بخش زیادی از شاخصه ها و جاذبه های استان اردبیل به وجوه تاریخی و فرهنگی آن برمی‌گردد گذشته از عناصر تاریخ باستان که نیازمند بررسی و کاوش‌های دقیقتری هست. تاریخ ایران پس از اسلام در اردبیل و مشخصا دوره صفویه در اردبیل نمود بیشتری دارد. اردبیل به عنوان خاستگاه مذهب شیعه شناخته می‌شود و اگر با معیارهای امروزی هم این دوره را مد نظر قرار دهیم بخشی از عناصر دولت ملی مدرن ایران بویژه عنصر یکپارچگی مربوط به دوره صفویه است. این زمینه‌ها گذشته از آثار تاریخی مانند مجموعه تاریخی شیخ صفی بلکه در فرهنگ مردم هم نمود دارد.
علاوه بر این اردبیل خاستگاه شاعران و مدیحه ثرایان بزرگ اهل بیت بوده و ذوق هنری اردبیلی ها همچون چشمه جوشانی است که دائما جوشان و در غلیان است. این بستر و زمینه فرهنگی البته نیازمند تلاش و همتی همگانی و روزافزون هم برای ثبت و ضبط و هم ترویج و اشاعه آن است. طبیعتا بخشی از جاذبه های استان اردبیل هم تاریخ و فرهنگ فولکلور آن است که در طول تاریخ تداوم یافته و می‌تواند برای هر پژوهشگری حائز اهمیت باشد.
طی سالهای اخیر کرونا تقریبا تمام شئونات و مناسبات سیاسی اجتماعی اقتصادی و البته فرهنگی را تحت تاثیر قرار داد و البته تاثیرات این بلیه منحوس در بخش خدمات و برنامه های فرهنگی غیر قابل انکار بود. با این حال با واکسیناسیون گسترده و مهار آن می توان انتظار داشت رکود دو ساله حاکم بر این بخش برچیده شده و شاهد رونق بیش از پیش در این زمینه باشیم. در چنین بستر و چهارچوبی تحولات تاریخی، فرهنگی و هنری اردبیل قابل ارزیابی است.
ثبت ملی ۴۶ اثر منقول و غیرمنقول
سال گذشته استان اردبیل در حوزه فرهنگی شاهد رویداد مهم ثبت ملی ۳۷ اثر منقول و ۹ اثر غیرمنقول متعلق به این استان پس از بررسی در نشست شورای ثبت آثار میراث فرهنگی کشور بود. از این آثار ۳۱ اثر شامل چینی‌های آبی و سفید پایگاه جهانی شیخ صفی‌الدین اردبیلی شامل چندین بشقاب، کاسه، پیاله، گلدان و ظرف لنگری آبی و سفید بود که در مجموعه چینی‌خانه نگهداری می‌شود.
علاوه براین ۶ عدد چینی مکشوفه از محوطه تاریخی خانه مروج اردبیل نیز در ردیف آثار منقول ملی به ثبت رسید که قدمت آنها به دوره صفویه بازمی‌گردد.
بایداق تکیه برات شهرستان نمین با تزیینات هندسی، کتیبه و نباتی از جنس پارچه ماهوت به رنگ مشکی و دارای حاشیه قرمز هم جزو اثرهای جای‌گرفته در ردیف آثار ملی است که قدمت آن به دوره قاجار برمی‌گردد.
علاوه براینها سینما جهان (ایران)، خانه تاریخی صدر، حمام زینال، خانه منعمی از اردبیل و محوطه آغ امام آتشگاه سرعین، تپه قلعه صوفلو، محوطه باستانی اسفرنجان، کول تپه، گورستان تاریخی کیوی علیا، داشجا تپه ایلخچی شهرستان کوثر در فهرست میراث ملی به ثبت رسید.
تاکنون بیش از یک‌هزار و ۴۰۰ اثر منقول و غیرمنقول از استان اردبیل در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است.
ملت‌ها در حفظ تاریخ و هنر خود اهتمام ویژه ای دارند. بناها و آثار تاریخی بخشی از سنت‌های برجای مانده هر ملتی است. این بناها از جهاتی نشان دهنده وجوه تمایز فرهنگی ملت‌ها از یکدیگر بوده است. از جهاتی دیگر امروز دیگر دوگانه سنت و مدرنیته پذیرفته نیست و هرملتی تاریخ مدرن خود را بر پایه سنت‌های تاریخی و فرهگی خود استوار می کند چه اگر ملتی بخواهد از سنت‌ها و ریشه های تاریخی خود فاصله بگیرد نمی تواند از خلاء تاریخ و فرهنگ و هویت برای خود بسازد.
