بازی با حاصل رنج؛ گریز کشاورزان گیلانی از بیمه کشاورزی

به گزارش ایرنا، گیلان به دلیل شرایط جغرافیای خاص و بارشهای فراوان، استانی مستعد کشاورزی‌ است. اما درعین حال با وقوع حوادثی همچون سیلاب‌ها ، تندباد، خشکسالی جزو پنج استان حادثه خیز کشور محسوب می شود که بخش کشاورزی نیز از این مخاطرات در امان نمی ماند.

ایم درحالی است که کشاورزان به خصوص شالیکاران و باغداران از اقشار آسیب پذیر بوده که محصولاتشان تنها زمینه امرار معاش آنان بشمار می رود و در صورت کوچک ترین آسیبی با خسارات جبران‌ناپذیر معیشتی، خانوادگی و حتی فرهنگی مواجه خواهند شد.

بیمه کشاورزی که در ایران بیش از سه دهه قدمت دارد و از سال ۱۳۶۳ با تصویب مجلس شورای اسلامی با عنوان " صندوق بیمه محصولات کشاورزی " از سوی بانک کشاورزی اجرایی شد، به عنوان مامنی برای جبران خسارت‌های این حوزه اقتصادی محسوب می شود که تا به امروز با بی‌رغبتی از سوی بههر برداران مواجه شده است.

با وجود اینکه دولت طی سالیان تلاش داشته است تا توسط صندوق بیمه کشاورزی و همچنین با ارائه بسته های حمایتی بخشی از خسارت های کشاورزی را جبران کند اما رغبتی از سوی کشاورزان بر این امر دیده نمی شود به طوری که در سال زراعی جدید از ۳۱۲ هزار بهره بردار فقط ۴۳ هزار نفر بیمه نامه خریداری کرده اند.

در حالی بیمه کشاورزی در خطه سبز گیلان فقط با استقبال ۱۳ درصدی مواجه شده است که هرساله طبق قوانین بخشی از حق بیمه را نیز دولت پرداخت می کند و کشاورزان تنها قسمت بسیار کمی از این حق بیمه را پرداخت خواهد کرد. طبق قانون به طور متوسط ۷۰ درصد حق بیمه را دولت پرداخت کرده و سهم کشاورز تنها ۳۰ درصد است که با این وجود باز هم شاهد بی‌میلی نسبتبه بیمه هستیم.

اعتمادی حلقه گمشده بیمه کشاورزی

برخی از کارشناسان کشاورزی معتقدند کشاورزان اغلب بیمه با گزینه پایین را انتخاب و تصور می‌کنند بیمه باید غرامت تمام خسارت آنها را بپردازد. این درحالی است که بیمه چند گزینه دارد و بیمه گذاران حداقل گزینه و ضعیف‌ترین بیمه را انتخاب می‌کنند و تمام خطراتی که اتفاق می‌افتد، تحت پوشش بیمه‌نامه انتخابی آنان نیست.

اما اغلب کارشناسان و حتی کشاورزان بی اعتمادی به اجرای تعهدات صندوق بیمه محصولات کشاورزی، واقعی‌ سازی نشدن میزان پرداخت خسارت، نحوه تعیین خسارتهای وارده به باغات و مزارع و عدم به موقع پرداخت غرامت و آگاه نبودن برخی کشاورزان از مزیت های بیمه محصولات را عمده دلیل استقبال سرد از بیمه کشاورزی می دانند.

یکی از شالیکاران گیلانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه هر سال محصولش را بیمه می کرد اما امسال دیگر قصد بیمه کردن شالیزارهای خود را ندارد با گلایه از مبلغ اندک غرامت در مقابل خسارت گفت: سال گذشته برای بیش از ۲ هکتار زمین، حدود یک و نیم تن برداشت کمتر داشتم که از نظر ریالی نزدیک به ۹۱ میلیون تومان خسارت به محصولات من وارد شد اما فقط سه میلیون و ۱۰۰ هزار تومان به ما غرامت پرداخت شد.

حسن زاده افزود: از این میزان غرامت هم یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان بابت بیمه پرداخت کرده بودم که عملا یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان بیشتر غرامت دریافت نکردم.

وی با اشاره به مشکلات کاشت برنج و هزینه های آن اظهار داشت: کاشت برنج خود برای کشاورزان مقرون به صرفه نیست زیرا تامین آب، هزینه های کشاورزی از جمله کود، سم و کارگر افزایش چشمگیری داشته است و به این موارد باید خسارت های طبیعی را نیز اضافه کرد.

