مروری بر وضعیت سفرهای نوروزی امسال نشان می دهد که تحرک و پویایی در صنعت گردشگری برای مشاغلی که طی ۲ سال گذشته متحمل ضرر و زیان های بسیاری شدند، یک فرصت طلایی بود تا این صنعت پررونق و پول‌ساز جانی دوباره بگیرد.
از آنجا که توسعه گردشگری به عنوان بزرگترین و متنوع ترین صنعت در دنیا به مجموعه عوامل مختلف و تعامل دستگاه های اجرایی، بخش خصوصی و رسانه ها وابسته است، باید توجه داشت که رونق اقتصادی در این عرصه تمامی بخش های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را دربر می گیرد و باید برنامه های توسعه‌ای فرابخشی و فرادستگاهی تعریف، تدوین و اجرایی شود.
نوروز امسال به دلیل تبلیغات گسترده مراکز اقامتی و فراهم کردن نسبی زمینه پذیرایی از مسافران در هر استان با حجم زیادی از مسافر همراه شد و با وجود همه زیبایی ها و جذابیت های سفر و گردشگری آنچه سامانه ملی سفر ۰۹۶۲۹ همزمان با تعطیلات نوروز ۱۴۰۱ به ثبت رساند گویای این واقعیت بود که ۹۶ هزار تماس و بیش از ۶۰۰ شکایت مربوط به اماکن اقامتی، حدود ۳۴۰ مورد دفاتر خدمات مسافرتی، ۱۸۰ مورد اماکن گردشگری، ۱۰۰ مورد اماکن پذیرایی و ۵۰۰ مورد به سایر اماکن، هزار و ۵۱۵ مورد تذکر، ۲۹۷ مورد اخطار، ۱۵۰ مورد تعلیق و تعطیلی واحدها و بیش از ۷۰۰ مورد پیشنهاد تشویق به ثبت رسید.
در مجموع براساس آمار وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بعد از ۲ سال کرونایی بیش از ۵۰ میلیون نفر شب‌اقامت و رشد ۶۷ درصدی اقامت، رشد ۳۰۰ درصدی سفرهای دریایی، افزایش ۲۵۴ درصدی پروازهای خارجی نسبت به سال قبل، رشد ۱۰۰ درصدی پایگاه‌های امداد و نجات و آمارهای تردد جاده‌ای و ریلی، اقامت و همچنین بازدید از اماکن تاریخی و موزه‌ها به تفکیک هر استان انجام شد که نشان داد با فروکش کردن کرونا چرخ گردشگری و سفر در کشور به حرکت درآمده است.
استان‌های مازندران، خراسان‌رضوی، گیلان، هرمزگان، فارس، اصفهان، بوشهر، یزد، خوزستان و تهران بیشترین تعداد در بخش اقامتگاه های رسمی نوروز را داشته و استان‌های بوشهر، هرمزگان، گیلان، لرستان، تهران و البرز، بیشترین رشد اقامت در اقامتگاه‌های رسمی نسبت به دوران قبل از کرونا را تجربه کردند.
در این میان شمار زیادی از هموطنان، پایتخت را که در ایام نوروز دیگر خبری از ترافیک بزرگراها، خیابان ها و آلودگی هوا نیست برای سفر انتخاب کردند و آمارها حکایت از آن دارد که اقامت مسافران در اماکن رسمی در نوروز ۱۴۰۱ نسبت به ۲ سال قبل از کرونا رشد ۶۷ درصدی داشته و تهران برای نخستین بار در ۴۳ سال اخیر با ثبت بیش از ۶۰۰ هزار نفر شب اقامت در میان ۱۰ استان بیشترین اقامت مسافران نوروزی قرار گرفت.
در کنار افزایش سفرها که از یک سو برای مشاغل مرتبط با گردشگری پرثمر بود باید به این موضوع هم اشاره کرد که نقایص بسیاری در زیرساخت ها و امکانات مراکز اقامتی اعم از سیاحتی و زیارتی وجود داشت که به دلیل حجم بالای سفرها در نوروز ۱۴۰۱ بیشتر خودنمایی کرد، موضوعی که به کنکاش و واکاوی نیاز دارد تا در تعطیلات بعدی گردشگران کمتر به زحمت افتاده و سفرهای ایمن به همراه دریافت بیشترین و بهترین خدمات البته با قیمت مناسب را تجربه کنند.
استان‌های مازندران، خراسان‌رضوی، گیلان، هرمزگان، فارس، اصفهان، بوشهر، یزد، خوزستان و تهران بیشترین تعداد در بخش اقامتگاه های رسمی نوروز را داشته و استان‌های بوشهر، هرمزگان، گیلان، لرستان، تهران و البرز، بیشترین رشد اقامت در اقامتگاه‌های رسمی نسبت به دوران قبل از کرونا را تجربه کردند.
ریشه بخشی از مشکلات سفر و گردشگری را باید در مناسب نبودن امکانات و خدمات شهرها و روستاهایی جستجو کرد که با شناخت مردم از آن مناطق، حجم زیادی از سفرها را به خود اختصاص می دهد، این شناخت می تواند آگاهی از نقاط گردشگری و تاریخی و یا مراکز تجاری و خرید باشد که در هر صورت شرایط موجود جوابگوی نیاز مسافران نیست، مسئله ای که در نوروز امسال در شهرهایی همچون گناوه، کیش و شهرهای شمالی کشور بیشتر به چشم آمد.
جذب سرمایه با هدف توسعه زیرساخت ها و ورود پرقدرت بخش خصوصی یکی از کلیدی ترین راهکارها برای رونق بخشیدن به صنعت گردشگری است، صنعتی که نه تنها در داخل کشور گردش مالی بسیاری به دنبال دارد بلکه می تواند پای گردشگران خارجی را بیش از گذشته به کشورمان باز کرده و به لحاظ ارزی نیز در شکوفایی اقتصاد ایران تاثیرگذار باشد.
