روایتی از یک خبر/ ناآرامی در مولداوی؛ آیا جغرافیای جنگ اوکراین گسترش می‌یابد؟

به گزارش روز سه شنبه ایرنا، مقامات دولت خودمختار ترانس نیستریا هفته گذشته از وقوع چندین انفجار و حمله در این منطقه خبر دادند. ستاد امنیتی در تریاسپول، مهمترین شهر منطقه، برج‌های فرستنده رادیویی دوران اتحاد جماهیر شوروی که از آن برای پخش خبرها به زبان روسی استفاده می‌شود و یک یگان نظامی در پارکانی، روستایی در کنار تریاسپول از جمله مکان هایی هستند که مورد حمله قرار گرفتند.

ترانس‌نیستریا، به اسم رسمی جمهوری پریدنستروویای مولداوی (PMR) منطقه ای خودمختار با رسمیت محدود است که کنار رود دنیستر در شرق مولداوی و در همسایگی با اوکراین قرار دارد و از آن به عنوان یک کشور هم یاد می شود. دولت «ترانس‌نیستریا» که در حال حاضر یک دولت خودخوانده است و واحد پول و نیروهای امنیتی مخصوص به خود را دارد، هرگز از سوی جامعه بین‌الملل به رسمیت شناخته نشده است.

مقامات دولت تحت حمایت روسیه در ترانس نیستریا گفته‌اند که افراد رخنه کرده از اوکراین به این منطقه مقصر انفجارها هستند. دولت غربگرای مولداوی نیز افراد جنگ طلب در داخل ترانس نیستریا را مسئول این تحولات عنوان کرد.

در شرایطی که ولودیمیر زلنسکی رئیس جمهوری اوکراین، سازمان‌های اطلاعاتی و امنیتی روسیه را عامل انفجارها اعلام کرد، مقامات آمریکایی هشدار دادند که روسیه ممکن است حملاتی را با پرچم دروغین در کشورهای اطراف انجام دهد تا بهانه ای برای اعزام نیرو به این مناطق پیدا کند.

پیشینه خبر

آنچه باعث برجسته شدن این تحولات امنیتی در ترانس نیستریا شد جنگ اوکراین و روسیه و اظهارات یک مقام ارشد نظامی روس پیش از وقوع انفجارها بود.

«رستم مینکایف» یک مقام ارشد نظامی روسیه هفته گذشته و پیش از انفجارها گفته بود که نیروهای روسیه قصد دارند کنترل کامل جنوب اوکراین را به دست بگیرند و خاطرنشان کرد که چنین اقدامی یک کوریدور زمینی میان روسیه و ترانس نیستریا ایجاد خواهد کرد. این اظهارات وی باعث اعتراض مولداوی شد و سبب شد تا سفیر روسیه در مولداوی احضار شود.

این مقام نظامی روس از تحت ستم بودن روس تبارها در منطقه ترانس نیستریا سخن به میان آورده بود.

اظهارات این مقام نظامی روس موجب نگرانی دولت مولداوی شد به طوری که سفیر روسیه را احضار کرد و خواستار احترام مسکو به تمامیت ارضی این کشور شد.

اظهارات پیشین مقامات روس از جمله شخص ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری مبنی بر اینکه حمایت از روس تباران در هر جای جهان رسالت کرملین است نیز این گمانه را تقویت کرد که جنگ به سمت مولداوی برود و همانطور که روسیه در حمایت از روس تباران منطقه دونباس به شرق اوکراین حمله کرد همین کار را در حمایت از روس تباران مولداوی نیز انجام دهد و سناریوی آبخازیا، کریمه و دونباس در مورد ترانس نیستریا نیز اجرا شود.

اهمیت موضوع

بسیاری از رسانه های غربی در روزهای اخیر، رویدادهای مولداوی را کانون توجه خود قرار داده اند و می خواهند با راه انداختن فضای سنگین روانی و تبلیغاتی در خصوص رویدادهای مولداوی، اینگونه القا کنند که روسیه قصد دارد آتش جنگ را به سوی این کشور فقیر شرق اروپا هدایت کند و به نوعی جغرافیای جنگ را گسترش دهد.

باتوجه به تحریم های شدید غرب علیه مسکو و حمایت تسلیحاتی ناتو از کی یف، تحولات ترانس نیستریا می تواند خط پایانی بر محدود ماندن جنگ به جغرافیای اوکراین باشد.

در شرایطی که مقامات روسیه درباره استفاده از سلاح اتمی در صورت تهدید راهبردی علیه منافع این کشور سخن گفته اند و تحلیلگران مسائل سیاسی، وقوع جنگ جهانی سوم را نزدیک تر از همیشه می دانند رفتن جنگ به سمت ترانس نیستریا و مولداوی جغرافیای جنگ را گسترش داده و در نتیجه پیش بینی وقوع جنگ اتمی یا جنگ جهانی را واقعی تر می کند و از این منظر، این تحولات برای آینده جهان و منطقه بسیار مهم هستند.