کارشناسی غیرواقع بینانه نمک بر زخم کشاورز

یک کشاورز دیگر از عدم پوشش تمامی خسارت های طبیعی گلایه کرد و گفت: وقتی برای محصول بیمه شده اعلام خسارت می کنید؛ کارشناسان بیشتر خسارت را قبول نمی کنند و اعتباری که بابت جبران آن پرداخت می شود ، بسیار کم است.

وی ادامه داد: ضمن اینکه در بیشتر موارد همان مبلغ هم آنقدر با تاخیر پرداخت می شود که با توجه به نوسانات قیمت دیگر چندان کارایی برای کشاورزان ندارد و این موضوعات انگیزه کشاورزان را برای بیمه گذاری کاهش داشته است.

حادثه خیز بودن گیلان و ضرورت بیمه کردن محصولات کشاورزی

مدیرکل مدیریت بحران استانداری گیلان نیز با اشاره به اینکه گیلان جزو پنج استان حادثه خیز اول کشور است، گفت: هم اینک شرایط بیمه گذاری بهتر شده و ۹ درصد ارزش افزوده که کشاورز باید پرداخت می کرد ، حذف شده است .

امیر مرادی افزود:حادثه خبر نمی کند و همواره حوادث در بخش کشاورزی بوده است و هر قدر تعداد کشاورزانی که از بیمه استفاده می کنند، بیشتر باشد حمایت و سهم دریافتی مان از دولت بیشتر می شود.

وی با بیان اینکه خوشبختانه در سال گذشته غرامت خسارت کشاورزان به موقع پرداخت شد، اظهار داشت: تعداد بیمه گذاران شالیکار از ۲۰ هزار نفر در سال ۹۹ به حدود ۵۰ هزار نفر در سال ۱۴۰۰ افزایش یافت و دولت بین ۵۰ تا ۵۵ میلیارد تومان فقط حق بیمه بابت شالیکاران پرداخت کرد.

مرادی با اشاره به ضرورت بیمه گذاری برای محصولات استراتژیکی همچون برنج و چای افزود: برای برنج کارگروهی تشکیل دادیم که بتوانیم بیمه گذاران برنج کار را به ۱۰۰ هزار مشترک برسانیم؛ ضمن اینکه بحث فراگیر شدن بیمه چای نیز دنبال می شود.

۷۰ میلیارد خسارت برای ۶۰ هزار کشاورز

معاون خدمات بیمه ای بانک کشاورزی گیلان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه درسال زراعی گذشته (۹۹-۱۴۰۰) ۷۰ هزار نفر بهره‌بردار محصولات شان را بیمه کرده بودند، اظهار داشت: 

پیمان عبداللهی فر محصولات مشمول بیمه کشاورزی را شامل محصولات باغی، دامی، زراعی ، منابع طبیعی، شیلاتی و طیور و عوامل تولید شامل تنه درختان میوه، گلخانه، بانک نشاء برنج، ماشین‌الات کاشت و برداشت عنوان کرد و افزود: سال گذشته بیش از ۷۰ میلیارد تومان برای حدود ۶۰ هزار نفر از کشاورزان خسارت دیده غرامت پرداخت شده است.

میزان خسارت پرداخت شده برای کشاورزان گیلانی در سال گذشته نشان میدهد، برای هر کشاورز حدود یک میلیون و ۱۶۶ هزار توان خسارت توسط بیمه پرداخت شده است که می تواند به راحتی ادعای کشاورزان مبنی بر غیر واقتی بودن میزان خسارت بیمه را تاییدکند. 

برای مثال حتی اگر یک شالیکار حدود سه هزار متر زمین داشته باشد و با در نظر گرفتن این موضوع که این میزان شالیزاری حدود ۶۰۰ کیلوگرم برنج حاصل می دهد، در صورتی که یک سوم آن خسارت ببیند با احتساب قیمت ۴۰ هزارتومنی برنج برای هر کیلو در سال گذشته، خسارت هشت میلیون تومانی را در پی خواهد داشت در حالی که بنابر اظهارات رسمی میزان خسارت پرداخت شده همخوانی با خسارت ندارد. 

البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که بیمه دایره گسترده ای از قرارددادها را شامل می شود و باید دید که کشاورزان کدام قرار داد بیمه ای و با چه میزان پرداخت خسارت را انتخاب کرده اند. 

عوامل استقبال سرد از زبان بیمه

معاون خدمات بیمه ای بانک کشاورزی گیلان در ادامه با اشاره به اینکه ۷۸ محصول و خدمات مشمول حمایت صندوق بیمه کشاورزی می‌باشند، اظهار داشت: مهلت بیمه محصولات باغی و زراعی شامل فندق، گردو، کیوی، چای، زیتون، پرتقال، گوجه سبز و محصولات زراعی شامل گندم، جو و کلزا تا ۲۱ اسفندماه جاری تمدید شده است که کشاورزان می توانند جهت خرید بیمه نامه به شعب بانک کشاورزی و نمایندگی‌های استان مراجعه نمایند.

