به گزارش ایرنا، صنعت پرورش ماهی در قفس یکی از شیوه‌های نوین آبزی‌پروری است که با توجه به اشتغال، درآمدزایی و بازگشت سریع سرمایه‌دارای متقاضیان زیادی برای سرمایه‌گذاری است اما رونق آن نیازمند تلاش برای حل مشکلات متعدد ابهام های موجود است.
این صنعت نوپا بر خلاف صنایع دیگر برای سرِ پا ماندن به استفاده از منابع انرژی برق، منابع آب زیرزمینی و سوخت نیازی ندارد و حتی زمینی بسیار کمتر تنها برای سایت پشتیبان اشغال می‌کند و در بستر خوان گسترده دریا اجرا می‌شود و محصولی که ۷۰ درصد آن به صورت ارگانیک است تولید می‌شود.
بهره برداری بیش از ظرفیت منابع آبزیان دریایی با استفاده از روش‌ها و ادوات صید مخرب در دهه های اخیر باعث کاهش ذخایر دریایی، تخریب زیستگاه ها و صیدگاه‌ها و افزایش هزینه‌های صیادان بنادر جنوبی بویژه در استان بوشهر شد، به همین دلیل کارشناسان از سال ۱۳۸۰ در کشور تلاش کردند با استفاده از طرح پرورش ماهی در قفس و ایجاد فضای لازم برای اجرای این طرح فرصتی برای بازسازی ذخایر و تنفس دریا فراهم آورند.
آنطور که حامد رضایی رئیس گروه پرورش ماهی در قفس اداره کل شیلات استان بوشهر می گوید: محصول تولیدی در این صنعت هم مصرف داخلی و هم زمینه صادرات دارد طوریکه یک مجموعه ۵۰۰ تنی با سرمایه گذاری ۱۶ میلیارد تومان ۳۵ میلیارد تومان سود به خود می‌آورد.
اما حالا چالش‌های تامین بچه ماهی، نبود زمین‌های ساحلی برای ایجاد مجتمع‌ها و سایت‌های پشتیبان، تنش‌های صیادان و پرورش دهندگان و محدودیت سرمایه گذاری دولتی از جمله مهمترین مسائل و مشکلات صنعت پرورش ماهی در قفس است که گریبان فعالان این عرصه را در استان بوشهر گرفته است.
افزایش شمار واحدها و میزان تولید بچه ماهی و تنوع در آن مهمترین نیاز این صنعت
تامین بچه ماهی از اساسی‌ترین مشکلات صنعت پر سود ماهی در قفس است تا جایی که امروز تامین و تقویت این زیرساخت به عنوان مهمترین خواسته فعالان در این صنعت مطرح می شود؛ در زمان حاضر تنها شرکت راموز در شهرستان تنگستان از توابع استان بوشهر مسئولیت تامین آن را برای مجموعه های پرورش ماهی در قفس در این استان و کل کشور برعهده دارد و به اعتقاد رئیس گروه پرورش ماهی در قفس اداره کل شیلات استان بوشهر اگر روزی این مجموعه دچار مشکل شود همه مجموعه صنعت پرورش ماهی در قفس کشور زمین گیر خواهد شد.
سخنان یکی از فعالان صنعت پرورش ماهی در قفس در استان بوشهر نیز شنیدنی است، حمید رضا پیشاهنگ می گوید: انواع ماهی ها در این صنعت قابل پرورش است اما امروز تنها گونه سی باس است که از خارج از کشور وارد و بعد از وزن گیری برای ذخیره سازی در اختیار پرورش دهندگان قرار می گیرد.
از نظر این پرورش دهنده ماهی در قفس، ماهی بر خلاف میگو طعم‌های مختلفی دارد به همین دلیل تولید گونه های مختلف بازارپسندی و صرفه اقتصادی بیشتری برای تولید کننده به همراه می‌آورد، چه خوب است اگر شیلات و مجموعه تحقیقات بعد از بررسی گونه های متعدد زمینه تولید و واردات بچه ماهی‌های مختلف فراهم و به این صورت این صنعت را از تولید تنها یک گونه مشخص خارج کنند.
به گفته پیشاهنگ در زمان حاضر انواع ماهی‌های سی باس، هامور و سیبریم در همسایگی ما در کشورهای ترکیه، امارات متحده عربی و عربستان پرورش می‌یابد و پایین بودن هزینه تولید در ایران آن را برای صادرات قابل رقابت با همسایگان کرده است.
