معمای «سلام فرمانده» بعد از حلش هم آسان نشد/ نمی‌توان یک شبه کار جهانی ساخت

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، سیدبشیر حسینی که در نشست تخصصی تحلیل ابعاد اجتماعی، رسانه‌ای و بین‌المللی سرود «سلام فرمانده» سخن می‌گفت ضمن بیان این مطلب، اظهار داشت: وقتی با ویژگی‌های سرود از باب محتوا وارد می‌شوم، «جز حیرتم نیفزود» بهترین تحلیل است. بعضی از دوستان در تحلیل‌ها متوسل به واژه‌هایی مثل اخلاص می شوند و می گویند در این اثر اخلاصی هست که باعث موفقیتش شده است. من اخلاص سنج ندارم. می‌دانم در این کار یک برکتی ایجاد شده است. اما نمی‌دانم ریشه‌اش بر اخلاص است یا نه.

وی با بیان این که این سرود به لحاظ زبان و محتوا معادل زیاد دارد افزود: این شعر به گونه ای بوده که ایرادهایی داشته و مجوزهای متعارف پخش را نگرفته و حتی نامه توبیخی برای پخشش آمده است. من بالغ بر ۵۰۰ یادداشت درباره این اثر مطالعه کردم. ولی هنوز تحلیل پسینی که برای خودم اقناعی باشد ندیدم و خودم هم  تحلیل جامعی ندارم.

استاد دانشگاه ارتباطات با اشاره به آشنایی‌اش با این گروه سرود از سال ۱۳۹۸ گفت: من از آن موقع با آنها کپ و گفت می‌کردم. برخی از مهندسی و مبانی اثر یاد می‌کنند. ولی این اثر مهندسی و طراحی نشده  است. بعضی از واژه‌ها مثل «عهد می‌بندم» که پرحجم در این سرود تکرار شده در خود شعر اصلی نبوده است. در شعر اصلی جمله ان شاء‌الله که می‌مانیم پای کار این نظام بوده است. وقتی گروه وارد مسجد جمکران می‌شوند، پای دیوارها کلمه عهد می‌بندم را می‌بینند و واژه‌ها را جابجا می کنند. آنها خودشان توقع جریان سازی نداشتند وهنوز این اثرگذاری و داخلی بین المللی اثر محل تردید است.

پرشدن ورزشگاه را توهم می دانستند

گروه سلام فرمانده تا الان سه بار پایان حضور میدانی را اعلام کردند و گفتند دیگر به این طرف و آن طرف نمی رویم. ولی حجم استقبال به حدی بود که باز هم اجرای میدانی داشتند

حسینی افزود: ده روز قبل از برگزاری برنامه وقتی این ایده مطرح شد که صدهزار نفر یک جا جمع شوند، همه مخالف بودند و می گفتند ورزشگاه پر نمی‌شود. برای برخی سرودها یک ورزشگاه ۴ هزار نفره پر نشده بود. آن موقع پرشدن ورزشگاه را توهم می دانستند. در کمتر از ۷۲ ساعت آمار ثبت نام به ۲۵۰ هزار نفر رسید. باز هم همه تردید داشتند که آیا این ها می آیند و ورزشگاه پر می شود یا خیر. حوالی ساعت ۶ بعد از ظهر ازدحام جمعیت به حدی بود که درها را بسته بودند. این ترانه خارج از ورزشگاه یک بار برای ضلع غربی و یک بار برای ضلع شرقی اجرا شده است. 

داور سابق برنامه «عصر جدید» درباره ارتباطش با گروه گفت: من از چند سال  پیش به این سرود علقه داشتم و زمانی که برایم ارسال می کردند، خداقوت می گفتم. ولی اصلا فکر نمی کردم با چنین پدیده ای با این ابعاد مواجه خواهیم شد. گروه سلام فرمانده تا الان سه بار پایان حضور میدانی را اعلام کردند و گفتند دیگر به این طرف و آن طرف نمی رویم. ولی حجم استقبال به حدی بود که باز هم اجرای میدانی داشتند. 