عبداللهی‌فر با بیان اینکه بیمه شدن کشاورزان فقط برای کمک به آنان بوده و نفعی برای صندوق بیمه کشاورزی که کاملاً دولتی است ندارد ،اظهار داشت: دولت با پوشش بیمه‌ای کمک می‌کند کشاورزان آسیب دیده دوباره به تولید بازگردند.

وی افزود: در اولویت نبودن بیمه، نداشتن اطلاعات کافی از تعهدات بیمه ای، فاصله زیاد خسارت و غرامت به دلیل عدم تامین اعتبار توسط دولت به صندوق بیمه و همچنین ناهمخوانی انتظارات کشاورزان از بیمه از مهمترین دلایل استقبال کم کشاورزان است.

معاون خدمات بیمه ای بانک کشاورزی گیلان با اشاره به مزیت‌های بیمه کردن محصولات در بخش کشاورزی اعم از محصولات باغی، زراعی ، طیور ، ماهی و دام اظهار داشت: دولت تلاش دارد تا به تولید کنندگان بخش کشاورزی از طریق بیمه  برای جبران خسارت های آنها کمک کند.

عبداللهی‌فر تخفیف حق بیمه ،پرداخت تسهیلات بیمه ای جهت خرید بیمه نامه و تقسیط حق بیمه تا پنج قسط را از تسهیلاتی است برای ترغیب بیشتر کشاورزان  برشمرد و گفت:صندوق بیمه کشاورزی به دنبال سود آوری و درآمد زایی برای خود نیست چرا که ما سازمان دولتی هستیم و هدف از بیمه کشاورزی صرفا حمایت از تولید کننده است،

اجباری شدن بیمه کشاورزی راه برون رفت

وی بیمه کشاورزی را تضمین تولید دانست و گفت: بیمه کشاورزی باید همچون بیمه ثالث برای خودروها اجباری شود زیرا هر ساله با توجه به تغییرات اقلیمی بر میزانخسارت کشاورزی افزوده می شود.

معاون خدمات بیمه ای بانک کشاورزی گیلان اظهار داشت: در بیمه کردن محصولات کشاورزی فرمانداران و کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی می توانند با ترویج و آگاهی دادن از مزایای ان کشاورزان را تشویق به بیمه شدن  کنند.

عبداللهی‌فر با اشاره به اینکه جبران خسارت‌هایی که در نظر گرفته شد قابل توجه است، گفت: به طور مثال سال گذشته برای یک راس دام که بیمه آن ۴۰۰ هزار تومان بود و  دامدار فقط ۱۰۰ هزار تومان پرداخت می کرد و مابقی آن توسط دولت پرداخت شد، توانست  ۱۵ میلیون تومان بابت خسارت دریافت کند که این مبلغ ۸۰ درصد از قیمت یک دام است که این نوع جبران خسارت در سازمان دیگری وجود ندارد.

معاون خدمات بیمه ای بانک کشاورزی گیلان با اشاره به تاکید استاندار و رییس سازمان جهاد کشاورزی استان مبنی براستفاده از ظرفیت صندوق بیمه کشاورزی جهت حمایت از تولید کنندگان گفت: با توجه به اینکه دولت هیچ منبع دیگری برای پرداخت خسارت ندارد و تغییرات اقلیم ممکن است خساراتی را هرساله برای بخش کشاورزی بدنبال داشته باشد، توصیه می شود از این ظرفیت و فرصت برای جبران خسارت به محصولات شان استفاده کنند.

گیلان دارای ۴۱۴هزار هکتار اراضی کشاورزی است و ۳۱۲ هزار نفر از مردم استان در بخش کشاورزی مشغول به فعالیت هستند. برنج، چای، زیتون، پیله ابریشم، بادام زمینی، زیتون، فندق و مرکبات عمده‌ترین محصولات کشاورزی گیلان هستند. گیلان همچنین یکی از تولید کنندگان مهم طیور در کشور است.

اکنون که زمین های کشاورزی گیلان نیز در خطر تغییر کاربری قرار دارند و این یعنی زنگ خطر کاهش تولید و امنیت غذایی و بدنبال آن آسیب های اجتماعی دیگر،شاید بهتر باشد تا متولیان این امر برای پوشش بیمه ای بیشتر و کاهش فاصله خسارت با غرامت تلاش مضاعف داشته تا  بهره برداران این بخش، انگیزه بیشتری برای بیمه گذاری داشته باشند و کشاورزی را خالی از فایده نبینند و با امید تولید و کشاورزی را حفظ کننند.