در ادامه شرایط استان های مختلف در میزبانی از مسافران نوروزی بررسی می شود تا دست اندرکاران با بهره گیری از داده های آماری و وضعیت موجود، ضمن اطلاع از چالش ها و مشکلات، راهکارهای مناسب برای رونق صنعت گردشگری را جستجو کرده و وارد عمل شوند تا در نهایت نتیجه مدیریت و برنامه ریزی آنها، به افزایش سفرهای گردشگری و تاریخی شود چرا که انجام اقدامات اساسی در این زمینه هم برای گردشگران و هم مشاغل و کسب و کارها سودمند خواهد بود و از سوی دیگر مسیر گردشگری خارجی را نیز هموار می سازد.
از آذربایجان شرقی شروع می کنیم، استانی که طبق بررسی ها و برآوردهای علمی و میدانی صنعت گردشگری طی ۲ سال اخیر افزون بر پنج هزار میلیارد تومان ضرر دید. اما در نوروز امسال با افزایش بیش از ۱.۵ برابری گردشگران نوروزی و بازدید بیش از ۲ میلیون و ۱۱۲ هزار از جاذبه های گردشگری مواجه شد و خبر امیدوارکننده برای این استان اینکه حجم سرمایه گذاری در بخش زیرساختی صنعت گردشگری از سوی مسوولان ۱۳ هزار میلیارد تومان اعلام شد که ۹۲ عنوان پروژه را شامل می شود.
باتوجه به اینکه استان آذربایجان شرقی مقصد گردشگرانی از کشورهای ترکیه، جمهوری های آذربایجان و ارمنستان، جمهوری خودمختار نخجوان، عراق و کشورهای اروپایی همچون انگلیس، آلمان، روسیه، اسپانیا و خاور دور مثل چین و ژاپن است وطی ۱۰ سال گذشته ۱۰ هزار گردشگران خارجی بوده است به نظر می رسد برای بهینه سازی زیرساخت های این استان باید بیشتر کار شود.
از آذربایجان شرقی به استان خراسان رضوی می رویم، استانی که به واسطه حرم مطهر رضوی همه ساله پذیرای مشتاقان وزائران امام رضا (ع) است و امسال هم پس از ۲ سال محدودیت و ممنوعیت تردد و سفر ناشی از شیوع ویروس کرونا، بار دیگر شاهد رونق سفر و گردشگری در این استان بودیم.
هر چند برای میزبانی از زائران از ماه ها قبل در این استان برنامه ریزی صورت گرفته بود اما به دلیل سفر بیش از هشت میلیون و ۵۰۰ هزار زائر و ثبت ۶ میلیون و ۲۷۲ هزار و ۱۲۰ نفرشب اقامت طی تعطیلات نوروز امسال برخی مشکلات در زمینه اسکان زائران و مسافران به وجود آمد همچنین بخشی از این مسائل به کمرنگ شدن و گاه توقف کامل سفر به این استان در ایام کرونا باز می گردد.
آنچه بیش از هر چیز در سفرهای نوروزی به استان خراسان رضوی مشخص شد این بود که با وجود امکانات اقامتی و وسایل حمل و نقل و پیش بینی حجم زیادی از زائران در روزهای مختلف سال، هنوز این استان نیازمند طراحی زیرساخت های مناسب است تا در ایام اوج سفر خدمات بهتری به مردم ارائه شود.
مشکل دیگر اینکه از آنجا که در روزهای پایانی تعطیلات ناگهان صدور روا دید و ورود اتباع افغانستانی به این استان و مشهد شدت گرفت و در سه روز پایانی نوروز روزانه ۲ هزار افغانستانی مقیم مشهد خواستار ترک این شهر و سفر به تهران برای خروج هوایی از ایران بودند، دشواری هایی ایجاد شد و اندکی کارها با کندی پیش رفت.
یکی دیگر از نیازهای اساسی زائران حرم رضوی در ایام نوروز حمل و نقل است زیرا بر اساس آمار تا پایان تعطیلات نوروزی ۸۵۲ هزار مسافر در مسیر ریلی مشهد جابه جا شدند که این رقم در مقایسه با مدت مشابه پارسال ۵۰ درصد افزایش یافت از این رو لازم است برای رفع این مشکل در سفرهای بعدی چاره ای اندیشیده شود.
تجربه اسکان، جابه جایی و تخلیه میلیونی مسافران و زائران مشهد در نوروز ۱۴۰۱، چراغ راهی برای سال های بعد است تا مسوولان محلی با استفاده از تجارب حاصل شده، مشکلات و نارسایی های این حوزه را به حداقل برسانند.
در ادامه به تشریح شرایط گردشگری استان کهگیلویه و بویراحمد می پردازیم، استانی در امتداد رشته کوه های زاگرس که کهگیلویه یکی از شهرستان های آن است و با داشتن طبیعتی بکر و بی نظیر و بیش از ۱۰۰ منطقه گردشگری و تفریحی ، بافت تاریخی دهدشت، وجود بقاع متبرکه امامزادگان واجب تعظیم و آثار تاریخی هرساله میزبان گردشگران زیادی از سراسر ایران است که توسعه زیرساخت ها در این مناطق گردشگر پذیر می تواند علاوه بر شتاب بخشی روند توسعه نقش مهمی در اشتغالزایی و درآمد اقتصاد پایدار این منطقه داشته باشد.
سفر به سرزمین چهار فصل کهگیلویه و بویراحمد در جنوب غربی کشورمان با همه جذابیت هایش به دلیل برخی کمبودها باعث گلایه مندی شماری از مسافران در نوروز سال ۱۴۰۱ شد که نیاز است با رفع این نواقص زمینه رفاه بیشتر گردشگران در آینده فراهم شود.