وی اجرای این سرود در ورزشگاه آزادی را لشکرگشی مردم علیه دشمنان مردم خواند و  گفت: در فضاسازی رسانه های معاند می گفتند این سرود بازنمایی مرثیه و عزا و ماتم است. بعد از اجرای ورزشگاه آزادی گفتند این سرود شاد است و جشن سلام فرمانده برگزار شده است. دشمنان از این فضا به زجر آمدند. زمانی که خواننده ای با لقب ساسی مانکن شعر خواند، عقده ای در دل عده ای به ویژه متدین ایجاد شد که این عقده با یک نگاه امام عصری تبدیل به فریاد شد. 

سلام فرمانده در ابتدا حالت جوششی داشت    

سلام فرمانده در ابتدا حالت جوششی داشت. وقتی آن را رسانه ای و با حجم عظیمی تکرار می کنیم از حالت جوششی و مردمی که قرار است در دل فرهنگ رسوخ کند خارج می شود

معاون پژوهشی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در ادامه جلسه این سرود را اثری در جهت تقویت گفتمان انقلاب اسلامی خواند و گفت مفاهیم ارزشمند معنوی در آن وجود دارد که جزو نقاط قوتش است. مفاهیمی مثل انتظار فعالانه فرج، ولایت پذیری، ارج نهادن به فرهنگ شهادت و ایثار، وطن دوستی، استعمارستیزی در این سرود آمده است. در مجموع طبیعی است که هر گفتمان مخالفی در برابر این سرود موضع بگیرد. 

عبدالله بیچرانلو با بیان این که این سرود  از ادبیات فرهنگ عامه پسند استفاده می کند توضیح داد: سلام فرمانده در ابتدا حالت جوششی داشت. وقتی آن را رسانه ای و با حجم عظیمی تکرار می کنیم از حالت جوششی و مردمی که قرار است در دل فرهنگ رسوخ کند خارج می شود. در واقع ما می خواهیم هلش بدهیم و موج ایجاد کنیم. وقتی این سرود هر روز بارها و بارها از تلویزیون تکرار می‌شود، دیگر نشانه است و از معنا تهی شده است. نشانه کار خودش را می کند. اگر در یک فرایند طبیعی معرفی می شد، این اثر را پیدا نمی کرد. من پیش بینی می‌کنم دو سه ماه دیگر از سلام فرمانده زمزمه ها را نخواهید شنید. 

وی افزود: تلویزیون این آیین را تصرف می کند. در حالی که اگر به شکل آیینی برگزار بشود مردم احوال وجودی عمیقی پیدا می کنند. ترانه های خوانندگان عامه پسندی چون بهنام بانی، مرتضی پاشایی، حامد همایون، رضا صادقی هم بارها زمزمه شدند. زمانی هر ماشینی رد می شد، صدای حامد همایون می آمد. موسیقی عامه پسند موج ایجاد می کند و می رود. آیا ما دنبال موج های  کوتاه مدت هستیم؟ 

بیچرانلو با بیان این که مدت ها در فرهنگ فضای خانواده های مذهبی مداحی به معنای موسیقی بوده است گفت: این بچه ها چون تقبیح می شدند که موسیقی گوش نکنند به مداحی روی آوردند. این سرود به نظر من یک مداحی به اضافه موسیقی است. 

مضامین برای دهه شصت معنا دارد

عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان این که بخشی از همراهی با این سرود بازیابی هویتی است گفت: در آغاز انقلاب اسلامی جریان حجتیه و در نقطه مقابل جریان انقلابی را داشتیم. سرود سلام فرمانده ضرب عاشورا در انتظار را برای ما به همراه می‌آورد. محتوای این سرود می‌گوید یک امام زمانی داریم که اصحابی دارد و ما می خواهیم به عنوان اصحاب عمل کنیم. 

مرتضی روحانی این سرود را برای مخاطب کودک ندانست و افزود:  سرود سلام فرمانده برای یک خانواده است و مضامین برای دهه شصت معنا دارد. من مخاطب شعر را کودک هفت ساله نمی دانم. والدین دهه شصتی بیشتر از بچه ها ترانه را درک می کنند. 