تنها گمانه ای که موجب تقویت احتمال دست داشتن سرویس های امنیتی روسیه در ناآرامی های ترانس نیستریا دارد این است که روسیه بخواهد باتوجه به سد شدن راهش در شرق، برای حمله به بندر راهبردی اودسا در دریای سیاه، از غرب یعنی از طرف ترانس نیستریا به آن حمله کند.

باتوجه به اینکه دولت خودمختار ترانس نیستریا تحت حمایت مسکو قرار دارد و حداقل ۱۵۰۰ نظامی حافظ صلح روس در این منطقه حضور دارند، کرملین می تواند با افزایش نیروها و تسلیح روس تباران این منطقه، همزمان از غرب و شرق منطقه اودسا به آن حمله کند و در نهایت جمهوری های لوهانسک، دونتسک و منطقه خودمختار ترانس نیستریا را به هم وصل کند.

کارشناسان نظامی، متصل کردن مناطق روس تبار در اوکراین، مولداوی و دیگر مناطق در شرق اروپا را یکی از اهداف کرملین از عملیات ویژه نظامی عنوان می کنند تا هم روس های این مناطق از اقلیت و تحت ظلم بودن در بیایند و هم اینکه بتواند حوزه نفوذ خود را گسترش دهد.

اما در عین حال، گمانه دیگر این است که روسیه یا نقشی در ناآرامی های ترانس نیستریا ندارد یا اگر هم نقش دارد هدفش حمله به اودسا از خاک ترانس نیستریا نیست بلکه هدف، فقط جنگ روانی و ترساندن مولداوی و دیگر همسایگان اوکراین و کاهش دخالت آنها در تسلیح اوکراینی هاست.

گمانه دخالت نداشتن روسیه در ناآرامی های ترانس نیستریا و ضعیف بودن احتمال کشیده شدن جنگ به مولداوی زمانی تقویت می شود که نگاهی به رویکرد مردم و دولت ترانس نیستریا بیاندازیم.

برعکس آنچه در آبخازیا در گرجستان و همچنین دونباس در اوکراین رخ داد، مردم این منطقه بیشتر از اینکه دنبال پیوستن به روسیه باشند دنبال کسب مشروعیت بین المللی هستند و روابط نزدیکی با اتحادیه اروپا دارند.

با اینکه گفته می شود ساکنان این جمهوری جداشده به حمایت مسکو متکی هستند، اما بسیاری از آنها همچنان گذرنامه مولداوی دارند و بیشتر صادرات این منطقه نیز به اتحادیه اروپا می‌رود.

مقامات ترانس‌نیستریا در دو ماه گذشته نه از حمله روسیه به اوکراین حمایت و نه آن را محکوم کرده‌اند و حتی به بیش از ۲۷ هزار پناهنده اوکراینی نیز پناهندگی داده اند.

ارزیابی

بیش از دو ماه پیش، زمانی که جنگ اوکراین با آغاز عملیات نظامی ویژه روسیه کلید خورد، تصور اولیه این بود که این جنگ حداکثر بعد از چند روز یا نهایتا چند هفته پایان خواهد یافت و روسیه به اهداف خود در کوتاه مدت دست می‌یابد اما حالا با گذشت بیش از دو ماه از آغاز جنگ، اوکراین به لطف برخورداری ازحمایت های گسترده نظامی و مالی غرب، ناتو و آمریکا توانسته تا به امروز مقابل روسیه مقاومت کند هرچند خسارات فلج کننده به تاسیسات و زیرساخت‌های  این کشور وارد شده است.

روسیه می گوید که دخالت های غرب و آمریکا به بهانه کمک به مردم اوکراین باعث شده تا جنگ اوکراین طولانی شود و این رویکرد غرب و آمریکا در قبال اوکراین، تنها به ضرر این کشور و مردمش تمام خواهد شد زیرا با طولانی تر شدن جنگ، خسارت ها و تلفات بیشتری بر اواکراین و مردمش وارد خواهدشد.

برخی ناظران و تحلیل گران مدعی هستند مسکو در واکنش به تلاش ناتو برای گسترش مرزهای خود به سمت شرق و نزدیکتر کردن قلمرو خود به خاک روسیه، می کوشد تا با گسترده تر کردن دامنه جنگ اوکراین، پیامی هشدار آمیز به اعضای ناتو بدهد.

برخی نیز بر این باورند که روسیه که اکنون در شرایط سخت اقتصادی به ویژه به واسطه تحریم های گسترده غرب قرار دارد، بعید است که جبهه جنگ جدیدی در مولداوی بگشاید و میدان نبرد را وسعت دهد بلکه به نظر می رسد که دنبال محدود کردن جغرافیای جنگ و حتی پایان دادن به این نزاع است.