سد آبریز کهگیلویه، راه حلی برای تقویت ذخیره گاه سد مارون

به گزارش ایرنا، استان کهگیلویه و بویراحمد با بارش ۱۱.۲ میلیارد متر مکعب در سال از جمله استان های بسیار پر بارش کشور است.

رودخانه مارون که در زیر حوضه مارون جراحی در جریان است یکی از رودخانه های مهم جنوب کشور قلمداد می شود.

تمام «آورد» این رودخانه از استان کهگیلویه و بویراحمد سرچشمه می گیرد که معادل یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون متر مکعب در واقع آورد و روان آب را در طول سال در خود جای داده است.

بر روی رودخانه مارون در استان کهگیلویه و بویراحمد تاکنون هیچ گونه، سازه ای احداث و اجرا نشده است و صرفا بهره برداری های سنتی در کنار رودخانه از طریق موتور پمپ های کشاورزی در حد محدود استفاده می شود.

سد مخزنی مارون در دهه۶۰ توسط سازمان آب و برق خوزستان در مرز بین شهرستان کهگیلویه و شهرستان بهبهان احداث شد.

مخزن سد قریب یک میلیون و ۱۹۰ میلیون متر مکعب بوده به طور کامل در استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد.

بدنه و ساخت گاه آن در استان خوزستان است که این سد دارای ظرفیت نیروگاهی است.

اراضی مرغوبی را در شهرستان های بهبهان بخشی از رامهرمز و شادگان تامین آب می کند.

شاید نزدیک به ۶۵ هزار هکتار را تامین آب می کند که در اقتصاد استان خوزستان و کشور تاثیر بسزایی دارد.

در نظام تخصیص آب کشور، که به صورت رسمی توسط کمیته تخصیص آب وزارت نیرو و بر اساس اسناد بالادستی و قانون توزیع عادلانه آب در واقع تدوین و تنظیم شده بخشی از آورد رودخانه مارون سهم استان کهگیلویه و بویراحمد است. به صورت کامل تدوین شده و با عدد و رقم و در بازه زمانی کاملا مشخص یعنی در هر ماه سهم برداشت از رودخانه مارون توسط استان های کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان بر اساس یک برنامه تقدیم و تایید شده و به استان ها ابلاغ شده است.

چرا سد آبریز باید ساخته شود

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد گفت: در این سهم که حوضه آبریز مارون را لحاظ کرده بیش از ۴۰۰ میلیون متر مکعب در واقع سهم استان کهگیلویه و بویراحمد است.

آرش مصلح افزود: در این میان بخشی از این تخصیص را از طریق مهار آب یعنی احداث یک سد در بدنه و پیکره رودخانه مارون در استان کهگیلویه و بویراحمد تاکید کرده اند.

وی ادامه داد: مطالعات زمین شناسی هیدرولوژی و هواشناسی و ژئوتکنیک، پدافند غیرعامل، زیست محیطی و باستان شناسی که برای مکان یابی یک سد بر روی رودخانه مارون در استان انجام شده است در طول سال های گذشته مطالعه شد و به خاستگاهی در محدوده آبریز رسید.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد عنوان کرد: قرار است بخشی از سهم کهگیلویه و بویراحمد بین ۱۳۵ تا ۱۸۰ میلیون متر مکعب از سهم بیش از ۴۰۰ میلیون در یک سدی به نام سد آبریز مهار شود یعنی سیلاب های زمستانه اش مهار شود و به مصرف صنعت، شرب و کشاورزی محیط زیست و تولید انرژی برق آبی برسد.

مصلح ابراز داشت: این سد کاملا در واقع با اسناد بالادستی کشور سازگار است و با مجوز زیست محیطی که اخذ کرده و با مجوز تخصیصی که ۶ سال پیش اخذ کرده و مجوز باستان شناسی و با مطالعات فنی که حدود ۱۰ سال است که در حال انجام است.

وی تاکید کرد: سد آبریز صرفا سیلاب های زمستانه را مهار می کند و در خود نگه می دارد و در فصلی که در واقع بارش وجود ندارد آن ذخیره ای که مهار کرده به مصرف هدفش در واقع شرب، صنعت و کشاورزی می رساند.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد افزود: از آن آورد حدود ۲ میلیارد متر مکعبی مارون این سد فقط ۱۳۵ تا ۱۸۰ میلیون آن را مهار می کند و نگه می دارد و آن هم از سیلاب هایی که فصل زمستان روی می دهد و بلااستفاده به پایین دست می رود.