توسعه بازار تاریخی اردبیل
بازار تاریخی اردبیل یکی از این عناصر تاریخی فرهنگی و هنری است که حفظ و مرمت آن هم نیازمند همت و تلاش مسئولین و هم حمایت مردم است. در این راستا سال گذشته توسعه فضای پیرامونی بازار تاریخی اجرای طرح توسعه فضای پیرامون بازار تاریخی اردبیل با حفظ بافت تاریخی در دستور کار قرار گرفت البته این امور منوط به تامین اعتبار شده است با این حال همین اتفاق حاکی از درک اهمیت موضوع از سوی متولیان تاریخ و فرهنگ در این استان است.
بازار اردبیل معروف به قیصریه یا راسته بازار که سال ۱۳۶۴ با شماره ۱۶۹۰ در فهرست اثرهای تاریخی ملی به ثبت رسیده، شامل تیمچه‌ها، منازل، مسجد و حمام بوده و بنای کنونی از مجموعه اثرهای برجا مانده از دوره سلجوقی، صفوی و زندیه است.
مجموعه بازار تاریخی به عنوان یکی از ظرفیت‌های بسیار مهم گردشگری و مواریث ارزشمند اردبیل و نیازمند توجه جدی برای مرمت، صیانت و توسعه است. طرح توسعه فضای پیرامون بازار با حفظ بافت تاریخی تهیه شده، به طرح جامع بازار تاریخی اضافه شده است.
مجموعه بازار اردبیل و کاروانسراهای تاریخی پیرامون آن در گذشته نقش بسیار مهمی در اقتصاد اردبیل داشتند و امروزه حضور گردشگر داخلی و خارجی در آن مستلزم ایجاد زیرساخت‌های گردشگری لازم از جمله پارکینگ، خدمات عمومی و توسعه فضای پیرامون بازار است.
بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته برای اجرای طرح احیای بازار تاریخی اردبیل، در مرحله نخست بازار پنبه‌فروشان و برنج‌فروشان احیاء و عملیات اجرایی آنها انجام می‌شود.
کشف ۳۵ شی باستانی قاچاق
سالهای مدیدی است که بی‌خبران از ارزشهای تاریخی و فرهنگی با تیشه به ریشه این مرز و بوم می‌زنند و با دست خود تاریخ و فرهنگشان را تخریب می کنند. خبر مهم دیگر در حوزه تاریخ و فرهنگ استان اردبیل کشف و ضبط ۳۵ قلم از اشیای تاریخی مربوط به دوره آهن ۲ در شهرستان مشگین‌شهر بود.
این اشیای تاریخی با تلاش و همکاری انجام شده با پاسگاه مرزی رضی، در روستای خلیفه‌لوی از توابع شهرستان مشگین‌شهر کشف و ضبط شد و شامل ۱۳ قلم ظرف سفالی به رنگ خاکستری و نخودی مانند پیاله، خمره و کاسه، ابزارآلات جنگی همچون خنجر، سرنیزه و چاقو از جنس مفرغ و آهن، زیورآلاتی مثل دستبند، کمربند، حلقه و آویز از جنس مفرغ بود.
اعطای مهر اصالت ملی به ۱۸ اثر صنایع دستی
صنایع دستی امروز یکی از ظرفیت‌های بی بدیل هر منطقه‌ای محسوب می شود. در این زمینه هم مردم استان اردبیل حرف‌های زیادی برای گفتن دارند. درخشش هنرمندان این استان در داوری مهر اصالت صنایع دستی از دیگر خبرهای مهم بود و در قالب آن ۱۸ اثر صنایع دستی اردبیل به صورت همزمان مهر اصالت ملی دریافت کردند.
سهم استان اردبیل در این جشنواره ارسال ۲۵ اثر بود که در مقایسه با سهمیه دیگر استان‌های حاضر در جشنواره، بیشترین سهم دریافتی از مهر اصالت ملی را داشت.
کمک به ارتقا و بهبود کیفی محصولات تولیدی، ایجاد رقابت سالم بین صنعتگران و هنرمندان، تسهیل در شناسایی هنرمندان فعال، معرفی و انتخاب آثار برگزیده، ایجاد انگیزه بروز استعدادها و نوآوری در تولید صنایع‌دستی از جمله اهداف این رویداد بود.
