شهرستان بوکان که به عنوان عروس شهرهای آذربایجان غربی معروف است با داشتن آثار تاریخی وجاذبه های گردشگری متنوع در تعطیلات عید امسال آماده مهمانان و مسافران نوروزی است.
این شهرستان در ۱۸۴ کیلومتری مرکز استان در نقطه اتصال سه استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و کردستان واقع شده و کریدور شمال به جنوب کشور به شمار میرود.
بوکان به دلیل دارا بودن آب و هوای مطبوع و باغ های زیبا و سرسبز و همانند عروسی زیبا به استقبال از مسافران نوروزی رفته است.
این شهرستان هویت تاریخی خود را از محوطه باستانی قلایچی در مجاورت روستایی به همین نام درهشت کیلومتری شمال شرقی بوکان گرفته که بازمانده یکی از مراکز بسیار مهم تمدن ماناها در هزاره نخست پیش از میلاد مسیح است که نماد تمدن و قانون در بین مردمان این نواحی به شمار می رفت.
در مورد وجه تسمیه شهر بوکان بعضی ها بر این باورند که 'بو' به معنی سرزمین و 'کان' به معنی معدن است و بوکان به معنی سرزمین معدن است.
اما باور غالب در باره نام این شهر این است که واژه بوکان از دو کلمه 'بوک' در زبان محلی به معنی عروس و 'آن' علامت جمع تشکیل شده و بوکان در معنای' عروسان' معنی می دهد.
شهرستان بوکان دارای آثار و ابنیه های باستانی و تاریخی و مذهبی از جمله قلعه سردار، مسجد جامع، گنبد سردار، مسجد حمامیان، زندان آغجیوان، تپه سماقان، تپه قلاچی و قراوه حاج شیخ گل، پیرمحمد، پیر اسماعیل و خانقاه زنبیل است.
بوکان با داشتن آثار ماندگار تاریخی از دوره ماناها تا دوره قاجاریه بخشی از تاریخ ایران زمین را در خود حفظ کرده و در ایام نوروز امسال نیز همچون سال های گذشته میزبان شمار زیادی از میهمانان و گردشگران نوروزی است.
** تپه باستانی قلایچی
این تپه یکی از آثار باستانی بسیار قدیمی در آذربایجان غربی به شمار می رود که برای اولین بار در سال ۱۳۶۳ مورد کاوش های باستان شناسی قرار گرفت و آثاری از هزاره اول قبل از میلاد در آن کشف شد.
آثار و کتیبه هایی که از تپه قلایچی به دست آمده نشان می دهد که این تپه باستانی مرکز حکومت ماناها بوده که با دولت اورارتور در شمال غرب و آشور در غرب ایران معاصر بوده است.
بر اساس کتیبه سنگی که در این محوطه کشف شده است و با توجه به شرح لشکرکشی سارگن پادشاه آشوری این محل را همان ایزیرتو می دانند که در کتیبه سارگن شاه آشوری از آن یاد شده است.
معماری ساختمان ها، دیوارهای محیطی به ویژه بخش باقی مانده حصار دوره قدیم در مرکز تپه در اثر حفاری‌های مختلف آشکار شده است.
این تپه تالارهای بزرگ، اتاقک‌های مربوط به خدایان خیر و شر، کتیبه سنگی، ابنیه و آثار سنگی، سنگ فرش‌های جلو تالار دارد و یک بنای مذهبی است.
از قسمت‌های دیگر تپه قلایچی بقایایی از یک معبد چلیپایی شکل، قربانگاه، اتاق‌های جانبی، حیاط های تراس بندی شده، حیاط‌های سنگ فرش، سطوح سکوهای آجری و دیوارهای حایل بین بخش مذهبی و غیرمذهبی نیز کشف شده است.
علاوه بر معبد مرکزی، برج‌ها و دیوارهای مربوط به آن، حیاط سنگ فرش، پله هایی که به این حیاط متصل می‌شود، اتاق هایی با اندود گل اخری و نقاشی هایی با رنگ‌های سیاه و آبی و آجرهای منقوش دارای موضوعات انسانی، هندسی و گیاهی مانند انسان بالدار، مهره‌های تزیینی، وسایل زینتی، تعداد زیادی دانه‌های گردن‌بند از جنس سنگ‌های معدنی، عقیق و برنز، قطعاتی از شیشه و انواع گل میخ‌های سفالی در اندازه‌های بزرگ از دیگر آثار به دست آمده از این تپه می‌باشد که برخی از این آجرها و اشیای کشف شده از این منطقه در موزه ارومیه و توکیو در ژاپن نگهداری می‌شوند.
در این تپه، دوره‌های باستانی عصر آهن دو ( ۱۲۰۰ تا ۸۵۰ پیش از میلاد) و عصر آهن سه ( ۸۵۰ تا ۵۵۰ پیش از میلاد) مشاهده شده است.
***پل تاریخی سلطان بوکان یادگاری از دوران صفویه
این پل در یکی از روستاهای بخش مرکزی بوکان واقع در 'ایل گورک' این شهرستان و در نزدیکی روستای 'زیراندول' واقع شده است.
برای ساخت این پل یک دهنه از سنگ چین خشک استفاده شده و با گذشته ۶۰۰ سال از ساخت آن تنها قسمتی از گوشه شرقی پل دچار آسیب جزئی شده است که به گفته مسئولان امسال مرمت و بازسازی می شود.
