"پاپیه‌ماشه" به معنی "خمیرکاغذ" از هنری قدیمی رایج در میان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی ایران است که از انواع تولیدات آن می‌توان به قلمدان، آیینه، شانه، جعبه‌های جواهر و زیورآلات اشاره کرد.
مواد اصلی مورد نیاز برای تولید محصولات مرتبط با "پاپیه‌ماشه" از کاغذ باطله یا روزنامه و چسب چوب است که با استفاده از آن می‌توان در تمامی خانه‌ها می‌توان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی متنوع زینتی و کاربردی را تولید کرد و پاپیه‌ماشه هنر تلفیق خمیر کاغذ، کاغذ، مقوا و چسب است شکل‌گیری آن در دوران صفویه به اوجح رسید.
سه روش خلق اثر در این هنرصنعت شامل تلفیق "کاغذ و چسب"، "مقوا و چسب" و "خمیر کاغذ" وجود دارد که قالب‌ها در آن‌ها شکل گرفته و پس از صیقلی شدن طرح‌هایی مانند گل و مرغ، مینیاتور، تشعیر و تذهیب بر روی انواع جعبه، قلمدان و آیینه با رنگ‌های زیبا نقش می‌بندد.
تولیدکنندگان این رشته باید با هنرهای "نگارگری (نقاشی ایرانی)" و "پاپیه‌ماشه" و مهارت طراحی نقش‌های جانوری، فرنگی، هندسی، خُتایی و اسلیمی به‌طور توأمان آشنایی داشته باشند.
"نگارگری (نقاشی ایرانی)" در قرن‌های متمادی به تکامل رسیده که از قابلیت‌هایی به‌لحاظ خلاقیت، نوآوری و گشودن مسیرهای تازه در مقابل هنر برخوردار است.
پاپیه‌ماشه در دوران صفویه به تکامل رسید
هنرمند فعال رشته پاپیه‌ماشه در چهارمحال و بختیاری با حدود ۳۰ سال سابقه فعالیت در این رشته گفت: پاپیه‌ماشه از رشته‌های مرتبط با صنایع‌دستی و هنرهای سنتی است که از دوره‌های قبل از صفویان رواج داشته اما در دوران حکمت صفویه به اوج خود رسید و هم‌اکنون هم رونق دارد.
بیژن احمدی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: در این نوع از صنایع دستی، کاغذ باطله داخل ظرفی با آب مخلوط می‌شود و با عصاره استخوان مخلوط می‌کنند، سپس اطراف قالب چوبی قرار می‌دهند و پس از خشک شدن، با سُمباده آن را صیقلی کرده و به‌وسیله سُنبه و کاتر بُرش داده و قالب چوبی جدا می‌شود.
وی کاتر، سُنبه، متر، قالب چوبی، چکُش، گیره و میز کار را از مهمترین ابزارهای کار در رشته پاپیه‌ماشه دانست و افزود: مواد اولیه این هنرصنعت شامل کاغذ باطله، چسب چوب و سریشم است.
احمدی تصریح کرد: سبک و محکم‌تر بودن نسبت به چوب را از مزیت‌های مهم رشته پاپیه‌ماشه اعلام و تصریح کرد: فعالیت در این هنرصنعت به سرمایه بالا نیاز ندارد بلکه با مقداری کاغذ باطله و چسب چوب می‌توان کار را آغاز کرد و برای تولید انواع محصولات پاپیه‌ماشه باید با آماده کردن خمیر کاغذ، شکل‌های حجمی بسیار زیبا تولید کرد.
این هنرمند رشته پاپیه‌ماشه در چهارمحال و بختیاری درخصوص نقاشی لاکی با پاپیه‌ماشه اظهار داشت: لاک در واقع نام صمغی سُرخ رنگ، خُرمایی و یا قهوه‌ای است که از ۲ منشأ گیاهی و حیوانی به‌دست می‌آید و برق و جلای خاصی دارد.
وی گفت: هنرمندان رشته پاپیه‌ماشه از این ماده برای تزئین و منقش کردن، حفاظت و پوشش آثار خود در برابر عوامل مخرب فیزیکی و شیمیایی، همانند شیشه‌ای شفاف بهره‌گیری می‌کنند.