بیش از ۳۰ هزار نفر در بخش صنایع دستی استان اردبیل فعالیت دارند و چرم و ملیله، معرق، مرصع و معرق سنگ، گلیم، جاجیم بافی، قالی بافی، پالاز بافی، ورنی بافی، تراش شیشه، مسند بافی، سفالگری، چاقو سازی، قلم زنی و کاشی معرق از جمله صنایع دستی معروف این استان است.
مشارکت خیرین در احداث کتابخانه‌های عمومی و ساخت ۷۴ واحد آموزشی
خیرین استان اردبیل از پیشتازان حمایت از فرهنگ و آموزش بوده اند. مشارکت خیرین در ساخت کتابخانه موجب افزایش فضای مطالعه کتاب در استان اردبیل شده؛ به طوری که در سال های اخیر ساختمان هفت باب کتابخانه عمومی از سوی موسسه‌ها و افراد خیر احداث یا تجهیز شده است.
از جمله می‌توان به احداث یک باب کتابخانه عمومی در روستای تکله از توابع شهرستان پارس‌آباد مغان اشاره کرد که در فضای بیش از ۴۷۰ مترمربعی با زیربنای ۱۵۰ مترمربع و اعتبار ۱۰ میلیارد ریال احداث شد.
همچنین نخستین کتابخانه عمومی شهرستان گرمی با مشارکت بنیاد علوی با زیربنای ۲۲۰ مترمربع و اعتبار ۱۸ میلیارد ریال از دیگر طرح‌هایی بود که اواخر سال ۱۴۰۰ افتتاح شد.
در سایه مشارکت خیرین در حال حاضر تعداد کتابخانه‌های استان اردبیل ۸۲ باب (با یک میلیون جلد کتاب) است که ۶۵ باب از آنها زیر نظر مستقیم اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی اداره می‌شود و ۱۷ باب دیگر با مشارکت سایر ارگان‌ها و نهادهای خصوصی و دولتی فعالیت می‌کند.
در حال حاضر۷۴ واحد آموزشی با ۲۸۷ کلاس درس توسط خیرین مدرسه‌ساز در نقاط مختلف استان اردبیل در حال ساخت است و تا کنون ۳۹۸ واحد مدرسه با یک هزار و ۵۸۸ کلاس درس از سوی خیرین احداث و تحویل آموزش و پرورش شده است.
همچنین۴۰ واحد نیمه تمام خیرساز در استان اردبیل در ۲ سال گذشته با همت و مشارکت خیرین احداث شده و به بهره برداری رسیده است.
استان اردبیل ۱۳۱ خیر مدرسه ساز بزرگ و صدها خیر مدرسه ساز دیگر دارد که با مشارکت در اقدام خالصانه ساخت فضاهای آموزشی استان، اثر ماندگاری از خود در این استان به یادگار می گذارند.
ارتقای رتبه ستاد بازسازی عتبات عالیات
ستاد بازسازی عتبات عالیات استان اردبیل موفق به کسب رتبه دوم در بین ستادهای بازسای عتبات عالیات کشور شده است.
فعالیت خیرین حرم ساز استان اردبیل بسیار شایسته و درخور تقدیر و قدردانی است و به برکت مشارکت همه جانبه مردم در کمک به بازسازی حرم های مطهر، ستاد بازسازی عتبات عایات این استان توانسته در کشور به این جایگاه مطلوب برسد.
۲ سال پیش در ساخت و بازسازی حدود ۷۰۰ مترمربع از صحن‌های مطهر اهل بیت (ع) مشارکت شد و سال گذشته نیز مجوز ساخت حدود یک هزار مترمربع از صحن‌های حرم حضرت زینب (س) به استان اردبیل واگذار شد.
هم اکنون ۲۰۰ پروژه بازسازی عتبات عالیات در کشور عراق از سوی ایرانیان در حال ساخت و تکمیل است و بیش از ۲ هزار ایرانی عاشق اهل بیت عصمت و طهارت (ع) در اجرای این پروژه‌ها فعالیت و مشارکت مستقیم دارند که بخشی از آن توسط ستاد بازسازی استان اردبیل در حال اجرا است.
درخشش ۱۰۰ کودک عضو کانون پرورش فکری در جشنواره‌های داخلی و خارجی
بیش از ۱۰۰ عضو کودک، نوجوان و ارشد کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان اردبیل در سال ۱۴۰۰ رتبه‌های برتر کشوری و بین‌المللی را کسب کردند.