کهگیلویه و بویراحمد سالیانه پذیرای سه میلیون نفر گردشگر است که در تعطیلات نوروزی امسال بر غم کاستی های موجود زیرساختی ۹۰۸ هزار و ۵۹۷ نفر از جاذبه‌های گردشگری طبیعی، تاریخی و مذهبی این استان بازدید کردند و اقامت ۳۲۹ هزار و ۷۰۸ نفر تا پایان سیزدهم فروردین در این استان ثبت شد به دلیل اقلیم چهار فصل، جاذبه های بکر طبیعی، بناهای تاریخی به جا مانده از روزگاران ایران باستان و بقاع متبرکه شاخص چون بارگاه بی بی حکیمه (س) خواهر امام رضا (ع) از مقاصد گردشگری پرطرفدار جنوب کشور محسوب می شود اما قرار داشتن بخش قابل توجهی از این جاذبه ها در مناطق روستایی و ضعف زیرساخت هایی چون راه ارتباطی ، اینترنت و روشنایی باعث شده حوزه گردشگری این استان آنچنان که باید نه برای اهالی درآمدزا باشد و نه گردشگران بتوانند سفر کم دردسری داشته باشند.
کم عرض بودن جاده ارتباطی منتهی به آبشار کمردوغ، ضعف روشنایی و نبود امکاناتی مانند سرویس بهداشتی در تفرجگاه دشتک دیل نمونه دیگری از گلایه های مسافران این منطقه بکر و زیبا در تعطیلات نوروزی امسال بود.
با وجود تلاش های انجام شده در سال های اخیر به دلیل قرار داشتن تعدادی از تفرجگاه های گردشگری استان در روستاها همچنان کمبود زیرساخت هایی چون آب آشامیدنی و نظافت به ویژه در مناطق گرمسیری، سخت گذر بودن جاده های ارتباطی، نبودن امکان اقامت شبانه و کمبود روشنایی در بعضی از تفرجگاه های استان قابل مشاهده است.
بنا به گفته مسوولان این استان تعطیلات نوروز امسال برای نخستین بار ایجاد زیرساخت های گردشگری در روستاهایی نظیر کریک، کاکان، طسوج و پشت کوه باشت باعث ایجاد درآمد برای هنرمندان صنایع دستی، بانوان و بهره برداران حوزه گردشگری در این استان شد که در صورت ایجاد امکانات چنین تجربه هایی در روستاهای هدف گردشگری استان قابل تکرار است.
سرمایه گذاری برای ایجاد کمپ های گردشگری در مناطق عشایری و اقامتگاه های بوم گردی از زیرساخت هایی است که در صورت تحقق فرصت های شغلی زیادی برای مردم این منطقه ایجاد خواهد کرد.
با توجه به بهبود نسبی وضعیت کرونا و آب و هوای مناسب جزیره کیش و محدودیت های پروازی گردشگران به خارج کشور به دلیل شرایط کرونا و افزایش نرخ ارز و انجام واکسیناسیون، جزیره کیش دیگر مقصد مسافران نوروزی بود که نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایشی در حدود ۸۷ درصدی را نشان داد.
این حجم مسافر در جزیره با وجود فراهم شدن امکانات اقامتی و رفاهی جوابگوی گردشگران نبود به گونه ای که مسافران در مسیر بازگشت از این جزیره با صف چهار کیلومتری خودروها مواجه شدند.
از آنجا که بر اساس طرح جامع مقصد کیش و چشم انداز تعریف شده تا افق ۱۴۰۴ آمار ورود گردشگران باید به ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر در هر سال برسد بنابراین این جزیره به عنوان قطب گردشگری کشور در حوزه گردشگری نیازمند یک توسعه متوازن و مبتنی بر ظرفیت ها و شرایط و مزایای رقابتی است.
برای دستیابی به چشم انداز تعریف شده در طرح جامع ، ضرورت تعریف و ایجاد محصولات جدید گردشگری با توجه به طرح جامع مقصد کیش و بر مبنای گردشگری خلاق مبتنی بر نوآوری و خلاقیت به عنوان نسل جدید گردشگری بعد از گردشگری انبوه و گردشگری فرهنگی باید مورد توجه قرار گیرد.
با توجه به اینکه جزیره کیش به جهت موقعیت ویژه خود می تواند به عنوان پایگاه صنایع دستی در میان مناطق آزاد باشد و به منظور جذب گردشگری داخلی و خارجی و نقش هنرهای سنتی و صنایع دستی در اشتغال زایی و بهینه سازی اوقات فراغت با رویکرد امور تولیدی ، واحد میراث فرهنگی را ملزم می دارد که گامی موثر در راستای برنامه ریزی و ارتقا هدف با توجه به موقعیت استراتژیک جزیره کیش و نقش پر رنگ آن در حوزه گردشگری و جذب درآمد های غیر نفتی بردارد.
از این رو می توان گفت اعمال سیاست های حمایتی به منظور توسعه ، تولید و گسترش صادرات ، با هدف حضور در مجامع بین المللی و ترویج فرهنگ، هنر و سنت های ملی و نقش آن در رونق اقتصادی مبتنی برگردشگری داخلی و خارجی هدف اصلی در این حوزه معرفی می شود.
بر همین اساس برای فرایند شکل گیری برند مقصد و رویکرد طرح کیش در سطح بین المللی به عنوان ایرانی کوچک، باید در راستای شکل گیری هویت جزیره ای صنایع دستی و هنرهای سنتی و صادرات این محصول اقدامات اساسی صورت بگیرد.