وی با بیان این که سلام فرمانده یک اثر ریتمیک است که غالب مردم با آن گریه می کنند گفت: این ترانه ایراد موسیقیایی دارد. ولی در نهایت اثرگذاراست. سلام فرمانده یک آغاز و یک رخداد جدید است. 

در سلام فرمانده راستی وجود دارد

تاریخ به ما می گوید که چه کسی می ماند و چه کسی نمی ماند. بعضی از شعرها برای نماندن گفته می شود

روحانی اساس هنر را راستی و حقیقت عنوان کرد و ادامه داد: در سلام فرمانده راستی وجود دارد. مردم خواننده ای را که میلیاردی پول می گیرد و وطنم پاره تنم می خواند و در جیبش ویزای آمریکاست پس می زنند. چون در این اثر راستی نمی بینند. تنها مزیت سلام فرمانده این است که خودش است. 

وی تاکید کرد: تاریخ به ما می گوید که چه کسی می ماند و چه کسی نمی ماند. بعضی از شعرها برای نماندن گفته می شود. سلام فرمانده یک آن و حالی را برای ما ایجاد کرده است. به صرف این نباید با آن مخالفت کنیم. اما نباید به این حال بسنده کنیم. باید بتوانیم این حال را به مقام و ملکه تبدیل کنیم. دو سال دیگر ممکن است خبری از سلام فرمانده نباشد. 

روحانی افزود: من از حمایت حکومتی استقبال می کنم اما از آن زمامداری آن استقبال نمی کنم. این که پروژه سلام فرمانده۲ را کلید بزنیم و انتظار داشته باشیم سال دیگر هم صدهزار نفر به ورزشگاه بیایند یک افول است. بنابراین نیازمند یک مراقبت شدید و جدی هستیم. 

تصور نکنند یک شبه می‌شود کار جهانی تولید کرد

معاون پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در ادامه جلسه با اشاره به عنوان این سرود اظهار داشت: جامعه ما نیاز به یک فرمانده دارد و کسی که وسط بیاید و مشکلات را جمع کند. الان زمینه ظهور یک کاریزما وجود دارد و باید برای آن آمادگی داشته باشیم و به آن فکر کنیم. 

در حال حاضر فیلم های کودک و نوجوان مبتذل و خسته کننده است و تلویزیون از برنامه های پرطرفدارش در حوزه کودک و نوجوان خالی شده است

میثم مهدیار با بیان این که برای این سرود سال ها زحمت کشیده شده است تاکید کرد: آقای صفایی کلی کار کردند و سرریز آن کار انباشت شده است. اگر این سابقه را نشان ندهیم این تصور برای مسئولان ایجاد می شود که یک شبه می شود کار جهانی تولید کرد. هالیوود هم سالی هزار تا فیلم می‌سازد ولی ده تایش گل می کند. کار فرهنگی به این معناست که یک چیزی را امروز بکاری و چند سال بعد نتیجه دهد.

وی با اشاره به نگرانی خانواده ها در چند سال گذشته در حوزه تربیتی بیان کرد: با ظهور ترانه ساسی مانکن این نگرانی بیشتر شد و یکی از زمینه های اقبال به «سلام فرمانده» همین نگرانی بود. این نگرانی یک پتانسیل است که کار تولید کنیم. در حال حاضر فیلم های کودک و نوجوان مبتذل و خسته کننده است و تلویزیون از برنامه های پرطرفدارش در حوزه کودک و نوجوان خالی شده است. 

به گزارش ایرنا، نشست تخصصی تحلیل ابعاد اجتماعی، رسانه‌ای و بین‌المللی سرود «سلام فرمانده»، امروز چهارشنبه در در تالار شهید مهندس دانشگاه صدا و سیما برگزار شد. 

در این نشست حسن خجسته (استاد دانشگاه صدا و سیما)، عبدالله بیچرانلو (معاون پژوهشی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران)، سید بشیر حسینی (عضو هیات علمی دانشگاه صدا و سیما)، مرتضی روحانی (عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی)، میثم مهدیار (معاون پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات) و محسن صفایی فرد (پژوهشگر و مدیر تولید و تأمین موسیقی سیما) حضور داشتند.