از جمله می‌توان به عسل ابراهیم‌پور عضو هنرمند ۱۱ ساله مرکز شماره یک کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اردبیل اشاره کرد که در هفتمین نمایشگاه بین‌المللی نقاشی کودکان آسیایی چین با موضوع "سلامتی، دوستی و وحدت بزرگ" در سال ۲۰۲۱ موفق به کسب رتبه سوم شد.
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با ارسال ۱۹ اثر در هفتمین نمایشگاه بین‌المللی نقاشی کودکان آسیایی چین ۲۰۲۱ شرکت داشت و در نهایت از میان ۵۰۰ اثر از ۱۳ کشور، هفت کودک ایرانی موفق به کسب جایزه و دیپلم افتخار این رویداد بین‌المللی شدند.
همچنین کسب نشان طلا و دیپلم افتخار از سوی اعضای کانون استان در مسابقات نقاشی رومانی و نیز مهرواره بین‌المللی نقاشی اربعین نیز دیگر خبرهای خوب سال پیش بود.
مسابقات نقاشی رومانی با موضوع "شهر و محل زندگی شما" در سال ۲۰۲۱ برگزار شد و از میان ۱۸۰۰ اثر از ۱۵ کشور ۱۰ کودک ایرانی موفق به کسب جایزه، نشان و دیپلم افتخار این رویداد بین‌المللی شدند که بیتا جدی ۱۰ ساله از انگوت نشان طلا و دیپلم افتخار دریافت کرد.
موفقیت درخشان اعضای کانون استان در نخستین مهرواره بین‌المللی نقاشی اربعین اصفهان نیز از دیگر رویدادهای قابل ذکر است که در آن سونیا افسانه ۱۳ ساله از مرکز شماره یک کانون اردبیل به نشان طلا دست یافت، دنیز هاشم‌وند از مرکز شماره ۵ کانون اردبیل در گروه سنی (۵ تا ۹ سال) صاحب مدال برنز شد و در گروه سنی (۱۰ الی ۱۲ سال) نیز از مرکز شماره ۵ آیدا محمودی موفق به کسب مدال طلا شد و زینب عباسی و پرنیان هژبری مدال برنز دریافت کردند.
همچنین در بخش ۱۳ تا ۱۸ سال نیز عسل نویدبخش و النا امید مدال طلا و ستایش یقینی مدال نقره و ساینا حمیدیان از مرکز شماره ۳ کانون اردبیل مدال طلا، ملیکا ابوالحسنی از مرکز ۲ کانون پارس‌آباد مدال نقره، از مرکز ۵ کانون اردبیل میعاد تقی‌پور مدال نقره و سجاد کروی مدال برنز این رویداد بین‌المللی را از آن خود کردند.
این در حالی است که سال گذشته بیش از ۳۲۰ کارگاه تخصصی برای علاقه‌مندان کودک و نوجوان برگزار شد از سوی کانون پرورش فکری برگزار شد تا مخاطبان بتوانند ضمن کسب آموزش‌های لازم، خلاقیت‌های نوشتاری، کلامی و تجسمی خود را نیز پرورش دهند.
گروه‌های سنی ۶ تا ۱۷ سال در رشته‌های مختلف نقاشی، خوشنویسی، مشاعره، آزمایش‌های ساده علمی، نوشتن خلاق، کاغذوتا، حال خوش زندگی، کاردستی، طراحی و شعرخوانی به صورت مجازی و حضوری شرکت کردند و زیر نظر مربیان متخصص از آموزش‌های لازم برخوردار شدند.
درخشش فیلم "پیرمردها نمی‌میرند" در جشنواره فرانسه
فیلم سینمایی "پیرمردها نمی‌میرند" نخستین اثر بلند رضا جمالی، کارگردان اردبیلی جایزه فیلم اول جشنواره شاتتی فرانسه را کسب کرد.
این جشنواره در شانتی و سانلیس فرانسه از ۱۳ تا ۱۶ آبان ماه سال جاری به ابتکار مرکز (ایران و فرانسه) با همکاری شهرداری شانتی، مجموعه کاخ تاریخی و چندین نهاد دیگر فرانسه در ۲ بخش رقابتی و غیر رقابتی برگزار شد.
این فیلم همزمان در جشنواره فیلم بین المللی نوزدهمین دوره جشنواره فیلم اینورنس اسکاتلند نیز به نمایش در آمد و مور توجه مخاطبین قرار گرفت.