وی گفت: این سد هیچ گونه آثار منفی را در پایین دست نخواهد داشت چون بخشی از مصارف این سد به محیط زیست برمی گردد.

مصلح ابراز داشت: جریان های طبیعی رودخانه در همه فصول جاری است و سد چون برقایی است حتما آبش برای تولید برق به پایین دست جاری می شود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد تاکید کرد: سیلاب های زمستانه ای که وجود دارد مازاد آن نیز از سد عبور می کند و به سد مارون می ریزد.

وی ادامه داد: سرشاخه های پایین سد جریان های اصلی رودخانه موگرمون آن ها همه در مسیر خود جاری هستند و علاوه بر اینکه بر روی سد مارون بهبهان هیچ گونه تاثیر منفی ندارد و به عنوان یک سد کنترل کننده رسوب برای سر مارون عمل خواهد کرد.

مصلح تصریح کرد: سد مارون با توجه به اینکه رودخانه مارون رودخانه ای وحشی است و آورد سالیانه بسیار بالایی را دارد و بارندگی بسیاری را در این تنش شاهد هستیم.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد بیان کرد: اغلب رسوبات این رودخانه به دریاچه سد مارون در طول ۲۰ تا ۳۰ سال افزوده شده حجم مخزن را کم کرده و بر روی توربین های نیروگاه مارون اثر مخرب و خورندگی داشته است.

مصلح ابراز داشت: چنانچه سد آبریز احداث شود این رسوب بسیار کم خواهد شد و یا از بین خواهد رفت.

وی افزود: عمر مفید سد مارون بسیار بالاتر خواهد رفت و به عنوان یک کنترل کننده برای سد مارون عمل خواهد کرد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد: به علاوه اینکه بر اساس نظام تخصیص هر سدی در هر جایی از کشور که احداث شود قاعدتا به عنوان یک بهبود و کمک کننده به سد پایین دست خود عمل خواهد کرد.

وی ادامه داد: مطالعات یک سد زمان بر است و تمام جوانب فنی، علمی و کارشناسی و زیست محیطی در آن لحاظ می شود.

مصلح ادامه داد: اصولا معیار های انتخاب یک گزینه برای یک سد خارج از چارچوب های منطقه و چارچوب های شهرستانی است.

مصلح تاکید کرد: استان کهگیلویه و بویراحمد به واقع در حال حاضر هم آب شرب شهرستان بهبهان، زیدون سردشت و بخش زیادی از روستاهای استان خوزستان را از سد مخزن کوثر تامین می کند.

وی بیان کرد: هم اکنون نیز بیش از ۵۰ میلیون متر مکعب از نیاز های آب شرب شهرستان های بهبهان هندیجان، ماهشهر و مناطق همجوارشان با جمعیتی بالغ بر ۵۰۰ هزار نفر از جمعیت خوزستان را الان خط انتقالش از سد کوثر گچساران در حال احداث است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد عنوان کرد: ما در حوضه آب هیچ گونه نگاه و تقابل منطقه ای نگاه شهرستانی، نگاه جغرافیایی بین استان ها را نداریم.

وی ابراز داشت: بیش از ۲۰ سال است که سالانه بیش از ۸۰ میلیون متر مکعب از تخصیص آب سد کوثر برای بهبود کیفیت سد «آسک» در استان خوزستان و رفع تنش آبی در حوزه هندیجان بدون هیچ گونه نگاه منطقه ای رها سازی می شود.

مصلح عنوان کرد: سد آبریز به واقع سدی خواهد بود برای مهار آن آبی که سهم خود منطقه کهگیلویه است و سهمی را خارج از آن محدوده وجود نخواهد داشت.

وی تصریح کرد: در سال آبی ۱۴۰۰- ۱۴۰۱ در ایستگاه های بالادست مارون ما بیش از ۷۵۰ میلی متر بارندگی را شاهد بودیم.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد ادامه داد: در حوزه کهگیلویه بزرگ بارشی ما در ایستگاه های بالادست تا هزار میلی متر را هم در حوزه لنده، چاروسا، لوداب و بویراحمد که سرشاخه های رودخانه مارون هستند شاهد بودیم.

وی افزود: بنابراین علی رغم اینکه امسال شاهد تنش آبی و خشکسالی در بخش زیادی از کشور بودیم اما رواناب و بارندگی ها در حوضه آبریز مارون اصلا کاهش پیدا نکرده است.

مصلح تاکید کرد: این رژیم بارشی کهگیلویه و بویراحمد با توجه به ارتفاعات بالایی که در استان شاهد هستیم جای هیچگونه نگرانی برای تغییرات رژیم بارشی و تغییرات آورد در حوضه مارون نخواهیم داشت.

