پرورش نوعی زنبور مقاوم در برابر آفت کنه

به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا از پایگاه اطلاع‌رسانی ساینس، کنه واروآ/ Varroa مهمترین خطر برای زنبورهای عسل است که می تواند تمام زنبورهای یک کلونی را نابود کند. محققان دانشگاه مینه‌سوتا آمریکا موفق به تولید نوعی از نژاد زنبور عسل شده اند که بسیار بهتر از زنبورهای معمولی حتی در شرایط دشوار و گرده‌افشانی صنعتی گسترده می تواند در برابر کنه واروآ مقاومت کند.

مارلا اسپایکا متخصص اصلاح نژاد زنبور در دانشگاه مینه سوتا که در این مطالعه مشارکت نداشته است، در این مورد گفت: امیدوارم زنبورداران به یافته های این مطالعه توجه کنند. 

نقش زنبورهای عسل نه فقط در تولید عسل بلکه در گرده افشانی محصولات کشاورزی مانند سیب، بادام و زغال اخته ‌آبی مهم است؛ اما عملیات نگهداری زنبور عسل با مشکلات زیاد از آفت‌کش‌ها گرفته تا مواد غذایی ناکافی، انگل‌ها و دیگر عوامل بیماری همراه است. بر اساس آمارها به طور متوسط ۲۹ درصد از کلونی‌های زنبور عسل تا سال بعد باقی نمی مانند؛ زیرا زنبورهای کارگر می میرند. 

الینا نینا حشره شناس و متخصص زنبور عسل در دانشگاه دیویس کالیفرنیا می گوید: از بین همه این مشکلات، کنه واروآ مهم ترین نگرانی پرورش دهندگان زنبور عسل است. کنه با تغذیه از چربی بدن زنبورها اندام های اساسی آنها را برای متابولیسم و سیستم ایمنی آنها را تضعیف می کند. همچنین کنه ویروس های کشنده را بین زنبورها و کندوها پراکنده می کند. 

وی ادامه داد: این مشکل بزرگی در دنیاست و می تواند موجب خسارت های زیادی شود. بیشتر پرورش دهندگان زنبور برای اینکه کنه ها را کنترل کنند به مواد شیمیایی به نام آفت کش ها متوسل می شوند، اما کنه ها در برابر این مواد مقاوم شده اند.  

رویکرد بهتر و پایدارتر تولید زنبورهایی است که بتوانند با کنه ها مبارزه کنند. برخی زنبورها به صورت ژنتیکی خود و دیگر زنبورها را تمیز می کنند و حین تمیز کردن با نیش زدن به پاها کنه ها را از بین می برند. رفتار دیگر موسوم به بهداشت حساس به کنه مانع از تکثیر کنه ها در کندو می شود. کنه واروآ داخل سلول های خون تخم ریزی می کند جایی که لارو زنبور عسل بزرگ می شود و زنبورهای عسلی که این ژن را دارند، سلول های لارو را بررسی می کنند و لاروهای آلوده به کنه را از کندو دور می کنند.  

زنبورهای تجاری که به صورت انبوه تولید می شوند فاقد این رفتارها هستند. همچنین پرورش دهندگان زنبور عسل زیاد از زنبورهایی که رفتار بهداشتی علیه کنه واروآ دارند استقبال نمی کنند؛ زیرا برخی از گونه ها، عسل کمتری تولید می کنند یا زنبورهای کارگر کمتری دارند. 

بنابراین محققان وزارت کشاورزی آمریکا در یک دوره زمانی ۱۴ ساله برای تولید گونه ای از زنبور عسل گرده افشان تلاش کردند. این زنبورها از نظر توانایی گرده افشانی شهرت دارند. آنها ملکه و زنبورهای نر تولیدکننده گونه های مختلف را کنار هم در یک کلونی جمع کردند که هر کدام مزایای رفتاری مشخصی داشتند؛ زنبورهای عسل قفقازی عسل زیادی تولید می کنند، کلونی گسترده ای دارند یا رفتار بهداشتی در برابر کنه واروآ داشتند.

آنها همچنین کلونی های زنبور عسل را در مزرعه های مختلف همزمان با تغییر فصل جابجا می کردند تا گرده افشانی را نیز افزایش دهند. توماس او شی، والر زیست شناس دانشگاه اکستر که از سال ۲۰۱۷ با گروهی از محققان این مطالعه را با ۱۷۳ کلونی زنبور گرده افشان و مقایسه آنها با ۱۹۳ کلونی زنبورهای معمولی تجاری شروع کرد.

او می گوید: جابجایی مستمر زنبور عسل گرده افشان دشوار است.

محققان می خواستند بدانند زنبورها در شرایط سخت چگونه عمل می کنند؛ به همین دلیل آنها را در مناطق مختلف جابجا می کردند.

با وجود جابجایی های فراوان، زنبورهای عسل گرده افشان ۳۰ درصد بهتر نسبت به زنبورهای تجاری عمل می کردند؛ زیرا این زنبورها به شکل بهتری کنه ها را تحت کنترل گرفتند. همچنین بعد از دو دوره درمان کنه، نیمی از زنبورهای معمولی و ۶۳ درصد از زنبورهای گرده افشان زنده ماندند، حجم کلونی ها و تولید عسل در هر دو گروه یکسان بود. 

البته استفاده بیشتر از این نوع زنبورهای گرده افشان در بازار به تحقیقات بیشتری نیاز دارد. در صورتی که این زنبورهای مقاوم در برابر کنه افزایش یابند، پرورش دهندگان زنبور بسیار منتفع می شوند، میزان کلی کنه ها کاهش می یابد و گسترش انها در کندوها کمتر می شود. موفقیت این نوع زنبورها شواهدی برای تولید کلنی های بسیار مقاوم در برابر کنه و موفقیتی در مبارزه با کنه واروآ است.