اهتمام برای تحقق جایگاه کیش به عنوان مقصد اول گردشگری سیاحتی و رویداد محور کشور، کسب سهم مناسب از بازار گردشگران داخلی و کمک به اقتصاد ملی در جایگزینی مقصد کیش به جای مقاصد گردشگری خارج از کشور برای ایرانیان و کیش شهر هوشمند گردشگری کشور در ارایه تمامی فرآیند ها و ارائه خدمات گردشگری و ارتقای این جزیره به عنوان شهر هوشمند از جمله رویکردهای برنامه ریزی گردشگری در این جزیره است که باید با جدیت دنبال شود.
از دیگر رویکردهای این حوزه می توان به توسعه و ترویج انواع گردشگری موضوعی با توجه به زیر ساخت ها و ویژگی های اختصاصی جزیره کیش بویژه گردشگری ورزشی ، گردشگری سلامت ، گردشگری پزشکی ، گردشگری دریا پایه ، گردشگری نمایشگاهی ، گردشگری فرهنگی و هنری ، گردشگری تفریحی و اوقات فراغت و تبدیل این جزیره به قطب دوم گردشگری فرهنگی کشور با تاسیس موزه ها و برگزاری رویداد های هنری فرهنگی اشاره کرد.
نوروز ۱۴۰۱ همچنین بسیاری از مردم، چابهار منطقه‌ای خوش آب و هوا با جاذبه‌های گردشگری فراوان در جنوب سیستان و بلوچستان و حوزه سواحل مکُران را به عنوان مقصد گردشگری و سفر خود انتخاب کردند و این شهر پرآوازه با وجود کمبود زیرساخت‌های گردشگری با خیل زیادی از میهمانان مواجه و ظرفیت ۱۸ هتل و مرکز اقامتی موجود در همان روزهای اول تعطیلات تکمیل شد.
تعطیلات نوروز امسال ثابت کرد که چابهار را باید فراتر از یک شهرستان و منطقه صرفا تجاری صنعتی دید و از همه مهم‌تر همدلی، هم‌افزایی و درنهایت مدیریت یکدست و یکپارچه می‌تواند باعث رونق صنعت گردشگری و اقتصادی این دیار شود از این رو می‌طلبد زیرساخت‌های لازم برای استقبال از سرمایه‌گذاران حوزه گردشگری خصوصا در حوزه سواحل مهیا شود.
خراسان جنوبی در مجاورت ۶ استان کشور و مسیر عبور به سمت مشهد مقدس و استان کویری با جاذبه‌های متعدد گردشگری در نوار مرز شرقی کشور، نوروز امسال نیز به لحاظ کاهش محدودیت‌های کرونایی مقصد سفر بیش از سه میلیون گردشگر و مسافر نوروزی شد.
قرار گرفتن خراسان جنوبی در مسیر ۲ کریدور اصلی شمال - جنوب و شرق - غرب، شرایط خاصی را برای این استان پهناور ایجاد کرده و بیش از ۷۰ درصد مسافران نوروزی حداقل یک روز ، ۲۲ درصد ۲ تا سه روز و هشت درصد از چهار روز بیشتر در این استان اقامت داشتند.
با توجه به قابلیت‌های بالایی که خراسان جنوبی در میراث طبیعی، تاریخی و فرهنگی دارد، فروش بیش از یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان صنایع دستی در این ایام و اشتغال غیرمستقیم در حوزه گردشگری از اثرات مثبت و سازنده ورود گردشگر و مسافر بود.
با وجود دستاوردهای اقتصادی و اجتماعی که سفرهای نوروزی امسال به همراه داشت و کاملا هم محسوس بود نواقصی نیز در این بین گلایه‌ها را برانگیخت که مهمترین آن لغو برخی پروازهای فرودگاه بیرجند بود.
در کنار این موارد با توجه به کویری بودن و بُعد مسافت بین شهرستان‌های خراسان جنوبی، یکی از مهمترین ضعف‌های استان، کمبود مجتمع‌های خدماتی و رفاهی بین راهی برای استراحت و توقف مسافران است.
بقاع متبرکه همواره از اهداف سفرهای سیاحتی مردم لرستان است به نحوی که اکثر مواقع ترجیح می دهند همزمان سیاحت و زیارت را تلفیق کرده و تفریح در طبیعت بکر را در جوار امامزادگان تجربه کنند.
در ایام نوروز حدود ۶۰۰ هزار زائر از بقاع متبرکه استان لرستان بازدید کردند و با توجه به وجود مناظر زیبا و منابع طبیعی منحصر به‌فرد در جوار امامزادگان و بقاع متبرکه این استان قابلیت تبدیل شدن به قطب گردشگری زیارتی را در کشور دارد.
نباید از ظرفیت گردشگری مذهبی در لرستان غافل شد، ظرفیتی که در صورت توجه هدفمند، می تواند بخش عمده ای از درآمدهای گردشگری را به خود اختصاص دهد که بدون شک چنانچه حمایت ویژه از سرمایه گذاران بخش گردشگری مذهبی صورت پذیرد موجب شکوفایی هرچه بیشتر فرهنگ و اقتصاد استان نیز خواهد شد.
در این راستا، آگاهی بخشی به مردم در خصوص اماکن زیارتی، فراهم کردن زیرساخت ها از جمله راه دسترسی و امکانات اولیه و تامین امنیت گردشگران نیز از مولفه های مهم برای تحقق گردشگری مذهبی به شمار می رود.
همچنین نباید فراموش کرد لرستان علاوه بر بهره گیری از بقاع متبرکه، اماکن مقدس و امامزادگان، در مسیر زائران کربلای معلی قرار دارد لذا باید تمهیداتی برای گردشگران مذهبی در نظر گرفته و این استان از معبر به مقصد گردشگری تبدیل شود.
