به گزارش ایرنا، فصل برداشت گندم در کشور، همه ساله از اوایل بهار در استان‌های گرمسیر آغاز شده و در نهایت در استان های سردسیر به پایان می‌رسد. بر این اساس، استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان، خوزستان، بوشهر و جنوب فارس به عنوان آغازگران خرید تضمینی محسوب می شوند که به تدریج در سایر استانها گسترش می یابد.
ششم فروردین ماه بود که جهادکشاورزی سیستان و بلوچستان از آغاز برداشت نخستین خوشه‌های طلایی گندم کشور از گندمزارهای دشت پیشین شهرستان راسک این استان خبر داد و به این ترتیب کار برداشت گندم در پهناورترین استان کشور آغاز شد و پس از آن استان‌های دیگر از جمله خوزستان از آماده‌سازی سیلوها و کمباین‌ها برای برداشت گندم از مزارع استان خبر دادند تا دغدغه‌های کشاورزان را در برداشت به موقع محصول و تحویل آن به دولت کم کنند. البته دغدغه اصلی کشاورزان، نرخ اعلامی دولت برای خرید تضمینی گندم بود که این مشکل در همان روزهای ابتدایی سال با مصوبه دولت و افزایش بیش از ۱۰۰ درصدی رفع شد.
آغاز خریدهای تضمینی دولت از کشاورزان
همانگونه که گفته شد، به طور معمول خرید تضمینی گندم از استان سیستان و بلوچستان آغاز می شود و شهرهای گرمسیر این استان، گندم مازاد خود را به مراکز خرید تحویل می دهند. در این راستا، معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان هفته اول فروردین از آغاز خرید تضمینی گندم در این استان خبر داد و گفت: کل سطح زیرکشت گندم در سیستان و بلوچستان بیش از ۲۶ هزار هکتار است که از ششم فروردین ماه سالجاری و از گندمزارهای پیشین آغاز شده و تاکنون بیش از ۷۱۱ تن گندم تحویل مراکز دولتی خرید تضمینی گندم شده است.
هفدهم فروردین نیز کار برداشت گندم از سطح ۱۰۴ هزار و ۵۰۰ هکتار از مزارع شهرستان‌های جنوبی استان بوشهر کلید خورد؛ در این سال زراعی ۱۴ هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی این استان گندم آبی و ۹۰ هزار هکتار گندم دیم کشت کردند اما به دلیل تاخیر ۴۰ روزه بارندگی ابتدای فصل زراعی، نداشتن بارش در ماه‌های پایانی سال(بهمن و اسفند) و تنش دمایی اسفند ماه عملکرد مزرعه‌های گندم تحت الشعاع قرار گرفت.
استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان، خوزستان، بوشهر و جنوب فارس به عنوان آغازگران خرید تضمینی محسوب می‌شوند که به تدریج در سایر استان ها گسترش می یابد.
به گفته کبری توکلی سرپرست معاونت بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر، مزارع گندم دیم استان بوشهر در سال زراعی جاری با خسارت ۹۰ درصدی و مزرعه های آبی نیز با افت ۱۵ تا ۲۰ درصدی عملکرد برداشت گندم روبرو هستند و انتظار می‌رود که حدود ۲۵ تا ۳۰ هزار تن گندم از سطح مزارع استان برداشت و تحویل مراکز خرید شود.
با تدابیر سازمان و اداره کل غله و خدمات بازرگانی و همکاری مدیریت تعاونی روستایی۱۳ مرکز خرید شامل پنج مرکز خرید اصلی و هشت مرکز خرید مباشری در سطح شهرستان‌ها ایجاد و آمادگی خرید محموله های گندم کشاورزان را دارند و برای برداشت گندم در استان ۲۹۵ کمباین پیش بینی شده است.
در استان خوزستان که قطب اول تولید گندم و کلزا در کشور به شمار می‌رود، ۲ هزار و ۶۰۰ دستگاه کمباین برای برداشت این محصولات از فروردین ماه بسیج شده‌اند زیرا برداشت گندم در خوزستان دهه سوم فروردین ماه در سطح حدود ۴۵۰ هزار ه کتار از گندمزارهای استان شروع شده است. پارسال حدود ۱.۲ میلیون تن گندم به صورت تضمینی از کشاورزان خوزستانی خریداری شده بود.
