به گزارش روز جمعه ایرنا، تولستوی نمایشنامه «آنا کارنینا» را با این هشدار آغاز می‌کند که «همه خانواده‌های شاد شبیه یکدیگر هستند اما هر خانواده ناراضی، دلیل خاصی برای احساس ناراحتی دارد». روزنامه ال پائیس اسپانیا با بیان این مقدمه می‌نویسد: کشورهای قاره آمریکا دلایل زیادی برای ناخرسندی دارند و به نظر می‌رسد که ایالات متحده در این حس نارضایتیِ همسایگان جنوبی‌اش، فصل مشترک است.
نقشی که ایالات متحده تا کنون به عنوان کشور میزبان نهمین اجلاس سران قاره آمریکا (ششم تا دهم ژوئن/ ۱۶ تا ۲۰ خرداد) ایفا کرده است نشانه شکاف روابطی میان این کشور و کشورهای آمریکای لاتین است که از قبل رو به وخامت گذاشته بود. حذف ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه از شرکت در این نشست به بهانه «عدم تعهد به دموکراسی» یک خطای استراتژیک بوده است که به عنوان محرکی برای تقویت حس قطع امید کشورهای آمریکای لاتین در قبال آمریکای شمالی عمل کرده است.
نشریه ال اکونومیستا نیز می‌نویسد: شرایط حاکم بر منطقه سبب شده تا همزمان با حذف نیکاراگوئه، ونزوئلا و کوبا از شرکت در نشست سران آمریکا توسط دولت جو بایدن، روابط کاخ سفید با آمریکای لاتین به وخیم‌ترین حالت در دو دهه اخیر و همچون هزارتویی پیچیده تبدیل شود.
آمریکا که همواره آمریکای لاتین را حیاط خلوت خود به حساب آورده، اکنون و تنها چند روز پیش از آغاز نشست سران قاره آمریکا شاهد تایید حضور کمتر از نیمی از رهبران آمریکای لاتین است. این نکته قابل توجه است که آندرس مانوئل لوپز اوبرادور رئیس‌جمهوری مکزیک به عنوان دومین کشور بزرگ منطقه آمریکای لاتین و شریک تجاری اصلی ایالات متحده، علنا اعلام کرده است که در این گردهمایی شرکت نخواهد کرد.
آلبرتو فرناندز رئیس‌جمهوری آرژانتین نیز از تحریم‌های اقتصادی کوبا و ونزوئلا انتقاد کرد و گفت: ما باید هم‌صدا شده و از آمریکا بخواهیم متوقف شود. من دیگر سکوت نخواهم کرد.
در حالی که به نوشته نشریه اینفوبائه، جمعه گذشته دو ایمیل از کاخ سفید با موضوع دعوت از رئیس‌جمهوری آرژانتین و همسرش برای شرکت در نشست سران قاره آمریکا ارسال شده اما دولت تا کنون اعلام نکرده که در این نشست شرکت خواهد کرد یا خیر. سخنگوی دولت آرژانتین تنها در کنفرانسی مطبوعاتی اعلام کرد که فراخوان کشورها باید بدون هیچ استثنایی انجام شود
لوئیس آرسه رئیس‌جمهوری بولیوی نیز از عدم شرکت در این اجلاس خبر داده است.
«گابریل توکاتلیان» معاون رئیس دانشگاه تورکوآتو آرژانتین، سیاست جو بایدن رئیس‌جمهوری آمریکا در قبال آمریکای لاتین را «ترامپیسم نرم» می‌داند. این کارشناس آرژانتینی در انتقاد از دستور کار نشست آتی و تمرکز بر مسئله تمرکز واشنگتن به چین و روسیه می‌گوید: پروژه‌های رشد و توسعه، مبارزه با نابرابری و تغییرات آب‌وهوایی برای منطقه آمریکای لاتین مهم است. منطقه نمی‌خواهد فقط در مورد روسیه و چین و جنگ اوکراین بحث کند. این مدیریت یکجانبه آمریکا، این اجلاس را پیش از آغاز به شکست محکوم می‌کند.
به نوشته ال پائیس نیز اینطور به نظر می‌رسد که آمریکا بیشتر نگران جنگ اوکراین بوده و با توجه به انتخابات میان‌دوره‌ای آتی در تلاش است تا رضایت رای‌دهندگان محافظه‌کار را با ارائه برنامه‌هایی برای حل‌وفصل مسائل همسایگان جنوبی خود جلب کند.
