هانامی؛ جشنواره‌ بهاری شکوفه‌های گیلاس

به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، بهار تولد و بیداری دوباره زمین است، در بیشتر فرهنگ‌های جهان این رویداد جشن گرفته می شود، در نیم کره شمالی آغاز اعتدال بهاری یکی از مهم ترین آیین های اسطوره ای به شمار می آید که از آغاز زندگی یکجانشینی و کشاورزی، هر فرهنگ و تمدنی آیینی برای آن برگزار کرده است. سنت ژاپنی جشن شکوفه های گیلاس، هانامی (Hanami) قرن ها قدمت دارد. این جشن شامل برگزاری مهمانی هایی زیر شکوفه های گیلاس با عمر کوتاهی است که گل می دهند. این مهمانی ها ممکن است در طول روز یا شب رخ دهند، تعداد بیشماری از شهروندان بومی و بازدیدکنندگان خارجی در این جشن حضور دارند و گاهی اوقات با قطار در ژاپن تور گردشگری برگزار می کنند تا از همه مناظر دیدار کنند.

جشن‌ شکوفه‌های گیلاس، جشنی منحصر به فرد است چون زمان برگزاری جشنواره‌ها به زمان شکوفه‌دهی درختان بستگی دارد. علاوه بر این، گلها فقط برای مدت بسیار کوتاهی شکوفا می شوند و حداکثر دو هفته عمر می کنند، این یعنی همه ژاپن چشم به درختان دوخته است و آماده است تا با شکوفه دادن درختان جشن را آغاز کند، به همین دلیل، خبرگزاری‌ها و شبکه های تلویزیونی ژاپنی «شروع شکوفه‌های گیلاس» (Sakura Zensen) را در بخشی خبری با عنوان پیش‌بینی شکوفه گزارش می‌دهند.

ساکورا؛ درختان شکوفه گیلاس

درختان گیلاس یا ساکورا و شکوفه های زودگذر آنها در فرهنگ ژاپنی از اهمیت زیادی برخوردار است، جشنواره های اختصاص داده شده به درختان حتی الهام بخش آهنگ های محلی محبوب بودند. از نظر تاریخی، دو مذهب برجسته در این کشور شینتو و بودیسم بوده اند و به شدت بر فرهنگ ژاپن تأثیر گذاشته اند، ساکورا در هر دو دین اهمیت دارد. در مورد شینتو، مذهب قومی ژاپن، تصور می شود که ساکورا محل کامی، ارواح یا نیروهای مقدس است، از سوی دیگر ماهیت زودگذر شکوفه های گیلاس نشان دهنده اهمیت گذرا بودن زندگی در آموزه های بودایی است.

ساکورا یا هانامی؛ ایزد زیبای کوه فوجی

شکوفه های گیلاس با بیش از ۳۰۰ گونه، از سفید تا صورتی تیره، چیزهای زیادی برای یاد دادن دارند، مدت‌ها قبل از برگزاری اولین جشن شکوفه‌های گیلاس در سال ۸۱۲ میلادی توسط امپراتور ساگا (Emperor Saga) در ژاپن، برای قرن ها شکوفه های گیلاس به عنوان الهه زیبایی پرستیده می شدند، اسطوره‌ای زیبا که خدای نگهبان کوه فوجی بود.

خود کلمه ساکورا در دوره امپراتور نارا (۷۱۰-۷۹۴) ظاهر شد و در قدیمی ترین مجموعه شعر ژاپن، مانیوشو، نام آن موجود است. Sa به عنوان کلمه خدا (神) نوشته شده بود، و به ویژه به خدای شالیزارها اشاره داشت. کورا نمایانگر پایه‌ای است که برای ادای احترام به خدا با ارائه غذا و خاطره استفاده می‌شود، وقتی شکوفه های گیلاس شکوفا شد، نشانه آن بود که خدا از کوه پایین آمده و زمان کاشت برنج فرا رسیده است.

اگرچه هانامی مدرن بیشتر در اطراف ساکورا متمرکز است اما برگزار کنندگان اصلی آن، زیر درختان آلو جشن می‌گرفتند. هانامی، که حول محور تحسین شکوفه های آلو به جای شکوفه های گیلاس می چرخد، هنوز هم در عصر مدرن برگزار می شود، اما امروز این مراسم کوچکتر هستند و جزییات کمتری دارند. در اصل، هانامی یک جشن منحصر به فرد دربار امپراتوری ژاپن بود اما با گذشت زمان، این سنت در فرهنگ عمومی ژاپن و فراتر از آن برگزار شد.