در اهمیت برداشت و خرید تضمینی محصول گندم در استان خوزستان همین بس که فقط در شهرستان اهواز ۹ مرکز برای خرید تضمینی آماده سازی شده زیرا سطح زیر کشت گندم در اهواز حدود ۶۰ هزار هکتار بوده است و پیش بینی می شود بیش از ۱۱۰ هزار تن گندم از این مزارع برداشت شود. بنا به اعلام سازمان جهادکشاورزی خوزستان در سال زراعی جاری ۳۴۰هزار هکتار از زمین های کشاورزی استان به زیرکشت گندم آبی رفته است.
در استان فارس نیز برداشت گندم از شهرستان مُهر آغاز شده است و به گفته مدیر جهاد کشاورزی این شهرستان، در سال زراعی جاری کشاورزان شهرستان مهر بیش از ۸ هزار هکتار از اراضی کشاورزی خود در سطح بخش‌های مرکزی وراوی گله دار و اسیر زیر کشت گندم آبی برده اند.پیش بینی می شود امسال کشاورزان شهرستان مهر بیش از ۲۵ هزار تن گندم مازاد بر نیاز خود تحویل مراکز خرید گندم تعاون روستایی نمایند.
در استان کویری یزد، شهرستان‌های ابرکوه، خاتم و بهاباد از مناطق عمده کاشت محصول گندم و جو استان به شمار می روند که به گفته یدالله جواد پور مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی یزد پیش بینی می شود ۶ هزار تن گندم به نرخ تضمینی از کشاورزان استان خریداری شود. اراضی قابل کشاورزی استان یزد ۱۷۰ هزار هکتار است که به علت کمبود آب و تداوم ۲ دهه پدیده خشکسالی ۱۱۲ هزار هکتار آن به کشت محصولات کشاورزی اختصاص دارد.
عزم دولت سیزدهم برای حمایت از گندمکاران با افزایش نرخ خرید تضمینی
حال که گندمکاران با تولید محصول، خیال دولتمردان را در تامین گندم و آرد مورد نیاز کشور در سال پیش رو تا حدودی راحت کردند، دولت سیزدهم نیز سنگ تمام گذاشت و با هدف حمایت از گندمکاران و خودکفایی در تولید گندم که کالایی راهبردی محسوب می شود، نرخ خرید این محصول را برای سال زراعی جاری به میزان قابل توجهی افزایش داد و بهای خرید ضمینی گندم آن را از ۵۰ هزار ریال در سال گذشته به ۱۱۵ هزار ریال رساند.
بر این اساس، هیات وزیران در نخستین جلسه کابینه در سال ۱۴۰۱، قیمت خرید تضمینی گندم برای سال ۱۴۰۱ را مبلغ ۱۱۵ هزار ریال تعیین کرد که از این میزان، مبلغ ۱۰۵ هزار ریال به عنوان اصل قیمت تعیین شده و ۱۰ هزار ریال به عنوان هدیه تحویل در نظر گرفته شد. پیش از این نرخ خرید تضمینی گندم ۷۵ هزار ریال به ازای هر کیلوگرم برای سال زراعی جاری (مهر ۱۴۰۰ تا شهریور ۱۴۰۱) تعیین شده بود.
خرید تضمینی گندم از کشاورزان کشور، سالهاست که ادامه دارد، اما خرید تضمینی امسال، تفاوت هایی را با سال های گذشته دارد. مهمترین تغییر، افزایش قابل توجه قیمت خرید تضمینی است که رشد بیش از ۱۰۰ درصدی را نشان می دهد. علاوه بر افزایش قابل توجه خرید تضمینی توسط دولت سیزدهم که قیمت این کالا را برای کشاورزان، جذاب کرده، وقوع جنگ اوکراین نیز پیامدهایی را بر روند تامین این کالا در جهان و ایران به دنبال داشته است.
در این رابطه معاون وزیر جهاد کشاورزی از پیش‌بینی خرید تضمینی ۵.۵ میلیون تن گندم در سال جاری خبر داد و اعلام کرد: پیش‌بینی ما تولید ۹ میلیون تن گندم در سال جاری زراعی است که با توجه به گرانی گندم در سراسر دنیا و افزایش قیمت مربوط به دستمزد و نهاده‌ها، دولت قیمت خرید تضمینی گندم را برای سال جاری زراعت به ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان افزایش داد.
به گفته «علیرضا مهاجر» سال گذشته حدود ۴.۵ میلیون تن خرید تضمینی داشتیم و ۲ میلیون تن نیز صنوف، صنعت و کارخانجات ماکارونی خریداری کردند و حدود یک و نیم میلیون تن نیز کشاورزان برای کشت سال بعد ذخیره کردند.
وی خاطر نشان کرد: با توجه به گرانی گندم در سراسر دنیا و افزایش قیمت‌های دستمزد و نهاده ها، دولت قیمت خرید تضمینی گندم را به ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان افزایش داد.