فنون معماری این پل و قوس مناسبی که برای آن در نظر گرفته شده تحمل آن را افزایش داده و موجب پایداری آن تاکنون شده است.
به گفته 'اسعد جمیانی' این پل تاریخی در گذشته مسیر فرعی کاروان های ایران با کشور عراق بوده و در زمان 'بداق سلطان' ساخته شده است.
این اثر برای نخستین بار در سال ۱۳۹۴ مورد مطالعه علمی و بررسی باستان شناسی قرار گرفته است.
این پل تاریخی توسط بداق سلطان در روزگار سلطنت شاه سلیمان صفوی حکومت منطقه 'مٌکری' را بر عهده داشته ساخته شده و به واسطه وی آثار ارزشمند از آن دوره برجا مانده است.
کارشناسان میراث فرهنگی نیز معتقدند محلی که پل در آن ساخته شده، مکان تلاقی ۲ شاخه از جویبارهای رودخانه سیمینه رود بوده است.
برای ساخت این بنا به احتمال زیاد از داربست چوبی استفاده شده و نوک طاق بزرگ در حدود هشت متر ارتفاع دارد و پل به احتمال زیاد در فصل کم آب سال احداث شده است.
مصالح به کار رفته در بنای پل، عامل مؤثری در استحکام و استقامت در برابر سوانح طبیعی و یکی از عوامل ایستایی بنا در قرون متمادی بوده است.
برای ساخت آن از ساروج استفاده شده و سه پایه پل بر روی پی به صورت صخره آبی رنگ به ارتفاع حدود ۲ متر ساخته شده است.
این پل با ۲۰ متر طول و ۳۵۰ سانتی متر عرض از ۲ طاق رومی تشکیل شده که طاق کوچکتر با عرض سه متر و ارتفاع یک متر و ۳۰ سانتی متر و طاق بزرگتر با عرض ۶ متر و ارتفاع سه متر و ۲۰ سانتی متر از باشکوه ترین قسمت های این اثر است.
** سد شهید کاظمی
سد شهید کاظمی یا سد بوکان برای تنظیم و استفاده از آب و سیلابهای رودخانه زرینه جهت آبیاری اراضی پایین‌دست سدی در محل جنوب شرقی بوکان بر روی این رودخانه بسته شده است.
این سد در فصل بهار و تابستان بهترین مکان برای تفریح گردشگران بشمار می رود به گونه ای که بسیاری از مردم بوکان و شهرهای اطراف آن برای گردش به این مکان سرسبز و پرطراوت می روند.
سد شهید کاظمی همه ساله همچنین پذیرای افرادی است که برای سپری کردن اوقات فراغت خود به ماهیگری در آن می پردازند.
این سد خاکی با هسته رسی بوده و در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی بوکان در استان آذربایجان غربی قرار گرفته و در مسیر رودخانه زرینه‌رود قرار دارد.
** بوستان ساحلی شهر بوکان
این بوستان در قسمت غربی شهر بوکان واقع شده و یکی از بزرگترین بوستان ھای واقع در استان آذربایجان غربی است که شامل بخش مجتمع تفریحی 'که ورش' کوھی که دارای طبیعت بکر و سرسبز است، بخش جنوبی که شامل باغ ھای امیرآباد قرارگرفتە اند و حاشیه این بوستان که در کنار رودخانه سیمینه رود واقع شده است تقسیم شده است.
** مقبره سردار بوکان
این بنا در شهر بوکان در داخل بوستان ملت و در قلب شهر بوکان قرار گرفته و مربوط به دوره قاجاریه است.
زیربنای مقبره در سطح ۱۹۸ مترمربع بوده است و دارای یک گنبد مرکزی، ایوان و دو دهلیز در طرفین می باشد و مصالح بکار رفته در بنای آن در قسمت پی از سنگ لاشه به صورت تفلیسی و دیوارها و گنبد و طلقها از آجر چهارگوش می باشد.
در ضلع جنوبی که ورودی بنا را تشکیل می دهد، ایوانی با دو ستون سنگی قرار گرفته است که زیبایی خاص به مجموعه داده است، مقبره مذکور مدفن خانواده سردار 'عزیز خان مکری' داماد امیرکبیر و فرمانده کل قشون ناصرالدین شاه قاجار می باشد که مورد توجه امیرکبیر بوده است.
بنای مذکور با معماری سنتی یکی از آثار قدیمی ارزشمند بوکان می باشد که به علت احترام خاص مردم به این مکان معمولاً مورد بازدید اهالی بوکان قرار می گیرد.
وجود این مقبره و پارک ملت جلوه خاصی به شهر بوکان بخشیده است.
در کنار این آثار تاریخی، باستانی و مذهبی در شهرستان بوکان غار جدیدی در سالهای اخیر کشف شده که در نوع خود در ایران بی نظیر بوده و زیبایی های آن از بسیاری جهات شبیه غارهایی چون علی صدر در همدان و سهولان در مهاباد است.
۹۴ اثر تاریخی در حوزه میراث فرهنگی در این شهرستان در راستای صیانت از این آثار در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
گزارش از: محمد ادیب
نظر شما