به گزارش خبرنگار تئاتر ایرنا، هم‌زمان با ورود اسلام و پذیرش این دین هدایتگر و مبین توسط ایرانیان، بسیاری از رفتارهای آئینی با رویکرد مذهبی راه خود را به سمت باورها و بنیان‌های آداب، رسوم و شعائر دین مبین اسلام در زیست ایرانیان باز کرد. به گونه‌ای که غنی‌ترین تجلی آن رفتارهای آیینی را می‌توان در دو ماه رمضان و محرم به عنوان ماه‌های بسیار مهم برای مسلمانان به‌خوبی مشاهده کرد.
رمضان ۱۴۰۱ خورشیدی مطابق با ( ۱۴۴۳ قمری) سومین سالی است که ایرانیان روزه خود را در سایه ویروس کرونا به افطار می‌رسانند. هر چند تفاوت رمضان قرن جدید همنشینی بهار قرآن با بهار طبیعت است. رخدادی که شور و حالی متفاوت به این ایام برای روزه‌داران ماه مهمانی خداوند بخشیده است.
اما با این وجود اعتقاد و باورمندی به آیین‌های همسو با ماه مبارک رمضان از جمله رفتارهای ملی و مذهبی ایرانیان است که با وجود همراهی با شبح کرونا شاهد تغییر رنگ و شکل اجرای آن نبوده و نیستیم. این خود دلیلی محکم بر مدعای کهن‌مایه‌گی و سترگی این آیین‌ها در باور مردمان آیین‌مند ایران‌زمین است.
نیایش، ستایش، ذکر و صلوات ورد زبان «سحوری‌خوانان»
همسویی با رفتارهای آیینی در ماه مبارک رمضان، به وضوح به ما نشان می‌دهد مهمترین و در عین حال جذاب‌ترین رفتارهای آیینی در مراسم و شعائر این ماه به هنگام سحر و آغاز روزه‌داری مسلمانان بروز و ظهور پیدا کرده است.
در سده‌های گذشته که مفهومی به عنوان ساعت برای اعلان و بیدارباش مسلمانان روزه‌دار جهت برگزاری ضیافت‌های سحر، آغاز اعمال و مناسک روزه‌داری مانند خوراک سحر و آماده شدن جهت اقامه نماز صبح وجود نداشت؛ افرادی در روستا، دهکده و میدان‌های اصلی شهرها بودند که وظیفه اعلام و نزدیک شدن به ساعات سحر را برعهده داشتند. افرادی که در تاریخ آیین‌های نمایشی ماه صیام از آنها به عنوان سحری خوان‌ها یا سحوری خوانان یاد می‌شود.
نمایشگران آیین سحوری خوانی افرادی مومن، محترم و از معتمدان روستاها، قریه و شهرها بودند که ساعتی قبل از اذان صبح بر بام خانه‌ها می‌رفتند و یا در کوی و برزن شروع به حرکت می کردند و با بهره‌مندی از صدای خوش علاوه بر بیدار کردن مردم جهت آماده شدن برای برگزاری مراسم سحری، با نیایش‌ها، ستایش‌ها، ذکرها و صلوات فرستادن بر رسول خدا، صاحبخانه و افراد آن خانه را بیدار می کردند.
راویان این آیین در تمام مناطق کشورمان از شمال گرفته تا منطقه فلات مرکزی و زاگرس‌نشینان همچنین در جنوب در کنار بهره‌مندی از صدای خوش، سازهای مختص آن نواحی را نیز با خود همراه داشتند؛ از نقاره در شمال و شمال شرقی گرفته تا سرنا و کرنا میان زاگرس نشینان و استفاده کردن از دمام در جنوب کشور.
اهمیت سحوری‌خوانی؛ شناساندن ذات احدیت برای دیگران است
سحوری‌خوانان علاوه بر بیدارکردن مردمان برای آغاز مراسم سحر و فراهم کردن خوان سحری آن بود که مردم را در نخستین ساعات بامدادی به دعا و نیایش دعوت کنند؛ تا پیش از برقراری و اقامه نماز صبح روزه‌داران هر یک خانه‌های خود را معطر به ذکرها، ادعیه و نیایش‌های فردی کنند و بعد از خوردن سحری نیز تمام افراد قریه و روستا در مسجد جمع شده و نماز صبح را اقامه کنند.
رسالت دیگر سحری خوانان یادآوری به مسلمانان روزه‌دار برای شناخت هرچه بیشتر ذات احدیت و تحکیم رابطه مردمان مسلمان با رحمت و بخشایش خالق مطلق است.
آنگونه که هوشنگ جاوید پژوهشگر آیین‌های اقوام ایران در کتاب آیین‌های ماه رمضان نوشته است که «سحوری خوانی به شکل یک هنر، ساخت و پیشینه‌ای طولانی، جدی و قابل تامل دارد. هر چند این آیین در طول تاریخ با تحولات و تغییرات فراوانی روبرو بوده است زهی سعادت که این آیین عظیم در همراهی مسلمانان روزه‌دار ایرانی در ماه صیام تا به امروز نیز برقرار است.»
بخش پراهمیت از بهره‌های سحوری‌خوانی، شناساندن ذات احدیت برای دیگران است، یعنی گونه‌ای بیان برداشت اندیشه خود از خدا برای شنوندگان. به همین دلیل کار نیایشگر - سحوری‌خوان - برای ارائه مفاهیم دشوار می‌شود، زیرا بیان ساده و راحت، مخاطب را به سویی می‌کشاند تا با بیان بی‌پرده دردها و رنج‌های درونی‌اش به آرامش روانی دست یابد
در رفتار مشترک آیینی مانند ذکر، دعا و مناجات است که تعصبات قومی، نژادی و منطقه‌ای کنار گذاشته می‌شود و آنچه مدنظر است؛ خدا، ایمان و یقین افراد و مخاطب است. همین قدرت موجب شده تا نگاه ژرف‌تری از سوی ایرانیان قدیم به این آیین شده باشد و نمی توان ساده‌انگارانه از کنار آن گذر کرد.
نظر شما