وی گفت: قاعدتا کشور ایران کشوری به هم پیوسته است نظام ما یک نظام به هم پیوسته است.

مصلح بیان کرد: ما با مردمانی در این پهنه جغرافیایی زندگی می کنیم که دارای پیوند هستند و هیچگونه تنش و خلا ای نباید در میان اقوام وجود داشته باشد.

وی ادامه داد: استان کهگیلویه و بویراحمد افتخار می کند که سرشاخه اصلی رودخانه های کارون، مارون، زهره‌ و جراحی به بیش از سهم خودش را نیز هیچ وقت توقعی نداشته است که بخواهد بردارد.

مصلح افزود: جمعیت حدود ۷۵۰ هزار نفری با اراضی محدودی دارد که به واقع بیش از آن اراضی هم نیاز آبی نخواهد داشت.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد گفت: صنایعی را هم در خودش جای نداده که در واقع برداشت آب برای صنعت داشته باشد.

وی تاکید کرد: هشت و نیم میلیارد متر مکعب رواناب در کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد اگر این استان بخواهد کل جمعیت اش را از نعمت آب شرب برخوردار کند که آب شرب حق طبیعی هر ایرانی است و اگر کل اراضی اش را نیز تامین آب کند از این هشت و نیم میلیارد متر مکعب آبی که در این استان در جریان است شاید بیش از ۲ و نیم میلیارد متر مکعب نیاز نداشته باشد.

وی افزود: قاعدتا بیش از این ظرفیتی که در استان وجود دارد به استان های پایین دست سرازیر می شود همان طوری که در حال حاضر آب ۲ و نیم میلیون نفر از جمعیت کشور را تامین می کند.

مصلح عنوان کرد: در پنج استان خوزستان، فارس، بوشهر، هرمزگان و کهگیلویه و بویراحمد در یک بازه ۸۰۰ کیلومتری از نعمت آب شرب سد کوثر برخوردارند و حتی بهبهانی که سد مارون یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون متر مکعبی در خودش جای داده ما ۲۰ سال است که آب شرب آن را از آب سد کوثر داریم تامین می کنیم.

وی تاکید کرد: به معنای آنکه آب شرب بهبهان به سد مارون هم وصل نیست و به سد کوثر متصل است و روستاهای مسیرش و سد آسک را از طریق سد کوثر داریم کنترل کیفیت انجام می دهیم.

وی ابراز داشت: هیچ گونه تقابلی بین مردم کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان وجود ندارد و مدیران دلسوز هر دو استان و نخبگان و معتمدان این را می دانند که روابط تاریخی، اقتصادی و فرهنگی بین دو استان فراتر از آن است که مشکلی برای تامین آب کشاورزان و بهره برداران دو استان به وجود بیاید.

مصلح ابراز داشت: سد آبریز اگر احداث شود به عنوان یک ذخیره گاه و جریان پایدار و اطمینان پذیر برای سد مارون عمل خواهد کرد و بخشی از مشکلات شهرستان کهگیلویه چرام و لنده را پوشش می دهد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد: ما هیچ گونه انتقال بین حوضه ای را نداریم و این ها همه در یک حوضه هستند و هیچ گونه تغییراتی را در دبی (کاهش دبی) ورودی به سد مارون را نخواهیم داشت و صرفا سیلاب های زمستانه را مهار خواهیم کرد و این سیلاب ها به مرور در واقع در فصل تابستان به مصرف کنندگان خواهد رسید.

وی عنوان کرد: این مهم مدل سازی شده و کار علمی است و بر اساس نرم افزار های روز و گزارش های کارشناسی این سد هم می تواند در خدمت جمهوری اسلامی قرار گیرد کما اینکه ۷۰۰ سد شامل ۲۰۰ سد بزرگ و ۵۰۰ سد کوتاه در کشور در حال خدمت به مردم هستند که همه آن ها به جز ۱۳ سدی که قبل از انقلاب ساخته شده همه محصول فرزندان امام کبیر انقلاب هستند.

مصلح گفت: حجم مارون یک میلیارد و صد و نود میلیون  مترمکعب و تخصیص استان از مارون حدود ۳۵۰ میلیون مترمکعب است.

۱۰۰ میلیارد تومان برای تسریع در روند اجرایی سد آبریز اختصاص یافت

نماینده مردم شهرستانهای کهگیلویه، بهمئی، چرام و لنده در مجلس شورای اسلامی گفت: در نشست مشترک مسوولان کشوری و استانی یکصد میلیارد تومان برای تسریع در روند اجرایی سد آبریز از سوی بانک رفاه صادر شده است.

