موفقیت سامانه «نان» در گرو مشارکت همه ذی‌نفعان

به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اخیرا سامانه‌ای به نام نان (نظام ایده‌ها و نیازها) راه اندازی کرد تا صاحبان صنایع، سرمایه‌گذاران و نهادهای اجرایی نیازهای مرتبط با فناوری خود را در آن ثبت کنند و از طرف دیگر هم پژوهشگران، مخترعان و صاحبان طرح‌های نو، طرح خود را از طریق آن در اختیار علاقمندان قرار دهند تا روی آن سرمایه گذاری کنند.

وزارت علوم با هدف ماموریت‌گرا کردن پژوهش‌ها همچنین توسعه طرح‌های فناورانه توسط صاحبان صنایع این سامانه را راه اندازی کرده است؛ البته پیشتر سامانه‌هایی مانند فن بازار (معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری)، ساتع (شورای عالی عتف) ساجد (دانشگاه آزاد اسلامی) و توانیران (وزارت صنعت، معدن و تجارت) نیز با اهداف مشابهی راه‌اندازی شده بودند، اما قرار است سامانه نان ضمن رفع نواقص این سامانه‌ها آنها را یکپارچه، به هم متصل و به عنوان سامانه‌ای جامع در این زمینه برای صاحبان نیاز و مالکان ایده عمل کند.

سامانه نان از مدتی قبل در دسترس است، هر چند برخی بخش‌های این سامانه هنوز کامل نشده یا در حال تغییر است و برخی قسمت‌ها مانند گزارشات تحلیلی به صورت آزمایشی راه‌اندازی شده و قابل استناد نیست.

به میان‌کنش‌پذیری داده‌ها نیاز داریم

دکتر سعید رضایی شریف‌آبادی عضو گروه مشاوران سامانه نان در گفت وگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا در مورد شکل‌دهی سامانه نظام ایده ها و نیازها (نان)، همچنین دستاوردهای فناوری و نیازها در این حوزه اظهار داشت: ایده تشکیل این سامانه به طور کلی ایده خوبی است. البته مراکز مختلف کارهای موازی و مشابهی در این زمینه انجام می‌دهند که هر کدام نیازهای بخشی را برطرف می‌کند. 

استاد تمام و مدیر گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه الزهرا (س) افزود: یکپارچگی سامانه ها مشکلی است که از گذشته‌های دور وجود داشته و هنوز هم درگیر آن هستیم. ما به میان‌کنش‌پذیری داده های اینگونه سامانه ها نیاز داریم که همه ذی‌نفعان را به هم وصل کند تا امکان تبادل اطلاعات بین آنها فراهم شود. 

وی افزود: از سازمان ها و نهادهای گوناگون از جمله وزارت صنعت، معدن تجارت، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت دادگستری، شهرداری تهران، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و بخش خصوصی انتظار می رود در توسعه سامانه نان نقش آفرینی کنند.

همکاری همه ذی‌نفعان لازم است

دکتر رضایی خاطرنشان کرد: اکنون پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) از طرف وزارت علوم، تحقیقات و فناوری متولی سامانه نان شده و فقط وزارت علوم ذی نفع نیست؛ بنابراین مهمترین مساله این است که سایر ذینفعان هم به اندازه وزارت علوم باور کنند این سامانه برای آنها هم منفعت نسبی دارد، در این صورت سامانه موفق خواهد بود. 

عضو کمیسیون دائمی هیات امنای دانشگاه الزهرا با بیان مثالی در این زمینه گفت: مثلا اگر قرار باشد نظام جامع همکاری بین کتابخانه های دانشگاهی راه اندازی کنیم، در صورتی این نظام موفق خواهد شد که همه مشارکت کنندگان حق خود را ادا کنند و این طور نباشد که مثلا یک دانشگاه فقط امانت دهنده کتاب و منابع اطلاعاتی و رفع کننده نیاز کاربران سایر کتابخانه های دانشگاهی باشد و بقیه سهم خودشان را ادا نکنند. اگر بقیه همکاری نکنند، چنین نظامی موفق نخواهد شد. 

مشکل ما در تجربیات ناموفق قبلی این بوده که همه ذی نفعان جهت پیشبرد اهداف سامانه همکاری و مشارکت لازم را نمی کردند.

سردبیر فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی (کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی) و گنجینه اسناد (سازمان اسناد و کتابخانه ملی) با اشاره به سامانه نان، درباره مشکلات و چالش های سامانه گفت: ما هیچ مشکل زیرساختی، سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری در ایجاد سامانه نان نداریم، بلکه چالش اصلی باورپذیری و اعتماد به منفعت این سامانه در بین کلیه ذینفعان است که باید با فرهنگ‌سازی و تاکید بر فواید سامانه آن را ترویج کنیم تا همه ذی نفعان در توسعه آن مشارکت کنند. 

از ظرفیت انجمن‌های علمی استفاده شود
رییس انجمن علمی کتابداری و اطلاع رسانی ایران ادامه داد: برای نمونه ما هم اکنون بیش از ۴۴۰ انجمن علمی داریم که هزاران نفر استاد دانشگاه، دانشجو، صاحبنظر و متخصص در زمینه های گوناگون در آنها فعال هستند. وزارت علوم می تواند با عقد قرارداد و یاری گرفتن از انجمن های علمی ضعف در مشارکت در سامانه هایی مانند نان را حل کنند.

رضایی شریف‌ابادی ادامه داد: این سامانه می تواند حلقه وصل همه ذی نفعان باشد به شرطی که همه این موضوع را باور کنند، اگر فقط وزارت علوم و تعداد معدودی از ذینفعان آن را بپذیرند، معلوم نیست این سامانه بالقوه مشکل‌گشا، در وصل کردن ارتباط بین ایده ها و نیازها، تا چه میزان موفق شود. 

وی خاطرنشان کرد: هم اکنون تعداد زیادی ایده از سویی و تعداد زیادی نیاز از سوی دیگر در این سامانه ثبت شده، قطعا اطلاع رسانی در رفع نیازها به واسطه ایده های ثبت شده در سامانه نان می تواند سایر ذینفعان بالقوه را برای مشارکت در موفقیت سامانه تشویق کند. 
رییس انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران ضمن تاکید مجدد بر نقش انجمن های علمی ادامه داد: وزارت علوم می تواند در بلندمدت به انجمن های علمی تحت پوشش کمیسیون انجمن های علمی کشور بیشتر اعتماد کند و از آنها بخواهد بخشی از کار را انجام دهند تا اعتماد ذینفعان نسبت به کارایی و مفید بودن سامانه نان جلب شود. 

وی تصریح کرد: سامانه نان حاصل تلاش تعداد زیادی از متخصصان و صاحبنظران حوزه های گوناگون است که موفقیت آن می تواند در حل مشکلات و رفع نیازها بسیار موثر باشد.