هولی؛ جشن رنگ‌ها برای خوشامدگویی به بهار

به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، بهار تولد و بیداری دوباره زمین است، در بیشتر فرهنگ‌های جهان این رویداد جشن گرفته می شود، در نیم کره شمالی آغاز اعتدال بهاری یکی از مهم ترین آیین های اسطوره ای به شمار می آید که از آغاز زندگی یک جا نشینی و کشاورزی، هر فرهنگ و تمدنی آیینی برای آن برگزار کرده است. یکی از رویدادهای مهم بهاری جهان در یکی از پرجمعیت های کشورهای جهان برگزار می شود.

جشن رنگ ها، هولی (Holi)، پر جنب و جوش ترین جشنواره سال در آیین هندو است که هر سال در پایان زمستان در استقبال بهار برگزار می شود. آیین های هندی بر اساس گردش ماه تنظیم می شوند و اولین روز هولی برابر است با آخرین شب در ماه قمری فلاگون که ماه کامل است، این ماه معمولاً مطابق با اسفند ماه ایرانی و اواخر مارس و اوایل فوریه میلادی است.

این جشن مانند هر جشنواره دیگری در هندوستان، از سویی با اسطوره‌ها و ایزدان محبوب با افسانه‌های محلی مشهور همراه است.

داستان رادا و کریشنا

بر اساس روایتی از زندگی ایزد کریشنا (krishna) وقتی او نوزاد بود، بر اثر نوشیدن شیر مسموم مادر شیاطین پوتانا (Putana)، پوستش آبی شد. وقتی کریشنا بزرگ شد، نگران این بود که آیا رادا (Radha) به خاطر رنگ تیره‌اش او را دوست خواهند داشت، یاشودا (Yashoda) مادر کریشنا، با اشاره به این که رنگ ها اهمیتی ندارند، از او خواست که برود و صورت رادا را با هر رنگی که می‌خواهد رنگ کند، وقتی کریشنا رنگ را به صورت رادا پاشید، آن دو مشهورترین زوج عاشقانه هندی شدند، و همه مردم دهکده نیز بازی با رنگ‌ها را شروع کردند.

در منطقه براج (Braj) در ایالت اوتار پرادش جایی که کریشنا بزرگ شد، هولی تا آخرین روز آن که جشن رانگاپنچمی (Rangpanchami) است به عنوان یک جشن بزرگ، به یاد عشق کریشنا و رادا جشن گرفته می‌شود.

افسانه های محلی 
افسانه ها حاکی از آن است که زمانی پادشاهی قدرتمند به نام هیرانیاکاشیپو (Hiranyakashipu) وجود داشته است که پادشاهی اهریمنی و به خاطر ظلم و ستمش منفور بود. هیرانیاکاشیپو، خود را خدا می‌دانست و می‌خواست همه در قلمرو سلطنتش او را بپرستند. با این حال، پسر خودش، پراهلادا (Prahlada)، از شیفتگان ایزد ویشنو بود، از پرستش پدر خودداری کرد.

پادشاه که از نافرمانی پسرش خشمگین بود، چندین بار سعی کرد پسرش را بکشد، اما هیچ کاری از پیش نبرد، سپس از خواهر شرور خود، هولیکا (Holika) کمک خواست. هولیکا به خاطر قدرت های جادوگرانه اش در برابر آتش مصون بود و برای کشتن پراهلادا، او را فریب داد تا با هم روی یک توده هیزم بنشینند و آن آتش بگیرد، اما ایزد آگنی (Agni) آتش مقدس، از نیت شیطانی او آگاه بود، جادوی هولیکا ناکارآمد شد و او را به خاکستر تبدیل کرد.

قدرت هولیکا به پراهلادا رسید و نجات پیدا کرد. به همین دلیل است که اولین روز هولی به عنوان جشن سوزاندن هولیکا (Holika Dahan) جشن گرفته می شود و نماد پیروزی خیر بر شر است.

چگونه هولی در هند جشن گرفته می شود

جشنواره رنگارنگ هولی شامل تعدادی آیین است: چند روز قبل از جشنواره، مردم برای روشن کردن آتش چوب جمع می کنند، در یک فضای باز جمع می شوند و آتش روشن می کنند، در حالی که بالای آتش، مجسمه هولیکا قرار داده شده است تا طبق افسانه سوزانده شود.

اولین روز جشنواره به عنوان سوزاندن هولیکا (Holika Dahan) یا هولی کوچک (Chhoti Holi) جشن گرفته می شود. پس از غروب آفتاب، مردم در اطراف آتش جمع می شوند، پوجا (نیایش) می‌کنند. اطراف آتش، ساز می‌زنند و آواز می خوانند و می رقصند و پیروزی خوب بر بد را جشن می گیرند.

بازی با رنگ ها

روز دوم هولی را هولیِ رنگارنگ (Rangwali Holi)، یا هولی بزرگ (Badi Holi) می نامند. این روزی است که مردم با پاشیدن رنگ ها به یکدیگر جشن می گیرند. کودکان و نوجوانان به صورت گروهی با رنگ‌های پودری، پیچکاریس (pichkaris) (تفنگ آبی که پر از رنگ مایع است) و چیزهای خلاقانه دیگر، بازی می کنند. گروه هایی از مردم نیز با طبل و سایر آلات موسیقی در خیابان ها از مکانی به مکان دیگر می رقصند و آواز می خوانند.

جشن با خوردنی های ویژه

گوجیه (Gujiya) شیرینی خاصی است که در هر خانواده هندی در زمان هولی درست می شود. گوجیه نوعی پیراشکی است که ا خویا (نوعی پنیر خشک هندی) و میوه های خشک شده پر می شود. نوشیدنی مرسوم هولی thandai است که با شیر بادام درست می شود. 

هولی برای هندوها در سراسر جهان اما نه همه هندوستان!

هولی در ۱۲ کشور رسمیت دارد اما در جنوب هند، این جشن را نداریم! هولی جشنی برای هندوهاست و به جز شمال هند و کشور نپال، توسط هندوها در بنگلادش و پاکستان و همچنین در کشورهایی مانند سورینام، گویان، ترینیداد و توباگو، آفریقای جنوبی، مالزی، بریتانیا، ایالات متحده، کانادا، استرالیا، موریس و فیجی، دیده می شود.

جشن های هولی در نقاط مختلف کشور هند به شیوه های مختلف برگزار می شود. در حالی که بنگال غربی با آواز و رقص هولی را به عنوان دول جاترا جشن می گیرند، جشنی به یاد چایتانیا ماهاپرابهو (Chaitanya Mahaprabhu) که او را یکی از تجسم های کریشنا می شناسند، مردم جنوب هند، این جشن را به یاد خدای عشق، کامادوا، برگزار می کنند و می گویند در روز هولی بود که کامادوا خود را فدای خیر همه موجودات کرده است. در اوتاراکند، آن را به عنوان کومااونی هولی (Kumaoni Holi)  یا هولی نجات (Nirvan Ki Holi) با آواز راگاهای کلاسیک جشن می گیرند.

هولی به طور کلی جشنی آریایی است که در جنوب هند و اقوام دراویدی آن را جشن نمی گیرند.

هولی امسال، از ۲۷ اسفند ماه آغاز شده است.