جشنواره شکوفه های گیلاس کی و کجا برگزار می شود؟

اگرچه جشنواره‌های شکوفه‌های گیلاس، البته در ژاپن رایج‌ترین هستند، اما این جشن فراتر از مرزهای آن‌ها نیز کشیده شده است. کره، چین، سوئد، ایالات متحده و بسیاری از کشورهای دیگر در سراسر جهان این سنت را پذیرفته اند که اغلب با کمک ساکورایی که از سوی ژاپن هدیه داده شده است، جشن می گیرند. اگرچه سنت ژاپنی جشن شکوفه های گیلاس، هانامی نامیده می‌شود، اما بسیاری از جشنواره‌ها و جشن‌های مرتبط، چه در ژاپن و چه در خارج از آن، ساکورا-ماتسوری (Sakura-Matsuri) به معنای واقعی کلمه به معنای جشن شکوفه‌های درخت گیلاس، نامیده می‌شوند. به عنوان مثال، جشنواره ای که در پارک هیروساکی برگزار می شود هیروساکی ساکورا ماتسوری (Hirosaki Sakura-Matsuri) نام دارد.

زمان یا تاریخ مشخصی برای این جشنواره ها وجود ندارد زیرا برگزاری آنها به چرخه شکوفه درختان بستگی دارند، معمولاً ساکورا در بهار شکوفا می شود که تاریخ آن به طور معمول بین ماه مارس و می (از اواخر اسفند تا نیمه اردیبهشت) است، با این حال، این رویداد به شدت به آب و هوا بستگی دارد، ساکورا در شرایط گرمتر زودتر شکوفا می شود و بنابراین اغلب در جزیره نیمه گرمسیری اوکیناوا، درختان در ماه ژانویه (دی یا بهمن) شروع به شکوفه دادن می کنند.

از آنجایی که آب و هوای ژاپن هر چه به سمت شمال می‌رود ملایم‌تر می‌شود، شمالی‌ترین بخش‌های این کشور آخرین شهرهایی هستند که شکوفه‌های گیلاس را می بینند، اگرچه شکوفایی شکوفه های گیلاس را نمی توان با اطمینان پیش بینی کرد، نقشه پیش بینی JNTO داده هایی را در مورد پیشرفت مورد انتظار شکوفه ها ارائه می دهد.

آیین های هانامی 

در این جشنواره، مردم از خانه بیرون می آیند و در کنار شکوفه ها و درختان گیلاس جمع می شوند و با هم به خوردن خوراکی های مخصوص جشن و بازی های قدیمی می پردازند. این جشن برای کنار هم جمع شدن خانواده ها و دوستان است و یکی از فرصت های مهم و آیینی برای آشنا شدن خانواده های دختران و پسران آماده شدن برای مراسم ازدواج به شمار می رود. 

نشستن زیر سایه شکوفه ها در روز و آویزان کردن فانوس به درختان در شب و پوشیدن کیمونو، لباس سنتی ژاپنی ها، از دیگر آیین های این جشن است که به نوعی آن را با مراسم روز طبیعت یا سیزده به در ایرانی، نزدیک می کند.

کیک گیلاس‌ و سوشی‌های مخصوص هانامی

در ژاپن، خوراکی های بسیاری برای این جشن استفاده می شود اما مهمترین آنها را بهتر است بشناسید.

فوتوماکی (Futomaki)، یک غذای سنتی است که در طول جشنواره هانامی، خورده می شود این غذا یک رول سوشی ضخیم است که معمولاً با سبزیجات و گاهی اوقات ماهی پخته شده مانند اوناگی پر می شود. ماچا و وارابی موچی (Matcha and Warabi Mochi)، این ترکیب شیرینی هیجان انگیزی دارد از موچی خنک، جویدنی و ژله مانند که با پودر سویا شیرین و مغزدار پوشانده و با شربت کورومیتسو آمیخته شده است، تشکیل شده است.

پودینگ شیر شکوفه گیلاس (Cherry Blossom Milk Pudding)، که از نام آن پیداست شیرینی محبوب این فصل است، هانامی دانگو (Hanami Dango) کوفته‌هایی که با آرد برنج شیرین شده درست می‌شوند و ترکیبی سه رنگ دارند که به فصل رنگارنگ ادای احترام می‌کنند. توپ های برنج شکوفه گیلاس (Cherry Blossom Rice Balls)، ساکورا موچی (Sakura Mochi)، ایناری سوشی (Inari Sushi) مخلوط سوشی و برنج است که در پوست توفوی چاشنی شده سرخ شده، پر می شود. کوکی های شکوفه گیلاس، کیک سوشی چیراشی، (Chirashi Sushi Cake) این غذا از تخم مرغ خرد شده، میگوی آب پز و ساشیمی ماهی سالمون تشکیل شده است و در آخر مادلین شکوفه های گیلاس (Cherry Blossom Madeleines) کوکی‌های کره‌ای هستند که به خاطر کمی شیرین و شور بودن و مهمتر از همه، رایحه خاصی از شکوفه‌های گیلاس معروف هستند.