حجت الاسلام سید محمد موحد اظهار داشت: برای دریافت این میزان اعتبار باید مجوز ماده ۲۳ سد آبریز یا مارون ۲ از سوی سازمان مدیریت پیگیر و صادر شود.

وی بیان کرد: با پیگیریهای انجام شده و طی جلسات متعدد با حضور مسوولان وزارت نیرو این طرح در سال ۱۴۰۱ در لایحه بودجه نیز قرار گرفت.

موحد تصریح کرد: مجوز زیست محیطی طرح سد مارون ۲ نیز با حضور استاندار از سوی مسوولان محیط زیست صادر شده و برای اجرا هیچگونه مشکلی ندارد.

موحد اظهارکرد:  با اجرای سد آبریز ۳۰ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی شهرستان های کهگیلویه، چرام و لنده  آبی می‌ شود.

وی اضافه کرد: احداث این سد فرصت های زیادی برای ایجاد اشتغال پایدار و رونق اقتصادی استان نیز ایجاد خواهد کرد.

سد آبریز در یک نگاه

عملیات احداث سد مارون ۲ معروف به آبریز با هدف انتقال آب به ۳۰هزار هکتار از زمین های تشنه شهرستان های کهگیلویه و چرام که مورد تاکید وزیر نیرو در سفر مهرماه سال ۹۸ به این استان بود.

با ساخت این سد ، آب بصورت ثقلی از یک تونل به طول چهار هزار ۹۰۰ متر به لوله‌هایی به طول هفت هزارو ۴۰۰ متر انتقال و با احداث تونلی به طول شش هزارو ۴۵۰ متر آب به دشت های شهرستان های کهگیلویه و چرام انتقال می یابد .

مطالعات فاز اول و دوم این طرح از سوی منابع آب اجرایی شده است.این سد با ارتفاع  ۱۵۰ متر و بصورت آر سی سی اجرا می شود.

  بر اساس تخصیص وزارت نیرو ۱۵۰ میلیون متر مکعب آب از این سد به دشت های کهگیلویه و چرام منتقل خواهد شد.

سد آبریز که برای آبیاری بیش از ۳۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی شهرستان های کهگیلویه و چرام پیش بینی شده است شکوفایی و توسعه بخش کشاورزی در این مناطق را در پی خواهد داشت.

سد آبریز با توجه به تولید ۲۸ هزار مگاوات برق هم برای دولت و هم برای مردم منطقه سودآوری زیادی دارد.

سد آبریز در محدوده روستای آبریز در شمال شرقی شهرستان کهگیلویه احداث می شود .

با اجرای این طرح بیش از ۳۰ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی در ۲ شهرستان کهگیلویه و چرام به شبکه‌های نوین آبیاری مجهز خواهد شد.

مارون از رودخانه‌های جنوب غربی ایران و از ظرفیت های مهم استان کهگیلویه و بویراحمد و بخصوص شهرستان کهگیلویه برای توسعه بخش کشاورزی است.

این رودخانه از رشته کوه زاگرس در استان کهگیلویه و بویراحمد سرچشمه می‌گیرد و با عبور از بهبهان و آغاجاری در استان خوزستان جریان می‌یابد و به نامرود جراحی، تالاب شادگان و در فصل‌های پرآب به خلیج فارس می‌ریزد.

آب رودخانه مارون از استان کهگیلویه و بویراحمد خارج می‌شود. حوزه آبریز آن مناطق غربی بویراحمد سفلی و قسمت اعظم طیبی و دشمن زیاری را در بر می‌گیرد.

رودخانه پرآب مارون با ظرفیت سالانه یک میلیارد متر مکعب آب از کنار دشت های پهناور شهرستان کهگیلویه می گذرد و استفاده چندانی از این ظرفیت بزرگ برای توسعه کشاورزی منطقه نمی شود.

از ۷۰ هزار هکتار زمین زراعی شهرستان کهگیلویه کمتر از یک دهم آن آبی است و در سایر اراضی کشت دیم همراه با هزینه های گزاف و درآمد حداقلی انجام می شود.

شهرستان های کهگیلویه و چرام اکنون با وجود دشت های وسیع و اراضی مستعد کشاورزی و ظرفیت های بالقوه در بخش های مختلف صنعتی و گردشگری ولی به دلیل نبود برخی زیرساخت ها توسعه چندانی نیافته اند.