افزایش چشمگیر سفرهای نوروز در آغاز سال ۱۴۰۱ پس از سه سال سکوت طاقت فرسا برای فعالان عرصه گردشگری فارس که براثر سیل ۵ فروردین ۹۸ و لغو بخش عمده‌ای از سفرهای نوروزی در این سال به دلیل شیوع ویروس کرونا راکد مانده بود، نیز کام فعالان این حوزه را شیرین کرد.
اسکان یک میلیون و نهصد وهشت هزار و ۳۷۹ نفرروز در مدارس و اماکن اقامتی وابسته به آموزش و پرورش فارس نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۱۰ درصد افزایش داشته است اما با وجود رونق بخشی صنعت گردشگری فارس مشکلات و چالش هایی برای هموطنان از جمله کمبود مراکز اقامتی رسمی و ازدحام در مقابل ابنیه تاریخی و میراث استان ایجاد کرد.
این استان در نوروز امسال به نسبت مدت مشابه سال ۹۷ حدود ۱۵ درصد افزایش تعداد مسافر داشت و کمبود تخت مراکز اقامتی رسمی از جمله هتل و هتل آپارتمان مسائلی است که باعث سردرگمی مسافران شد، این استان در زمان حاضر ۲۳ هزار تخت مراکز اقامتی رسمی از جمله هتل، هتل آپارتمان، مهمانپذیر و اقامتگاه های بومگردی دارد و اکنون دارای ۱۹ هتل نیمه تمام در سطح استان فارس است که در صورت بهره برداری از این مراکز اقامتی مشکل کمبود تخت در ایام اوج سفر سال های آینده تا حدود زیادی رفع خواهد شد.
تمرکز بر اتمام طرح های گردشگری نیمه تمام و راه اندازی نهضت سرمایه‌گذاری در استان فارس یک امر ضروری است که با تعامل بخش خصوصی در حوزه شهری و برون شهری محقق خواهد شد.
این استان به دلیل قرار گرفتن فارس در مسیر کریدور شمال به جنوب و شرق به غرب کشور و جاذبه های گردشگری و توریستی از نظر زیرساخت های راه های استاندارد به نسبت حجم سفرهایی که در آن انجام می‌شود وضعیت مناسبی ندارد که هم از نظر زیرساختی و هم امکانات نیازمند توسعه و تقویت است.
استان گیلان که در تمامی فصول همواره پذیرای مسافران است در ایام نوروز امسال نیز میزبان حدود هشت میلیون مسافر شد که طبق اظهارات مسئولان رسمی رشد حدود ۳۵ درصدی نسبت به نوروز گذشته داشته است و پس از حدود ۲ سال کاهش سفرها به این استان به دلیل شرایط کرونایی بار دیگر به حرکت در مسیر اقتصاد گردشگری بازگشت.
این استان در این مدت با چالش های بسیاری مواجه شد که فقط مربوط به خسارات و آسیب های دوران کرونا نیست بلکه برخی از آنها ریشه در چندین دهه بی برنامگی و رهاسازی گردشگری به عنوان یک صنعت درآمدزا دارد که امروزه به پاشنه آشیل این حوزه تبدیل شده و در برخی مواقع از توان مدیران محلی خارج است.
چالش هایی همچون ویلاهای استجاری غیر مجاز، اقامت های غیررسمی، تبدیل مسافران به مشتری اقامت دائم، فقدان تنوع در اقامتگاه های رسمی برای تمامی طبقات اقتصادی و اجتماعی، توسعه نامتوازن خدمات گردشگری در شهرستان های دور از مرکز و محروم از سرمایه گذاری، تمرکز سرمایه گذاری بر برخی مناطق خاص و مواردی از این دست چالش های فنی و زیربنایی گیلان محسوب می شوند.
هنوز شهرستان هایی همچون صومعه سرا، تالش، لنگرود، املش ، رضوانشهر، رودبار و برخی مناطق دیگر از سرمایه‌گذاری محسوس در گردشگری بی بهره هستند در حالی که تمام سرمایه‌گذاری در شهرستان هایی همچون لاهیجان، رشت و انزلی متمرکز شده است. حتی در رودسر که در همسایگی رامسر مازندران قرار دارد و از نظر جاذبه طبیعی چیزی از آن کم ندارد نیز از نعمت سرمایه گذاری محروم است.
به موارد بالا باید نبود خدمات گردشگری با کیفیت برنامه محور و تداوم خدمات دیمی و سنتی، قیمت پرانی ها و نبود نرخ‌های ثابت و رسمی و مواردی از این دست را اضافه کرد که می تواند ضربه‌های سنگینی بر پیکر خسته از کرونای گردشگری گیلان وارد کند.
به همین منظور در دوران پساکرونا لازم است مدیران اقتصادی و گردشگری با ورود جدی و نگاهی اقتصاد محور وارد این حوزه شوند و ساماندهی بنیادی برای صنعت توریسم گیلان ترسیم و اجرا کنند که در این رابطه در سفر اخیر آیت الله سیدابراهیم رییسی رئیس جمهور، مبلغ ۳۰۰ میلیارد ریال از محل اعتبارات مصوبات سفر به استان گیلان به منظور توسعه طرح های گردشگری اختصاص یافت.
همچنین دستور آزادسازی سواحل خزر در حریم ۶۰ متری توسط رییس جمهور دولت سیزدهم که اکنون در حوزه دستگاه های دولتی به طور کامل انجام شد، فرصتی جدید برای مدیریت و برنامه ریزی و همچنین جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در راستای ارتقا صنعت سفر به شمار می رود زیرا این اقدام بهانه چندین دهه ای بی میلی سرمایه گذاری حوزه گردشگری را نیز از میان برداشت و اکنون راه برای توسعه اقتصاد توریستی کاملا هموار شده است.