مهاجر با اشاره به کاهش ۲۵ تا ۳۰ درصدی بارندگی در مقایسه با سال گذشته و افزایش فشار آبی بر مزارع گفت: در یکی دو سال اخیر نیز به دلیل گرانی، استفاده از نهاده‌ها کاهش یافت بنابراین دولت برای کاهش قیمت کودهای پایه کمک کرد و قیمت این نهاده‌ها ۴۵ تا ۴۶ درصد کاهش یافت.
گامی برای صیانت از دسترنج کشاورزان و منابع کشور
افزایش نرخ خرید تضمینی گندم اگرچه در گام نخست اقدام دولت برای حمایت از کشاورزان تلقی می‌شود که برای امنیت غذایی کشور تلاش می کنند اما اهداف دیگری نیز دنبال می‌کند که بخشی از آن به شرایط حاکم بر بازار جهانی غلات بخصوص پس از جنگ روسیه و اوکراین باز می گردد.
بر اساس آمار، روسیه و اوکراین در مجموع حدود یک چهارم گندم جهان را تامین می کنند که وقوع جنگ، باعث اخلال در روند تولید و صادرات این کالا و وقوع بحران غذایی در جهان شده است. میکولا سولسکی وزیر کشاورزی اوکراین در این باره می گوید: اوکراین به عنوان یکی از مهمترین تولیدکنندگان گندم به طور معمول ۴ تا ۵ میلیون تن گندم هر ۳۰ روز صادر می‌کرد، اما این میزان در ماه گذشته به چند صد تن کاهش یافته است. افزایش قیمت گندم و سایر محصولات کشاورزی استراتژیک و همچنین قاچاق آرد و گندم از پیامدهای این جنگ در کشورهای مختلف بوده است.
گزارش‌های دریافتی از عراق که در همسایگی ایران قرار دارد، مشکلاتی در تامین آرد و گندم رخ داده به طوری که مقامات محلی به شدت بر جابجایی محموله‌های غلات نظارت کرده و اجازه خروج از استانها را نمی‌دهند و تنها به کامیون های ویژه وزارت بازرگانی عراق اجازه نقل و انتقال غلات بین استانها داده شده است.
با این رویکرد می‌توان گفت که افزایش قیمت خرید تضمینی گندم کشاورزان با هدف تامین نیاز داخلی صورت گرفته در گام نخست بازار داخلی گندم، آرد و نان از نوسان‌های رخ داده در سطح جهانی تا حد زیادی مصون بماند؛ اگرچه در این مسیر ممکن است تخلفاتی در زمینه خروج غیرقانونی آرد و گندم از کشور رخ دهد اما آنطور که مسئولان اطمینان داده اند، چنین چیزی صحت نداشته و با موارد جزئی که در سطح واحدهای صنفی رخ داده‌است، با نظارت های میدانی برخورد شده است.
در این رابطه هفته گذشته کیوان کاشفی عضو هیات رئیس اتاق بازرگانی ایران در نشستی در اتاق بازرگانی استان کرمانشاه با بیان اینکه با بیان اینکه ۲۵ درصد از غلات جهان از ۲ کشور روسیه و اوکراین تامین می‌شود، گفت: این جنگ خطر قاچاق آرد به کشورهای همسایه را هم بیشتر کرده لذا ما هم باید با افزایش این جلسات و همچنین در گفت و گو با مسئولان این مسایل و مشکلات را مطرح کنیم تا بتوانیم پیش بینی درستی از آینده داشته و برای آنها برنامه ریزی کنیم.
مهرداد سعادت رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و ترکیه نیز در گفت و گو با ایرنا با بیان اینکه فروش و صادرات آرد دولتی به ترکیه مورد تایید نیست، گفت: با وجود کاهش عرضه آرد از اوکراین به جهان، حجم صادرات این محصول به ترکیه از کشور افزایش نداشته است.
رصد اخبار منتشر شده در ایرنا در زمینه قاچاق یا توزیع خارج از شبکه آرد در برخی استانها نشان می دهد که اغلب موارد تخلفات صنفی بوده است زیرا در روزهای اخیر و همزمان با افزایش قیمت گندم و آرد در بازارهای جهانی و انتشار اخباری مبنی بر کمبود و گرانی این کالاها در کشورهای همسایه، نظارت بر نقل و انتقال محموله های گندم و آرد در کشور افزایش یافته است که منجر به کشف محموله های قاچاق در برخی استان ها شد.