کمبود نیروی متخصص، آزمایشگاه، دارو و واکسن
به اعتقاد او کمبود کارشناس متخصص در دامپزشکی، نداشتن آزمایشگاه، دارو و واکسن از دیگر مشکلاتی است که صنعت پرورش ماهی در قفس در استان بوشهر با آن روبرو است و سازمان شیلات ایران باید با استفاده از تجربه کشورهای دیگر اقدام به برگزاری دوره‌های آموزشی مهم و قابل توجهی برای کارشناسان این بخش برگزار کند زیرا این صنعت نیازمند سرمایه‌گذاری انسانی در استان‌های جنوبی و شمالی که با دریا و ماهی آشنایی دارند، است.
پیشاهنگ معتقد است تولیدکنندگان صنعت طیور و میگوی پرورشی نیز در ابتدای کار خود با مشکلاتی روبرو بودند، حالا مسئولان صنعت ماهی در قفس باید با کسب تجربه از گذشته با راهکارهای بهتر و عملی تر اقدام کنند تا از این صنعت سودده نهایت استفاده را داشته و زمینه اشتغال افراد بیشتری را فراهم کنند.
نقطه امید آفرین در حل این مشکل اساسی این است که رئیس گروه پرورش ماهی در قفس اداره کل شیلات استان بوشهر می‌گوید: برای رفع این مشکل ۶ مجوز برای تکثیر ماهیان دریایی در استان بوشهر صادر شده و با توجه به همکاری مجموعه استانداری و حمایتی که از سرمایه گذار داخلی صورت می‌گیرد امید می رود از اواسط سال جاری فاز نخست یک مجموعه تکثیر بچه ماهی در این استان راه اندازی شود.
حامد رضایی این مساله همچنین خبر از تلاش برای رفع مشکل تامین بچه ماهی مورد نیاز از گونه ماهی بومی پرورشی به نام "هامور" می‌دهد که علاوه بر بازارپسندی، شناخته شده، دارای قیمت بالاتر و و موجب توجیه اقتصادی بیشتر طرح پرورش ماهی در قفس است.
به بیان این کارشناس مسئول با توجه به شناخته شدن گونه ماهی هامور در خلیج فارس و جنوب شرق آسیا اگر طرح استفاده از گونه پرورشی آن به نتیجه برسد شاهد جهشی در صنعت پرورش ماهی در قفس خواهیم بود و از طرفی بحث و مشکل بازار فروش ماهی برطرف می‌شود.
کمبود زمین برای ایجاد سایت‌های پشتیبان
در همه جای دنیا صنعت پرورش ماهی در قفس نیازمند زمین پشتیبانی برای احداث ساختمان است اما آنطور که حامد رضایی می‌گوید امروز نبود زمین‌های ساحلی برای ایجاد مجتمع‌ها و سایت‌های پشتیبان به عنوان انبارهای غذایی، کارگاه‌های تامین قفس و نگهداری تجهیزات از دیگر مشکلات این صنعت در استان بوشهر به شمار می‌رود.
او ادامه می‌دهد: در زمان حاضر بخشی از زمین‌های استان در جنوب از کلات به بعد در حیطه پارس شمالی، در تنگستان بخشی مربوط به دهکده گردشگری و در گناوه نیز اراضی منابع طبیعی کم و واگذاری‌ها خیلی سخت انجام می‌شود.
رضایی نبود شناور پشتیبان را هم به دیگر مشکلات پرورش دهندگان ماهی در قفس اضافه می‌کند و می‌گوید که قیمت این شناورها بسیار سنگین است و نیاز به حمایت بانکی دارد اما بانکها در این زمینه همکاری نمی‌کنند.
نکته‌ای که پیشاهنگ، پرورش دهنده بوشهری نیز به خبرنگار ایرنا می‌گوید؛ شناورهای پشتیبان مجهز به جرثقیل‌های بزرگی هستند که از آنها برای تعویض تورها استفاده می‌شود اما به علت قیمت بالا هیچ پرورش دهنده ای نتوانسته آن را تامین و بانکها نیز از پرداخت تسهیلات برای تهیه آن به دلیل اینکه در تعهدات آنها نیست، امتناع می‌کنند.