احمدی تاکید کرد: به‌همین منظور پس از آماده‌سازی چوب ۲۰ تا ۳۰ مرتبه قشری از لاک روغنی را روی سطح چوب می‌کشند و سپس با سنگ عقیق جلای بیشتری به آن می‌دهند.
وی با اشاره به انجام این عمل بر روی خمیر کاغذ یا مقوا افزود: این روش به‌ترتیب شامل آماده‌سازی، لاک‌کاری، نقاشی از سوی استادان و کشیدن چند لایه روغن جلا می‌شود.
هنرمند رشته پاپیه‌ماشه در چهارمحال و بختیاری افزایش و ارتقای آموزش رشته را ضروری اعلام و تصریح کرد: انواع تولیدات مرتبط با پاپیه‌ماشه برای گردشگران داخلی و توریست‌های خارجی جذابیت خاصی دارد.
وی رشد مواد اولیه مانند چسب چوب و سریشم را از مشکلات تولید در هنرصنعت پاپیه‌ماشه دانست و یادآور شد: برگزاری دوره‌های آموزشی این رشته باعث رشد خلاقیت و تولید محصولات جدید به‌خصوص تولیدات حجمی می‌شود.
احمدی اظهار داشت: حضور در نمایشگاه‌های صنایع‌دستی و هنرهای سنتی داخلی و خارجی می‌تواند به تقویت بازاریابی و رونق فروش در تولیدات مرتبط با انواع هنرصنعت‌ها و به‌خصوص تولیدات پاپیه‌ماشه کمک کند.
چهارمحال و بختیاری کمتر از ۱۰ هنرمند در رشته پاپیه‌ماشه دارد
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری گفت: هم‌اینک کمتر از ۱۰ هنرمند در هنرصنعت پاپیه‌ماشه این استان فعالیت می‌کنند.
علیرضا جیلان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: گرانی مواد اولیه از مهمترین مشکلات هنرمندان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی از جمله فعالان رشته پاپیه‌ماشه است که با رشد قیمت‌ها در چسب چوب و سریشم مواجه هستند.
وی افزود: تشکیل تعاونی و جذب سرمایه‌گذار با هدف تامین مواد اولیه مورد نیاز رشته‌های مختلف صنایع‌دستی و هنرهای سنتی چهارمحال و بختیاری به‌صورت عمده از مراکز تولیدی اصلی و فروش آن به هنرمندان با قیمت پایین‌تر از بازار در دستور کار اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان قرار گرفته است تا بتوان بخشی از مشکلات هنرمندان را کاهش داد.
جیلان معرفی هنرمندان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی برای بهره‌مندی از بیمه تامین اجتماعی را با محدودیت‌هایی در سطح ملی اعلام و تصریح کرد: هنرمندان فعال استان هم‌اکنون می‌توانند از مزیت‌های صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستائیان، عشایر بهره‌مند شوند و هم‌اکنون محدودیتی در این رابطه وجود ندارد.
به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری افزون‌بر ۱۲ هزار هنرمند شهری، روستایی و عشایری صنایع‌دستی و هنرهای سنتی دارد که از این تعداد پنج هزار و ۵۰۰ تا ۶ هزار نفر در فصل‌های مخلتف سال فعالیت می‌کنند.
بافته‌های داری مانند فرش‌بافی، گلیم‌بافی، جاجیم‌بافی و قالی‌بافی، چوخابافی، نمدمالی، کلاه‌مالی، گیوه‌دوزی، سرمه‌دوزی، منبت‌کاری، سفال‌گری، خورجین‌بافی، بافت سیاه چادر، قفل‌سازی، حجاری (سنگ‌تراشی)، گره‌چینی، احجام فلزی، خاتم، چرم‌دوزی و مشتقات آن‌ها از مهمترین صنایع‌دستی و هنرهای سنتی شهری، روستایی و عشایری چهارمحال و بختیاری به‌شمار می‌رود.
نظر شما