فعالیت ۴۸۰ روحانی در راستای جهاد تبیین
بعد از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره جهاد تبیین، روحانیون استان اردبیل به این ندای ایشان لبیک گفتند و در این راستا جهاد تبیین در دستور کار قرار گرفت و یک‌هزار و ۴۵۵ نفر- روز تبلیغ دینی به ویژه در زمینه روشنگری درباره جهاد تببین با حضور ۴۸۰ نفر روحانی و امام محله در استان اردبیل انجام شد.
مهمترین ابزار در جهاد تبیین، شبکه‌های مجازی و اجتماعی بوده و در شرایط کنونی به لحاظ انتشار ویروس کرونا و محدودیت‌های ایجاد شده در اجرای برنامه‌ها و مراسم حضوری، برخی نشست‌های تبلیغی و کلیپ‌های سخنرانی روحانیون، از طریق فضای مجازی و نیز شبکه استانی سبلان برای استفاده کاربران و عموم مردم پخش شد.
روحانیون اعزامی طرح هجرت و مستقر، امامان محله، بانوان مبلغه و حوزوی به موضوعات مختلف اعم از اهمیت و فضائل ماه شعبان، مهدویت و انتظار، تبیین شخصیت حضرت امام حسین (ع)، ولایت‌مداری حضرت ابوالفضل (ع)، سیره حضرت امام سجاد (ع) و نیز میلاد حضرت علی اکبر (ع) و روز جوان پرداخته و ضمن تشریح و تبیین مسائل دینی و فرهنگی به سوالات مخاطبین پاسخ دادند.
تامین اعتبار تکمیل پروژه‌های راکد
استان اردبیل ۱۴ هزار مترمربع فضاهای فرهنگی- هنری در دست ساخت راکد داشت که ۲ هزار میلیارد ریال برای سرعت‌بخشی به اجرای پروژه مجتمع فرهنگی-هنری شهر اردبیل (تالار شهر) و ۲ هزار میلیارد ریال نیز برای تکمیل و تجهیز ۶ مجتمع فرهنگی-هنری دیگر در گرمی، هشتجین، کلور، نمین و عنبران در جریان هشتمین سفر استانی دولت سیزدهم به اردبیل به تصویب رسید.
یک‌هزار و ۵۰ میلیارد ریال اعتبار هم برای کمک به اقدامات توسعه‌ای شامل ۵۰۰ میلیارد ریال از این اعتبار برای پرداخت تسهیلات به سرمایه‌گذاران بخش گردشگری استان اختصاص یافته و ۵۵۰ میلیارد ریال نیز برای بخش‌های دیگر حوزه گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع دستی در نظر گرفته شد.
همچنین ۲۰۰ میلیارد ریال از محل اعتبارات سفر رئیس جمهوری به حوزه صنایع دستی و ارائه تسهیلات کم‌بهره به هنرمندان این حوزه در استان اردبیل اختصاص یافت تا هنرمندان و صنعتگران بتوانند از این تسهیلات در راستای رونق فعالیت‌های خود استفاده کنند.
مراسم بزرگداشت نظامی گنجوی با حضور رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی
اواخر اسفند ۱۴۰۰ غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی به همراه علی نیکزاد نماینده مردم اردبیل و نایب رئیس مجلس شورای اسلامی و محمد مهدی دادمان رئیس حوزه هنری به منظور شرکت در اولین مراسم بزرگداشت حکیم نظامی گنجوی به اردبیل سفر کرد.
مراسم بزرگداشت حکیم نظامی گنجوی، تجلیل از برگزیدگان هنرواره خوشنویسی "ایران دل" به میزبانی مجتمع فرهنگی- هنری فدک اردبیل، رونمایی از چاپ بخشی از دانشنامه فارسی با موضوع حکیم نظامی گنجوی و محفل شعرخوانی گنج سخن در نگارخانه ختایی از جمله برنامه‌های هفته بزرگداشت حکیم نظامی گنجوی در اردبیل با اجرای برنامه‌های مختلف فرهنگی و هنری از ۲۱ تا ۲۸ اسفندماه سال گذشته بود.
حکیم ابومحمد الیاس بن یوسف بن زکی ابن مؤید نظامی شاعر معروف قرن ششم هجری (دوازدهم میلادی) است و مهمترین اثر وی "پنج گنج" نام دارد و دیوان اشعارش مشتمل بر قصاید، غزلیات، قطعات و رباعیات است.
۲۱ اسفندماه در گاه‌شمار رسمی کشور با عنوان روز بزرگداشت نظامی گنجوی نام‌گذاری شده است.
نظر شما