محدودیت زیرساخت ها، دیدگاه منفی و بروکراسی پیچیده اداری باعث دلسردی سرمایه‌گذاران
محدودیت سرمایه گذاری دولتی در پرورش ماهی در قفس از دیگر مشکلات این صنعت است به نحوی که تسهیلات دولتی در مقابل سرمایه گذاری بخش خصوصی قطره ای در برابر دریا است و این درحالی است که نوپا بودن این صنعت نیازمند پرداخت تسهیلات ارزان قیمت است.
چنانچه محمد رضا باسروی از تولیدکنندگان ماهی در قفس شهرستان دیلم می‌گوید: پرورش ماهی در قفس صنعتی نوپاست و بانکها به سختی از این طرح حمایت می کنند.
این پرورش دهنده که استفاده‌ای از تسهیلات نکرده، معتقد است هرچند نگاه مسئولان ارشد به صنعت پرورش ماهی در قفس مثبت است و حمایت لازم از این صنعت می‌شود اما برخی اداره‌های زیرمجموعه نسبت به این صنعت دید خوبی ندارند و بروکراسی پیچیده اداری تولید کننده را دلسرد می‌کند.
به گفته باسروی در پروژه ماهی در قفس با توجه به ساحل طولانی در کشور امکان تامین پروتئین دریایی که امروز مورد استقبال جامعه قرار گرفته بخوبی وجود دارد و نوع ماهی تولیدی نیز دارای جذابیت صادراتی برای کشورهای اروپایی، تایلند، استرالیا و حوزه خلیج فارس و ارزآوری و سودآوری مناسبی برای تولید کننده دارد.
به اعتقاد این تولید کننده پرورش ماهی در قفس، باید مشکلات این پروژه نو و سودآور برطرف شود، زیرا رسیدن این صنعت به جایگاه مناسب در کشور و دنیا حمایت همه جانبه مسئولان استانی و کشوری را می‌طلبد.
مساله محدودیت سرمایه‌گذاری دولتی را که با رئیس گروه پرورش ماهی در قفس اداره کل شیلات استان بوشهر در میان می‌گذاریم، او نیز با اذعان به این مشکل می‌گوید: سال گذشته بخش خصوصی ۵۰۰ میلیارد تومان و امسال نیز تاکنون ۲۰۰ میلیارد تومان در زمینه طرح پرورش ماهی در قفس در استان بوشهر سرمایه گذاری کرده این درحالی است که تا کنون سرمایه گذاری بخش دولتی در این صنعت در استان بوشهر تنها به ۳۰ تا ۴۰ میلیارد تومان می رسد.
به بیان حامد رضایی با توجه به اینکه صنعت پرورش ماهی در قفس صنعتی جدید و از جمله طرح‌های اقتصاد مقاومتی است و با توجه به سودآوری آن حمایت از این صنعت با تامین تسهیلات ارزان قیمت و روان سازی در پرداخت با تجدید نظر در دریافت وثیقه های سنگین ضروری است.
تنش‌های صیادان و پرورش دهندگان بر سر صنعت نوین
وجود برخی تنش‌ها بین صیادان و فعالان صنعت پرورش ماهی در قفس از دیگر مشکلات این صنعت است که تلاش شده با صدور مجوز برای اتحادیه‌های صیادی، صیادان نیز به این صنعت سوق داده شوند.
رضایی این چالش را نیز اینگونه بیان می‌کند: گرایش صیادان به سمت صنعت پرورش ماهی در قفس در استان بوشهر خوب است اما باید برای جذب این افراد در این صنعت زیرساخت‌ها فراهم و به صورت هدفمند وبا برنامه جلو رفت.
به گفته رئیس گروه پرورش ماهی در قفس اداره کل شیلات استان بوشهربا توجه به اینکه توان مالی صیادان ضعیف است باید در زمینه جذب آنها به پرورش ماهی در قفس به گونه‌ای برنامه ریزی شود که ریسک بالا، سرمایه ناچیزی جامعه هدف را تهدید نکند.
طرحی برای نجات دریا
در شرایطی که بستردریا و ذخایر نهفته در آن سال به سال به واسطه صید غیر اصولی و ترال با تور چشمه ریز کف روب تخریب می‌شود، صنعت پرورش ماهی در قفس می‌تواند بهترین طرح برای نجات دریا باشد.