جاده های گیلان برغم همه سرسبزی که می تواند وجه امتیاز بزرگی برای جذب گردشگر باشد در حالی که امروزه به دلایل مختلف همچون عرض کم، ترافیک ، زشتی چهره با وجود مراکز تعمیراتی بد شکل و بی روح ، استقرار انواع ماشین ها برای فروش کالا در کنار جاده بسیار خسته کننده و روح فرسا شده است.
همچنین رودخانه های استان که پیشتر با عبور از شهرهای گیلان خودنمایی می کرد و به تنهایی جاذبه ای بی نظیر برای مسافران بود، امروزه در برخی شهرهای گردشگری مثل رشت حتی نسبت به چندین دهه سال پیش بدتر نیز شده و با آلودگی چهره زشتی از خود به جای گذاشته است.
علاوه بر این به نظر می رسد گیلان نیازمند ایده های تازه برای گردشگری است که البته بوم گردی طی سالهای اخیر تاحدودی به عنوان ایده‌ای جدید ظهور کرده است. اما الگوگیری از کشورهای دیگر به خصوص کشورهای اسلامی موفق در حوزه گردشگری می تواند فضای تازه ای برای توسعه گردشگری به خصوص گردشگری خارجی فراهم آورد.
استان کرمانشاه نهمین شهر پرجمعیت کشور، دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است که همواره مقصد مسافران از نقاط مختلف ایران است به گونه ای که در ایام نوروز امسال حدود ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار بازدید از جاذبه های گردشگری این استان صورت گرفت که نسبت به سال قبل از رشد قابل ملاحظه ای داشته است.
همچنین ۲۶۰ هزار نفر اقامت در هتل ها و دیگر مراکز اقامتی این استان صورت گرفت که این رقم نسبت به سال قبل که ۴۲ هزار نفر اقامت داشتند ۵۱۵ درصد افزایش داشته است.
این استان دارای ۵۰ منطقه نمونه گردشگری است که از زیرساخت‌های مناسب برخوردار نیستند در حالی که می توان به وسیله آن ها اشتغالزایی خوبی ایجاد کرد. در این میان جای ستاد دائمی سفرها برای جذب مسافر و گردشگر در کرمانشاه خالی است و با وجود چهار هزار و ۲۰۰ اثر ثبت شده ملی، ۲ اثر ثبت شده جهانی، هنوز ده ها اثر گردشگری به ثبت نرسیده است.
استان سمنان نیز امسال در شرایطی به استقبال از بهار و میزبانی از مسافران نوروزی رفت که طی ۲ سال گذشته به دلیل شیوع کرونا حتی اتراق در بوستان‌ها ممنوع بود، اما طی زمان گذشته با اقدامات زیربنایی خود را برای رونق گردشگری در دوره پسا کرونا آماده کرد.
عملکرد این استان در میزبانی از مسافران و گردشگران نوروزی از دیدگاه متخصصان براساس آمارها و گزارش‌ها و نظرات گردشگران مطلوب بود تا جایی که مسافران سمنان را به دلیل تنوع جاذبه‌های گردشگری بهشت کویر نامیدند اما یک نکته مهم در کنار معرفی جاذبه‌های گردشگری و افزایش مدت ماندگاری مسافر باید مورد توجه مسوولان قرار بگیرد این است که باید زیرساخت‌های گردشگری در استان سمنان متناسب و همپا و حتی جلوتر از جذب گردشگران تقویت شود چرا که اگر گردشگر در یک بار حضور خود خاطره خوش و راحتی و تسهیل در دسترسی به خدمات را احساس نکند، بدون شک دیگر به این استان سفر نخواهد کرد و نظر منفی خود را نیز به دیگر گردشگران منتقل خواهد و این موضوع زنگ خطری برای رونق گردشگری است.
بر اساس آخرین آمار ۱۲ میلیون و ۸۹۵ هزار وسیله نقلیه در فاصله بیست پنجم اسفندماه ۱۴۰۰ تا پانزدهم فرودین سالجاری در حوزه استحفاظی استان سمنان تردد کرد که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵۳ درصد افزایش نشان می‌دهد همچنین ۲۶۰ هزار و ۲۴۲ مسافر نوروز ۱۴۰۱ در هتل ها و مراکز اقامتی اقامت داشتند که ۲۷ درصد رشد داشته است.
استان ایلام نیز به عنوان استانی چهارفصل با بهره‌مندی از آثار تاریخی متنوع، اماکن مذهبی و مناطق طبیعی و تفریحی همواره مقصد گردشگرانی است که علاقه مند به دیدن استان‌های کمتر شناخته شده از لحاظ گردشگری هستند.
سال گذشته عزت‌الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در سفر به استان ایلام از ایجاد تورهای گردشگری به مقصد استان‌های کمتر شناخته شده برای گردشگری خبر داد که ایلام نیز در این سبد قرار می‌گیرد.
به اذعان مسوولان ستاد اجرایی خدمات سفرهای نوروزی آمار مسافران امسال نسبت به نوروز ۹۸ افزایش داشته به گونه ای که ۳۰ درصد نسبت به سال ۹۸ و پیش از شیوع کرونا رشد نشان می دهد.
بدون شک افزایش تعداد مسافران و سفرهای نوروزی بهره و سودآوری بالایی را برای استان به ارمغان آورده و همه صنوف و حرفه‌ها مانند رانندگان حمل و نقل برون و دورن شهری، پمپ‌های بنزین، فروشگاه‌ها و مغازه‌ها، مکانیکی، رستوران و هتل‌داران و سایر صنوف از حضور این افراد در استان منعفت و درآمد کسب کرده‌اند.