برای آمریکای لاتین که پیشتر نیز به شدت تحت تاثیر همه‌گیری کووید-۱۹ قرار گرفته است، پیامدهای اقتصادی جنگ اوکراین مهمتر است. از منظر همکاری‌ها در دوره شیوع ویروس کرونا نیز دولت بایدن در کمک به تهیه واکسن و یا سایر کمک‌رسانی‌های بهداشتی بدون تفاوتی اساسی با دولت ترامپ عمل کرد.
در عین حال، دولت بایدن نسبت به تغییرات سیاسی در منطقه نیز حساس نبوده است. پیروزی روسای جمهوری مترقی مانند لوئیس آرسه در بولیوی، سیومارا کاسترو در هندوراس، آلبرتو فرناندز در آرژانتین، پدرو کاستیو در پرو، گابریل بوریچ در شیلی و پیروزی‌های احتمالی گوستاوو پترو در کلمبیا و لولا داسیلوا در برزیل چهره سیاسی آمریکای لاتین را متحول کرده است. این دولت‌ها نه تنها نقشی همچون پادتن نسبت به نقش سازمان کشورهای آمریکایی در منطقه ایفا می‌کنند بلکه فرودآوردن چماق بر سر کشورهای مغضوب کاخ سفید به دستور وزارت امور خارجه آمریکا را غیر ممکن می‌کند.
همچنین به نظر می‌رسد خوانش دولت بایدن در مورد نقش جدید خود به عنوان یک قدرت غیر هژمونیک غلط است. مشارکت آمریکا در حوزه تجارت خارجی در آمریکای لاتین در ۲۰ سال گذشته ۲۰ درصد کاهش یافته است. امروزه چین ۲۰ درصد از فروش وارداتی و ۱۲ درصد صادرات منطقه را به خود اختصاص داده و در حال حاضر شریک تجاری اصلی آمریکای جنوبی است. در مقابل نفوذ تجاری چین، آمریکا اگر چه خطرات ناشی از این امر را برای خود یک تهدید می‌داند با این حال جایگزین های جذابی ارائه نمی‌دهد.
این عناصر نشان می‌دهد که حذف برخی کشورها از نشست سران قاره آمریکا با لنز جنگ سرد و عدم تعهد به برنامه‌های مشترک با منطقه می‌تواند نه تنها عملکرد این اجلاس، بلکه نقش رهبری آمریکا را نیز به خطر بیندازد. اما مهمتر از همه این مسئله مانع از ترمیم ضروری همگرایی کشورهای قاره آمریکا خواهد شد. همه‌گیری کووید-۱۹، ضعف ظرفیت‌های گفت‌وگو و تعاملات چندجانبه در قاره آمریکا را آشکار کرد و نتیجه آن فاجعه‌بار بود: قاره‌ای با بیشترین مرگ و میر ناشی از کووید-۱۹، با بیشترین تأثیر اجتماعی-اقتصادی و با بیشترین نابرابری در توزیع واکسن.
اجلاس سران قاره آمریکا به عنوان فرصتی عالی برای دولت جو بایدن برای تقویت نفوذ خود در آمریکای لاتین و ادعای نقش خود به عنوان رهبر منطقه پس از ماموریت طوفانی دونالد ترامپ بود. با این حال، در حالی که کمتر از دو هفته به ورود هیئت‌ها به لس آنجلس کالیفرنیا زمان باقی مانده، این نشست بیشتر به یک کابوس دیپلماتیک تبدیل شده است.
گذشته از تحلیل‌ها و گمانه‌زنی‌های گوناگون، برخی کارشناسان انگیزه دولت بایدن از کاهش برخی تحریم‌های علیه کوبا و ونزوئلا را نجات اجلاس سران قاره دانستند اما نه تنها این اقدام خشم برخی هم‌حزبی‌های بایدن را برانگیخت بلکه عدم دعوت این سه کشور آمریکای لاتین، حس همبستگی منطقه‌ای را بیدار کرده است.
نشست سران قاره آمریکا به عنوان بهترین فرصت برای ورق زدن صفحه ریاست ترامپ بود. رویدادی که تقریبا هر سه سال یک بار رهبران سراسر این قاره، از کانادا تا شیلی را گرد هم می‌آورد. بیل کلینتون میزبان اولین اجلاس سران قاره آمریکا در سال ۱۹۹۴ در میامی بود که همه کشورها به جز کوبا در آن دعوت شده بودند.
نظر شما