امروز به دلیل خالی بودن صیدگاه‌ها، صیادان برای صید خوب و مفید مجبورند به مناطق دور دست و عمیق دریا بروند اما باز هم صید مطلوبی ندارند و یا چنانکه پیشتر رخ داده است، به اشتباه وارد مرز آبی کشورهای همسایه می‌شوند و این ورود غیرقانونی آنها را گرفتار زندان می‌کند؛ حال آنکه صنعت پرورش ماهی در قفس به شرط رفع چالش‌ها می‌تواند جایگزین خوبی برای این صیادی سخت و زیان آور باشد.
آنطور که رئیس گروه پرورش ماهی در قفس اداره کل شیلات استان بوشهر می‌گوید: در صید و صیادی نمی‌توان انتظار داشت که سال بعد صید بیشتر باشد اما در آبزی پروری می‌توان با اقدامی بجا تولید آینده را افزایش داد.
به بیان رضایی پرورش ماهی در قفس یک صنعت دائمی و بدون محدودیت است که در همه ماه‌های سال می‌توان در این صنعت کار کرد همچنین یکی از قابلیت‌های این صنعت فعالیت در آب‌های کم عمق و نزدیک به ساحل است که به مراتب خطرهای ناشی از صید را ندارد و اشتغال زایی خوب و ارز آوری بالایی دارد.
او این را هم اضافه می‌کند که فروردین تا آذر زمان مناسبی برای فعالیت در صنعت پرورش ماهی در قفس است و برخلاف پرورش میگو که کاهش دما آن را با مشکل روبرو می‌کند، لایه حرارتی دریا این محدودیت را از پیش روی پرورش ماهی برداشته و افزایش و کاهش دما مشکلی در تولید آن ایجاد نمی‌کند.
صنعتی که با نفت برابری می‌کند
در زمان حاضر از ماهی سیباس آسیایی که گونه‌ای شناخته شده در دنیا و بازار خوب و طرفداران زیادی درحوزه خلیج فارس، آمریکا و اروپا دارد برای پرورش در صنعت پرورش ماهی در قفس استان بوشهر استفاده می‌شود؛ پیش بینی شده ۶۰ هزار تن تولید ماهی سیباس از بوشهر و بیشتر به کشورهای قطر، کویت، عمان و روسیه صادر شود.
چنانچه رضایی می‌گوید: امروز صنعت پرورش ماهی در قفس نروژ جایگاهی برابر با صنعت نفت این کشور دارد؛ پس برای حفظ ذخایر دریایی، ایجاد فرصت برای بازسازی ذخایر و اشتغال پایدار باید از تجارب این کشورها در آبزی پروری در دریا بهره برد.
این صنعت دارای تجهیزات و نه تاسیسات است به همین دلیل با افزایش تجهیزات امکان افزایش تولید محصول وجود دارد این درحالی است که در صنعت پرورش میگو این کار براحتی انجام نمی‌شود.
هزینه پائین تولید، تولید ماهی‌های بین المللی و فروش آن در بازار جهانی، ارز آوری مناسب و اشتغال بالا، صنعت پرورش ماهی در قفس ایران را رقابت‌پذیر کرده است، افزون براینکه هیچ آلودگی محیط زیستی ندارد از اکوسیستم دریا نیز حفاظت می‌کند.
این را هم باید افزود که آب و هوا و فراهم بودن زیرساخت‌های بندری در بوشهر، مزیت فعال کردن این صنعت را نسبت به استان‌های شمالی دوچندان کرده است‌چرا که هوای مطبوع و نوع گونه بچه ماهی مورد استفاده امکان ذخیره سازی در۱۲ ماه سال را دارد.
مسیر توسعه این صنعت در بوشهر از سال ۹۵ رشدی قابل اعتنا یافته و حالا رضایی می‌گوید: سال گذشته ۲۴ قفس در قالب هفت مزرعه با ظرفیت ذخیره سازی یک میلیون بچه ماهی انجام شد که پیش بینی می شود تا خرداد ۱۴۰۱ مورد بهره برداری قرار گیرد و امسال نیز قرار است ۳۰ قفس در هشت مزرعه دیگر با ذخیره سازی سه میلیون و ۵۰۰ هزار قطعه وارد کار شود.
به گفته او بر این اساس انتظار می رود امسال تولید ماهی در قفس به ۲هزار و ۵۰۰ تا سه هزار تن برسد.
در زمان حاضر بیش از ۷۰ مجوز پرورش ماهی در قفس با ظرفیت نزدیک به ۴۷ هزار تن در این استان صادر شده است.
نظر شما