی که نکوست از ماه رمضانش پیداست.
خلج اضافه کرد: بهره بردن از این سلامت کار هر کسی نیست. مثلا یک وزنه بردار فقط در چند ثانیه یک وزنه سنگین را بالای سر خود نگه می‌دارند و ما فقط همین چند لحظه را می‌بینیم در حالی که چنین ورزشکاری ماه‌ها تمرین می کند تا بتواند این وزنه سنگین را بالای سر خود نگه دارد. اگر کسی قرار است از این سلامت استفاده کند، باید از ماه رجب و شعبان بهره بگیرد و تمرین کند تا بتواند آن سه شب را از اذان مغرب تا اذان صبح درک کند وگرنه اگر کسی تمرین نکرده باشد وقتی به آن سه شب می رسد، تعلقات دنیایی مانع استفاده از آن می‌شود. لذا برخی افراد طوری برنامه‌ریزی می‌کنند که بتوانند در شب قدر به اندازه چند سال برای خود و خانواده بهره برداری کنند.
وی ادامه داد: برخی بزرگان در گذشته به قدری بیداردل بودند و می دانستند همه امور انسان به زنده داری یک شب ارتباط پیدا می کند که تمام تلاش خود را به کار می بستند تا با یک شب قدر به اندازه صد سال یا به اندازه یک عمر و برای نسل و دودمان خود بهره ببرند. این افراد قدر این لحظات حساس را می دانستند که امکان جبران آن وجود ندارد و لذا برخی بزرگان تمام شب های یک سال را نمی خوابیدند و عبادت می‌کردند تا آمادگی کامل را برای شب قدر پیدا کنند و بدانند که چنین شبی را درک کرده اند.
چگونه پیامبر را کمک کنیم؟
این کارشناس مذهبی افزود: برای رسیدن به این لحظه باید از قبل تمرین کرد. ماه رجب را ماه ولایت می گویند و ماه شعبان نیز ماه پیامبر (ص) است. اگر کسی بخواهد به این مرحله دست یابد باید از این دو ماه استفاده کند. پیامبر اکرم (ص) فرمود ماه شعبان ماه من است و خدا رحمت کند کسی را که مرا در این ماه کمک کند. کمک به رسول خدا (ص) به این معناست که پیروی از آن حضرت کنیم و با این پیروی کردن مانند همان ورزشکاری که تمرین می‌کند، ما نیز تمرین بندگی می کنیم تا برای مهمانی ماه رمضان آماده شویم.
وی با اشاره به تفاوت برخی روایات درباره ماه های رجب، شعبان و رمضان گفت: طبق برخی روایات، رجب ماه حضرت علی(ع)، شعبان به عنوان ماه پیغمبر و رمضان ماه خدا و ضیافت الله نامیده شده است. در بعضی از روایات نیز آمده است رجب، ماه خدا و شعبان ماه پیغمبر و رمضان ماه امت پیامبر است. این روایات با هم منافاتی ندارد.
وی ادامه داد: اگر بنده ای از ماه های رجب و شعبان استفاده کرد و وارد مهمانی خدا شد و توانست از سلامت شب قدر استفاده کند، چنین بنده ای میزبان می‌شود و در واقع خدا مهمان او خواهد شد. یعنی وقتی کسی توانست آمادگی پیدا کند و سلامت را کسب کرد، دل خود را که خانه خدا خواهد شد، پاک خواهد کرد. بنابراین رمضان، ماه بندگان خداست و با این که خدا، میزبان ماه رمضان بود و بنده مهمان این ماه، برعکس می شود و ما به عنوان میزبان خواهیم بود و خدا مهمان قلب بندگان و لذا این دو دسته روایات با هم منافاتی ندارد.
خلج افزود: در هر صورت کسی که بتواند این مسیر را به خوبی طی کند، می‌تواند به این رستگاری دست پیدا کند تا قلب او میزبان خدا شود. لذا در هلال اول ماه رجب سفارش شده که اینگونه دعا کنیم اللهم بارک لنا فی رجب و شعبان و بلغنا به شهر رمضان یعنی خدایا ماه های رجب و شعبان را بر ما مبارک بگردان و ما را به ماه مبارک رمضان برسان. حافظ نیز می‌گوید نگویمت همه سال می پرستی کن، سه ماه می خور و نه ماه پارسا می باش که این سه ماه، همان رجب و شعبان و ماه رمضان است. البته باید توجه کنیم که می خوردن به معنای بندگی و ذکر و تمام اعمال عبادی است که در اصطلاح عرفا به آن می گویند. می خوردن جزو اصطلاحات عرفاست و می یعنی انجام فرایض و نوافل و رعایت کردن تقوا و عبودیت.
توجه به اعمال ماه شعبان
این استاد حوزه علمیه گفت: در همین زمینه سفارش شده که اگر کسی می خواهد این مسیر را طی و بتواند شب قدر را درک کند، چند کار را در ماه شعبان انجام دهد که یکی استغفار است. البته در ماه رجب نیز سفارش به آن شده است و در روایات تاکید شده که هر روز هفتاد مرتبه استغفار کند و بگوید استغفرالله و اساله التوبه یا ۷۰ مرتبه در روز بگوید استغفرالله الذی لا اله الا هو الرحمن الرحیم الحی القیوم و اتوب الیه. البته شاید گفتن استغفرالله کفایت کند ولی دستورات دینی باید آن‌گونه انجام شود که حضرات می فرمایند.