برای تداوم این روند در دیگر تعطیلات پیش رو این استان نیازمند ایجاد و تقویت زیرساخت‌های فرهنگی و عمرانی است که برای حضور بیشتر گردشگران باید زیرساخت‌هایی عمرانی چون فرودگاه، راه‌آهن، مسیرهای دسترسی، مراکز خرید مدرن، بازارچه‌های مرزی، واحدهای اقامتی و مجتمع‌های گردشگری و رفاهی استاندارد شکل بگیرد.
در مورد زیرساخت‌های فرهنگی هم باید جوامع محلی نوع برخورد با گردشگران را فرا بگیرند چرا که این جوامع بومی معرف آداب و فرهنگ استان خود در بین گردشگران هستند که با نوع برخورد خود می‌توانند در جلب نظر یا دفع یک گردشگر و حتی جذب سرمایه‌گذار دخیل باشند.
ایجاد زیرساخت‌های گردشگری می‌تواند در بلندمدت به یک منبع درآمد پایدار برای استان کم برخوردار تبدیل شود و تزریق اعتبار در بخش گردشگری یک هزینه نیست بلکه سرمایه‌گذاری همراه با درآمدزایی پایدار در طولانی مدت است.
آنگونه که مسئولان میراث فرهنگی استان کرمان آمار می دهند در ایام نوروز امسال گردشگران از ۲۶ استان کشور به این استان آمدند و اکنون اعلام می شود که دیار کریمان به مقصد سفر و گردشگری برای شهروندان اغلب نقاط کشور تبدیل شده است.
واقع امر اینکه استان کرمان صرفنظر از هشت اثر ثبت جهانی که فرصتی بی بدیل و کم نظیر را در سطح کشوری و جهانی برای این خطه ایجاد کرده، بعد از شهادت سردار سپهبد شهید قاسم سلیمانی به میزبان زائران گلزار مطهر سردار دل ها نیز تبدیل که خود همین موضوع سبب افزایش سفر گردشگران به این خطه شده است.
کرمان با هشت اثر ثبت جهانی بیشترین آمار آثار ثبت جهانی کشور را در بین استان ها به خود اختصاص داده است که نوروز امسال میزبان ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار مسافر بود و بیش از ۱۷۰ هزار نفر اقامت در این استان ثبت شد.
استان بوشهر از دیرباز به دلیل ساحل بکر و زیبا، نخلستان‌های انبوه، بازارهای پررونق تجاری و حتی جاذبه های گردشگری خوراک مقصد گردشگرانی از سراسر ایران زمین بوده است.
این استان تا پیش از شیوع کرونا با پذیرش حدود ۱۲ تا ۱۳ میلیون مسافر به عنوان قطب گردشگری نوروزی در کشور به شمار می‌رفت اما با شیوع کرونا همه چیز به هم ریخت؛ روشنایی پارک ها و سواحل در آستانه نوروز خاموش شد اما به تدریج با سیر کاهشی شیوع ویروس کرونا و گسترش واکسیناسیون شرایط برای سفرهای نوروزی مهیا شد و نوروز امسال رکورد هشت میلیون و ۵۲۹ هزار و ۳۹۸ شب اقامت پس از ۲ سال به ثبت رسید تا بار دیگر صنعت گردشگری این استان سرپا و برای فعالیتی دوباره زنده شود.
آنطور که مسئولان استان بوشهر اعلام می‌کنند حضور این تعداد مسافر و فروش ۳۴ میلیارد ریال محصولات صنایع دستی تنها در مدت ۱۸ روز از تعطیلات نوروزی بیانگر شکوفایی و رونق اقتصادی است که مسافران با خود برای این استان به ارمغان آوردند.
نوروز امسال استان بوشهر میزبان هشت میلیون و ۵۲۹ هزار و ۳۹۱ هزار نفر شب اقامت بود که شهرستان گناوه با ۱۰۵ هزار نفر جمعیت و حداقل زیرساخت‌های گردشگری از جمله کمبود هتل و اقامتگاه های بوم گردی ، پذیرای پنج میلیون و ۶۰۰ هزار مسافر و گردشگر از این تعداد بود.
کارشناسان معتقدند که با پرداختن به زیرساخت‌های گردشگری زمینه رشد بی نظیر این صنعت که نقشی مهم و موثر در رونق اقتصادی جامعه دارد را باید در این استان فراهم کرد البته مسوولان استانی هم قول مساعد داده اند که برای تعیین و تکلیف تغییر کاربری یک سری اراضی که قابلیت گردشگری و اقامتی دارد، تلاش خواهند کرد.
زیرساخت‌های گردشگری این شهرستان از جمله در زمینه امکانات رفاهی، اسکان، ورزشی، تفریحی و فرهنگ نیازمند توسعه است که در این رابطه از سرمایه گذاران حمایت خواهد شد
هرچند افزایش ۱۰۲ درصدی مسافران نسبت به سالهای گذشته سبب شلوغی خیابان‌ها و ازدحام در بازار و سواحل شده بود اما این استان به توسعه صنعت هتل داری نیاز دارد، اکنون بیشتر هتل ها از نوع یک تا سه ستاره و بخشی مهمان پذیر هستند و با توجه به جایگاه این استان از لحاظ اقتصادی احداث یک تا ۲ هتل چهار و پنج ستاره در استان ضروری است.
بسیاری از مسافران نوروزی به دلیل تکمیل ظرفیت هتل ها و مهمانپذیرها و گرانی خانه های مبله در کنار ساحل، پارک‌ها و کمپ‌های نوروزی چادر زده بودند و محدودیت سرویس‌های بهداشتی، نبود فضایی برای شستن ظرف‌ها و نبود آب بهداشتی از جمله گلایه های مسافران نوروزی از مسئولان بو.
