آنچه وزیر خارجه عراق درباره ایران گفت و نگفت؛ دیپلماسی چند لایه یا گزینشی؟

به گزارش ایرنا وزیر عراقی بارها تاکید کرد که ایران و عراق مشترکات و منافع همپیوند متعددی از حیث فرهنگی، دینی، اقتصادی-تجاری و همجواری دارند. فواد حسین این را گفت که عراق با همسایگان دوست است و اینکه «ما با دوستان بحث می کنیم اما مواجهه نمی کنیم زیرا مواجهه را مقابل دشمنان با ابزارهای دیگری غیر از زور به کار می بریم.»  

وزیر خارجه عراق در این مصاحبه ۴ بار از «دخالت ایران» گفت و ۴ بار نیز از «دخالت ترکیه» (در ارتباط با تعقیب عناصر پ ک ک در خاک عراق)، ۲۷ بار از «ایران و ایرانی» حرف زد و ۲۶ بار از «ترکیه و ترک ها»، ۳ بار از «صراحت با ایران» به جای «سکوت» سخن گفت، ۸ بار از «اعتماد متقابل، گفت و گو و تفاهم»، دو بار اصطلاح «امنیت جمعی» را به کار برد، سه بار نام اردن و دو بار اسم مصر را آورد اما از آمریکا، انگلیس، دولت های غربی حاضر در عراق و یا حتی سایر کشورهای عربی همپیمان با آمریکا در منطقه خلیج فارس هیچ نگفت به جز عربستان سعودی آنهم در ارتباط با گفت و گوهای ایران و عربستان. از دعوت عراق به شورای همکاری خلیج فارس نیز در ارتباط با دیپلماسی فعال منطقه ای عراق، حرف هایی زد.

با این حال، فواد حسین در این مصاحبه از چند گزاره ادعایی استفاده کرد که به نظر می رسد رویکردی گزینشی با چشم پوشی از برخی واقعیت ها در آن وجود دارد؛ مثلا اینکه «طرف ایرانی باید این را بفهمد که ما دوست باقی خواهیم ماند اما مساله دخالت های ایران غیرقابل قبول است»

فواد حسین گفت که «به تهران گفتیم ما مشترکات دینی، اقتصادی، تجاری و... زیاد داریم و به همکاری مشترک نیازمندیم نه دخالت از طرف ایرانی؛ ما نیاز به ائتلاف داریم و دخالت در امور عراق غیرقابل قبول است...» البته سکاندار سیاست خارجی عراق به مصداق های این دخالت ادعایی اشاره ای نکرد.

وزیر خارجه عراق از گفت و گو با طرف های ایرانی درباره آب های عراق و رودهای مشترک سرچشمه گرفته از ایران گفت اما یک اتهام را دوباره با این عبارت ها متوجه ایران کرد: ما با ساخت سدها و مدیریت آب مشکل داشتیم و مسائل داخلی هم داریم؛ نباید همه مشکلات را گردن دیگران بیندازیم اما مسائلی هم با دیگران داریم مثل تغییر مجرای رودها در ایران؛ این دیگر مساله ممانعت از ورود آب یا کاهش آب نیست بلکه تغییر مجرای رود است و باید گفت و گویی صریح با ایران داشته باشیم که آن را عملا آغاز کردیم.

وزیر عراقی در عین حال اذعان می کند که عمده آب عراق از ترکیه می آید اما وقتی به موضوع ترکیه و پرداخت حقابه عراق از دجله و فرات می پردازد، لحن او در مقایسه با صحبت از ایران به نحو قابل ملاحظه ای انعطاف پذیر تر می شود؛ تاحدی که تقصیر را متوجه خود عراق می کند و می گوید: بنای سدهای ترکیه مساله امروز نیست و از دهه های پیش بوده است، ترک ها در گفت و گو با ما می گفتند که آب رودها به سوی شما که می آید وارد دریا (خلیج فارس) می شود؛ چرا آن را مدیریت نمی کنید؟! ما با ساخت سدها و مدیریت آب مشکل داشتیم و مسائل داخلی هم داریم؛ نباید همه مشکلات را گردن دیگران بیندازیم...

البته فواد حسین با ذکر سابقه ای از همکاری امنیتی قدیمی و موقت (یکساله) بین بغداد و آنکارا (در زمان رژیم صدام) به مساله حملات ترکیه به شمال عراق هم پرداخت و گفت که اقدام ترکیه غیرقانونی است و با بغداد هماهنگی نمی کند.

این مقام عراقی در عین حال گفت: اما یک مشکل وجود دارد و آن اینکه چگونه با ترکیه تفاهم کنیم؟ چطور می توان تدابیری علیه ترکیه اتخاذ کرد در حالی که حجم روابط اقتصادی و تجاری عراق با ترکیه به ۲۰ میلیارد دلار رسیده است که البته به نفع ترکیه است. همین طور با ایران؛ آیا عراق آماده آن است که مرزها را به روی روابط تجاری ببندد؟ نه. من این باور را ندارم، بلکه باید با کشورهای همجوار از زبان گفت و گو استفاده کنیم و جایگزینی برای آن نداریم.

با همه این گفته ها به ویژه درباره ادعای دخالت ایران، وزیر خارجه عراق ترجیح داد صحبتی از سابقه نجات بخش ایران برای تمامیت عراق نکند همان طور که از طرح دخالت های مخرب برخی طرف های دیگر هم در طول دهه های اخیر در عراق پرهیز کرد.

وزیر خارجه عراق در اظهاراتی عجیب مدعی شد که روابط این کشور با ایران از «مرحله سکوت» به «مرحله صراحت» رسیده است و تهران این روزها «گویش جدیدی» از بغداد می‌شنود که پیش از آن وجود نداشته است.

نکته عجیب در اظهارات فواد حسین این است که او نه در این مصاحبه از آمریکا سخن می گوید نه از خدمات بی دریغ ایران برای حفظ یکپارچگی عراق بلکه بر ادعای «دخالت ایران» متمرکز می شود.

این درحالی است که ایران همواره به شکل گیری یک عراق مستقل و یکپارچه کمک کرده است همانطور که در ماجرای جدایی طلبی اربیل با پا درمیانی ایران و مجاهدت های شهید سلیمانی، این کشور از خطر تجزیه و جنگ داخلی حفظ شد. در جریان تصرف خاک عراق به دست تروریست های داعش نیز، ایران تنها کشوری بود که ظرف کمتر از ۲۴ ساعت پس از درخواست عراقی ها به آنها سلاح رساند در حالی که ناظرانی مانند حاکم الزاملی نایب رئیس پارلمان عراق می گویند «آمریکایی ها به ما گفتند سلاح های درخواستی عراق ۶ سال بعد یعنی در سال ۲۰۲۰ به دست آنان خواهد رسید؛ زمانی که دیگر از عراق چیزی باقی نمی ماند تا از آن دفاع شود.»

فواد حسین این را هم نگفت که شهید قاسم سلیمانی خود در میدان نبرد برای حفظ تمامیت ارضی عراق حاضر بود و نهایتا هم در خاک عراق به دستور دولت آمریکا به شهادت رسید.