وی استغفار را مانند لکه‌گیری دانست و گفت: اگر بخواهیم بدنه یک خودرو یا دیواری را رنگ کنیم در ابتدا لکه گیری می‌کنیم و استغفار ماه های رجب و شعبان برای لکه گیری انسان است. چون قرار است در ماه رمضان رنگ خدایی بگیریم و لذا سفارش شده که هر روز استغفار کنیم تا کارهای ناصوابی که با دل، چشم، گوش و زبان انجام داده ایم لکه گیری شود و بی رنگی را در خود ایجاد کنیم.
خلج اضافه کرد: صدقه دادن دومین دستور در ماه شعبان است. نکته مهم این است که انسان بتواند اهل صدقه شود و از مردم دستگیری کند. صدقه فقط به معنای پول دادن نیست و معنای آن این است که انسان خود را خرج کند و از تعلقات دنیایی کنده شود. یکی مال خود را صدقه می دهد و دیگری محبت خود یا تجربه خود را.
وی ادامه داد: سومین دستور این است که انسان تا جایی که می تواند بر محمد و آل محمد صلوات بفرستد. در روایت سفارش شده تا جایی که می توانید صلوات بفرستید. صلوات از ذکرهایی است که کسی اندازه پاداش آن را نمی داند و در روایت آمده است ملائکه می‌گویند تنها ذکری که ما نمی توانیم پاداش آن را بنویسیم صلوات است.
این پژوهشگر مذهبی درباره فلسفه صلوات گفت: معصومین و به ویژه پیامبر اعظم (ص) که منبع رحمت الهی است، نیازی به درود و صلوات ما ندارد. فلسفه فرستادن صلوات این است که نتیجه آن به خودمان می‌رسد. مانند لیوانی که پر از آب است و هر چقدر بیشتر بر روی آن آب ریخته شود، سرریز می شود و این آب نصیب کسانی می شود که پایین دست هستند. صلوات بر پیغمبر و آل پیغمبر نیز بر دوستان و پیروان آن حضرت لبریز و سرریز می‌شود. لذا برای آمادگی شب قدر سفارش شده که صلوات زیاد بفرستیم و این لبریز شدن به شیعیان و محبین می‌رسد.
چگونه با خدا سخن بگوییم؟
وی افزود: در ماه شعبان بر مناجات نیز بسیار تاکید شده است. در ماه شعبان سفارش شده که انسان با خدای خود نجوا کند و صحبت درگوشی را مناجات می گویند. انسان با هر کسی درگوشی سخن نمی گوید مگر کسانی که خیلی عزیز و نزدیک باشد. همانگونه که در مفاتیح آمده است مناجات شعبانیه دعایی است که همه اهل بیت پیوسته این دعا را می خواندند.
وی ادامه داد: عبارات عجیب، شیرین و دلربا و استدلال‌های لطیف که شایسته مقام عبودیت است و معصومین (ع) برای استحکام مقام رجا و خوف شیعیان و امور زندگی با آن استدلال کرده‌اند و این مناجات دلالت های صریح و روشنی در معنای قرب الهی و نظر کردن به خدا دارد و برخی بزرگان به انتظار ماه شعبان می نشینند تا این ماه فرا برسد و به درگاه الهی اینگونه مناجات کنند. البته این مناجات در غیر ماه شعبان نیز خوانده می شود و برخی بزرگان آن را در قنوت های نماز خود می‌خوانند. این مناجات به انسان می آموزد که با خدای خود چگونه حرف بزند.
خلج با اشاره به این حدیث نبوی که من صام شعبان حبا لرسول الله تقربا الی الله احبه الله گفت: هر کس در ماه شعبان برای محبت و عشق به پیامبر و برای نزدیک شدن به خدا روزه بگیرد، اجر بسیاری دارد. چون انسان ها تلاش می کنند تا در قلبشان غیر از خدا کسی را راه ندهند و این کار نیاز به زحمت و ریاضت دارد ولی بالاتر از آن این است که بنده ای محبوب درگاه الهی شود.
وی گفت: بنابر این کسی که ماه شعبان را اینگونه روزه بگیرد محبوب درگاه الهی می‌شود و خدا او را به کرامت خود نزدیک می‌کند و این یکی از نتایج عجیب روزه ماه شعبان است که حضرت علی (ع) نیز فرمود از آن زمانی که این مطلب را از پیغمبر شنیدم، هلال ماه شعبانی نگذشت که من روزه نباشم و تا آخر عمر روزه ماه شعبان را فراموش نمی کنم. البته امیرمومنان در مورد ماه رجب نیز این مطلب را فرمود.
خلج افزود: اگر بنده ای بخواهد توبه کند، باید بدانیم توبه بنده بین دو توبه خداست. یعنی اول باید خدا توبه کند و به بنده اش رو کند و آنگاه بنده متوجه شود و سپس خدا آن را قبول کند. در روایتی آمده است روزه ماه های رجب و شعبان توبه ای از جانب خداست. در واقع خدا به انسان رو می کند که بتواند روزه دار باشد و به درجات روزه‌داری برسد.
این کارشناس مذهبی با اشاره به برخی احکام روزه گفت: کسی که روزه قضا ندارد و روزه مستحبی گرفته است، حتی اگر مومنی پنج دقیقه مانده به اذان مغرب او را به افطار دعوت کرد، دستور داده شده برای حرمت مومن افطار کند و نباید بگوید که روزه است. چون ما قرار است دیندار باشیم و یکی از دستورات دین این است که اگر انسان قضای روزه واجب را بگیرد و در روزهای آینده نیز فرصت برای گرفتن روزه قضا داشته باشد، تا قبل از اذان ظهر می تواند به دعوت یک مومن افطار کند. اگر چنین انسانی که روزه دار است اشاره ای نکرد که روزه دار است و لقمه ای را از انسان مومن گرفت، پاداش خواهد داشت.
نظر شما