هر چند استاندارد سازی تمام تاسیسات گردشگری استان بوشهر از نظر کیفیت خدمات، اجرای برنامه های مفرح در ساحل، برپایی ۲۴۱ غرفه صنایع دستی در قالب۲۴ بازارچه، راه اندازی ۱۰۷ کمپ اسکان نوروزی و برپایی ۸۷ جشن ملی نوروزگاه تنها بخشی از برنامه‌های این استان برای استقبال از مسافران نوروزی بود اما نبود دوش‌های آب شیرین، آبخوری و سرویس بهداشتی، ضعف برخی زیرساخت‌ها در کمپ‌های اقامتی، کمبود امکانات ورزش‌های آبی و تفریح‌های دریایی، گرانی بازار نیز باعث نارضایتی مسافران در این ایام شد.
استان کردستان به دلیل دارا بودن جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی، طبیعی و معنوی منحصربفرد یکی از مقاصد گردشگری محسوب می‌شود، به ویژه اینکه سال گذشته منطقه هورامان به ثبت جهانی رسید و نوروز امسال با ۳۲ هتل، ۲ هتل آپارتمان، ۲۲ مهمانپذیر و ۲۸ اقامتگاه بوم گردی به استقبال مسافران رفت
اما ذکر این نکته ضروری است که زیرساخت‌های فعلی گردشگری کردستان مناسب نیست و بنا به گفته مسوولان فراهم کردن و تقویت زیرساخت‌های گردشگری به منظور جذب بیشتر گردشگران، به صورت استانی و ملی در دستور کار قرار گرفته است.
در ایام نوروز امسال یک میلیون و ۷۷۴ هزار و ۷۶۷ مسافر نوروزی از اماکن تاریخی و جاذبه‌های گردشگری استان بازدید کردند که نسبت به سال گذشته رشد ۵۵ درصدی را نشان می‌دهد.
یکی از اتفاقات خوب امسال برگزاری مجدد مراسم نوروزگاه در اماکن تاریخی استان شامل برنامه‌های فرهنگی و هنری همچون هه‌لپرکی(نوعی رقص محلی)، نمایش آداب و رسوم خاص منطقه و اجرای موسیقی و برنامه‌های شاد و مفرح بود که در کنار بازدیدهای تاریخی بسیار مورد توجه قرار گرفت و به نظر می رسد اینگونه برنامه ها می تواند درجذب گردشگر برای این استان بسیار موثر باشد.
بنابر اظهارات مسوولان محلی، استان کردستان دارای ظرفیت‌ها و استعدادهای زیادی است از این رو می توان آینده روشنی برای صنعت گردشگری این استان متصور شد یکی از این ظرفیت ها
وجود اماکن تاریخی، طبیعت بکر و صنایع دستی است که باید از این ظرفیت به نفع رونق اقتصادی استان استفاده شود ضمن اینکه خدمات‌دهی مناسب و مطلوب عامل ایجاد انگیزه، رغبت و ماندگاری بیشتر مسافران در طول سال می شود.
از آنجا که استان کردستان یک استان صنعتی نیست می توان با تکیه بر سایر ظرفیت‌های این استان همچون بخش‌های گردشگری، کشاورزی، فرهنگ و هنر تا حدود زیادی زمینه رونق اقتصادی این استان را فراهم کرد.
در پایان این گزارش هم برآوردی داریم از وضعیت گردشگری استان همدان پایتخت تاریخ و تمدن ایران، این استان به دلیل دسترسی به هفت آزاد راه و برخورداری از فرودگاهی با قابلیت فرود هواپیماهای پهن پیکر و بهره مندی از حدود یک هزار و ۸۰۰ جاذبه تاریخی، طبیعی و گردشگری به ویژه غار سیاحتی علیصدر نوروز امسال پذیرای ۱۲۰ هزار مسافر از سراسر کشور بود به گونه ای که ۹۰ درصد از ظرفیت هتل ها، مهمانپذیرها، خانه مسافرها و اقامتگاه های گردشگری این شهر تکمیل شد.
تمایل مسافران و گردشگران برای سفر می طلبد تا با ایجاد و توسعه زیرساخت ها و تاسیسات موردنیاز اقامتی و رفاهی زمینه مناسب برای رشد و توسعه صنعت گردشگری و رونق اقتصادی با توجه به وجود ظرفیت ها و جاذبه های گسترده تفریحی و توریستی این استان فراهم شود.
بازگشایی غار علیصدر با فروکش کردن شیوع کرونا پس از ۲ سال موجب بازگشت رمق و رونق دوباره به پیکر نیمه جان صنعت گردشگری استان همدان شد به نحوی که در ایام نوروز امسال حدود ۴۰ هزار نفر از مجموعه غارعلیصدر دیدن کردند.
از آنجا که حضور گسترده گردشگران در استان همدان به ویژه در غارعلیصدر موجب بهبود کسب و کار و وضعیت اقتصادی سایر حلقه های زنجیره گردشگری استان می شود به ویژه در فصل تابستان که اغلب نقاط کشور گرم است، با فراهم کردن زیرساخت ها و امکانات مناسب می توان پذیرای مسافران بیشتری به این استان که از آب و هوای کوهستانی برخوردار است، بود.
نوروز ۱۴۰۱ حجم بالای مسافر در نقاط مختلف کشور نشان داد که کشورمان قابلیت رونق گردشگری به ویژه به دلیل دارا بودن اماکن تاریخی و مذهبی بسیار را دارد از این رو می توان با برنامه ریزی درست و بهره گیری از امکانات استان ها، در راستای بهینه سازی زیرساخت های اقامتی و تفریحی گام برداشت تا این صنعت بتواند در سال های آینده ضمن جبران کاستی ها و ضررهای هنگفت دوران کرونا، به سوددهی و بازدهی مناسب برسد.
نظر شما