برای نمونه فرمانده انتظامی مراغه در روزهای نخستین فروردین امسال از کشف سه هزار و ۵۲۰ کیلوگرم آرد غیرمجاز در این شهرستان خبر داد و یا فرمانده انتظامی بجنورد در ۱۴ فروردین ماه گفت: ۱۱۷ کیسه آرد قاچاق به وزن ۵ تن و ۸۵۰ کیلوگرم فردی در یک دامداری نگهداری می شد که این آردهای قاچاق کشف و تحویل مراجع ذی ربط شد.
یا در خبری دیگر حسین مولایی سرپرست فرمانداری گرمی مغان در استان اردبیل از کشف مقادیر زیادی آرد قاچاق به ارزش هفت میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال خبر داد که به گفته وی قاچاقچیان با همکاری بیش از ۳۷ نانوایی قصد انتقال این آردها به یکی از کارخانه‌های آرد واقع در شهرستان همجوار را داشتند که از این کار پیشگیری شده و برای متخلفان پرونده قضایی تشکیل شد؛ همچنین مدیرکل تعزیرات حکومتی قزوین از تخلف یک نانوایی در عرضه ۱۰۰ کیسه آرد خارج از شبکه خبر داده بود.
با اوصاف می‌توان گفت نه تنها تولید گندم در کشور در وضعیت مطلوبی قرار دارد و واردات نیز طبق برنامه‌ریزی در حال انجام بوده و ذخایر این کالای استراتژیک، تامین است، بلکه حجم تخلفات مربوط به خروج آرد از شبکه توزیع قابل توجه نیست.
بررسی ها حاکی از این است که افزایش نرخ خرید تضمینی گندم توسط دولت باعث شده که انگیزه کشاورزان برای تحویل محموله های گندم تولیدی به مراکز خرید تعیین شده، افزایش یابد. بر این اساس، موردی از قاچاق گندم و یا حمل غیر مجاز آن، گزارش نشده است.البته در برخی استان ها به صورت محدود، قاچاق و سوءاستفاده از آرد یارانه ای صورت گرفته که با آن برخورد شده است.
آنطور که سید محمدرضا مرتضوی رییس کانون انجمن های صنایع غذایی ایران برآورد کرده، نیاز سالانه کشور به گندم و آرد نزدیک ۱۲ میلیون تن است که اگر پیش بینی وزارت جهادکشاورزی مبنی بر برداشت ۹ میلیون تن از سطح مزارع کشور، می‌توان امیدوار بود که تلاطم‌های بازار جهانی غلات آسیب چندانی به بازار داخلی وارد نخواهد کرد.
افزایش امنیت غذایی و قطع دست دلالان با افزایش نرخ خرید تضمینی
تشویق کشاورزان برای افزایش تولید، خودکفایی در تولید کالای استراتژیک گندم و جلوگیری از قاچاق این کالا از مهم ترین دلایل افزایش قیمت خرید تضمینی گندم است. رییس سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان در این باره به خبرنگار ایرنا در سنندج گفت: افزایش ۲برابری قیمت خرید تضمینی گندم از سوی وزارت جهاد کشاورزی دست دلالان را از قاچاق گندم کوتاه خواهد کرد.
پیمان اسکندری اظهار داشت: مجموعه جهاد کشاورزی با تمام توان از کشاورزان به عنوان ضامن امنیت غذایی کشور حمایت خواهد کرد و این مهم در راستای نظر ریاست جمهوری و حمایت وی از کشاورزان و پایداری امنیت غذایی کشور است.
عضو شورای مرکزی خانه کشاورز ایران نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در گرگان می گوید: دولت مردمی سیزدهم با اعلام قیمت ۱۱۵ هزار ریال برای خرید هر کیلوگرم گندم در سال زراعی جاری امیدواری فعالیت بیشتر گندمکاران در تامین امنیت غذایی کشور را دو چندان کرد.
«محمد مهدی اورسجی» خاطرنشان کرد: قیمت اعلام شده برای خرید تضمینی گندم می تواند سطح کشت محصول گندم را در مناطق مختلف برای سال زراعی آینده افزایش دهد و این امنیت تولید موجب می شود تا در تامین امنیت غذایی دغدغه ای وجود نداشته باشد.
«عطالله هاشمی» رییس بنیاد ملی گندمکاران ایران نیز گفت: کشاورزان از اقدام دولت سیزدهم در تعیین نرخ ۱۱ هزارو ۵۰۰ تومانی گندم قطعا رضایت دارند. با تعیین نرخ مناسب، انتظار می رود گندم های تولید شده که سال‌های گذشته به سمت نهاده های دامی و قاچاق می رفت امسال توسط دولت خریداری شود تا به خود اتکایی در این خصوص برسیم.
نظر شما