به گزارش ایرنا، همایش بین المللی«هورامان، ثبت جهانی، فرهنگ و توسعه پایدار» در روزهای ۲۵ و ۲۶ تیرماه سال ۱۴۰۱ در دانشگاه رازی کرمانشاه برگزار می‌شود که چهارمین پنل تخصصی این همایش با عنوان «جغرافیا و محیط زیست» با حضور اساتید و کارشناسان مربوطه توسط دانشگاه رازی و پایگاه میراث جهانی منظر فرهنگی هورامان برگزار شد.
در این نشست دکتر «ایرج جباری» دانشیار گروه جغرافیا و مدیرگروه پژوهشی جغرافیا و پایداری محیط مرکز پژوهش های محیط زیست دانشگاه رازی به تغییرات کاربری اراضی و پیامدهای گردشگری آن در منطقه هورامان، پروفسور«حاجی کریمی» استادتمام آب های زیرزمینی با تخصص کارست و عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی ایلام به بررسی پتانسیل منابع آب و کارست منطقه هورامان، پروفسور«مقداد پیرصاحب»استادتمام مهندسی بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه به موضوع پتانسیل های منابع آبی شهرستان پاوه و ثبت جهانی هورامان، دکتر «آزاد رستگار» استادیار مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان به موضوع تنوع زیستی گونه های گیاهی هورامان، حفاظت و تهدیدات، دکتر «سیامک شرفی»دانشیار گروه ژئومورفولوژی دانشگاه لرستان به دلایل شکل گیری دره های فرهنگی منظر جهانی هورامان پرداخت.
تنوع زیستی گونه های گیاهی اورامان بی‌نظیر است
دکتر «آزاد رستگار» استادیار مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان به موضوعی با عنوان «تنوع زیستی گونه های زیستی هورامان، حفاظت تهدیدات و چالش های پیش رو» پرداخت و گفت: در زمینه تنوع زیستی هورامان مطالب متعددی وجود دارد که حتی نمی توان در چندین کنفرانس به صورت کامل بدان پرداخت، من به عنوان متولد شده شهر مریوان که به مناطق هورامان نزدیک است به بحث تنوع زیستی گونه های گیاهی منطقه می پردازم.
وی ادامه داد: عوامل اقلیمی، تعیین کننده ایجاد نوع گیاه در یک منطقه است در مورد تنوع زیستی گونه های گیاهی کردستان و کرمانشاه دارای ساختار خاص زمین شناسی است و به خاطر خشن بودن توپوگرافی، دسترسی به آن کم است، هر منطقه که دسترسی به آن کمتر است بیشترحفظ شده و گونه های زیستی و گیاهی و جانوری آن باقی مانده است.
رستگار اضافه کرد، منطقه هورامان چندان وسیع نیست، یک بخش در کردستان، یک بخش در کرمانشاه و بخشی دیگر در کردستان عراق واقع می شود ولی تنوع زیستی گونه های گیاهی آن قابل مقایسه با هیچ مکان دیگرحداقل در ایران و عراق نیست.
وی از وجود ۲ هزار و ۴۰۰ تاکسون در استان کردستان خبر داد و گفت: نزدیک بر یک هزار و ۴۰۰ تاکسون در اورامانات وجود دارد و ۳۰۰ گونه نادر در کوه های سربه فلک کشیده هورامان با توپوگرافی خشنی که دارد حفظ شده است.
اورامان حفاظتگاه گونه های جانوری و گیاهی است
این استادیار اظهار داشت: هورامان تنها کارکرد تاریخی و فرهنگی ندارد یک حفاظتگاه گونه های جانوری و گیاهی است که توانسته در دوره های مختلف زمین شناسی حافظ این تنوع زیستی باشد وقتی که به هورامان سفر می کنیم گونه هایی یافت می شود که هیچ گیاه شناسی در دنیا آن را ندیده است که به آن گونه جدید می گویند و نیاز است به علم معرفی شود که این اتفاق هم افتاده است.
رستگار یادآور شد، هر گیاه شناس زبده ای که به هورامان سفر کند بی شک دست خالی باز نخواهد گشت و چندین گونه جدید را می تواند به آزمایشگاه ببرد و معرفی کند، در مورد گیاهان موجود در هورامان می توان کتاب ها نوشت، شرط اساسی در حفاظت از محیط زیست این است بتوانیم طبیعت را در حالت طبیعی خود حفظ کنیم نه اینکه به حفاظت از گیاهان در موزه های گیاهی و جانوری و پارک های وحش متوسل شویم.
استادیار مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان افزود: یک گونه و تاکسون زمانی می تواند زادآوری طبیعی داشته باشد که در محیط طبیعی خود باشد، بارها دیده ایم عرصه بر هر گونه ای تنگ شود روبه انقراض رفته است که یوز ایرانی نمونه ای از آن است که به ضعف مدیریتی باز می گردد، هر دخالتی که در طبیعت کنیم دیر یا زود اثر منفی آن به خودمان باز می گردد.
رستگار گفت: کره زمین یک اکوسیستم واحد است و از نظر جفرافیایی مرزهای سیاسی یک قرارداد است، ببینید پروسه سدسازی که متاسفانه با سرعت نور در همه کشورهای خاورمیانه پیش می رود، وضعیت ریزگرد منطقه را به کجا رسانده است، و اگر هر کشوری آب را به سمت خود ببرد اکوسیستم را از بین برده است چنانچه اکوسیستم رودخانه سیروان با سد داریان از بین رفته است و برف های چندمتری بر فراز کوه های شاهو و هورامان نمی‌تواند بنشیند و بحران آب با سدسازی درست نمی شود بلکه باید حقوق آب را شناخت تا کشورها از طریق همفکری به سمت راهکار بروند.
تلاش کنیم هورامان ژئوپارک شود
رستگار افزود: تنوع زیستی یک زنجیره است و حیات دارد که نباید گسسته شود همان اندازه که بر هورامان به عنوان یک منظر فرهنگی تاکید می شود باید تاکید شود که در آینده با همت دلسوزان به یک ژئوپارک تبدیل شود و هراندازه بتوانیم توجه جهانی را به این منطقه جلب کنیم بازهم اندک است و باید رویکرد به سمت اکوسیستمی برود و دخالت انسانی در هورامان باید متوقف شود.
این صاحبنظر ادامه داد: دره هورامان و اورامانات با کوه، پوشش گیاهی، بزکوهی، پلنگ ایرانی و لاله واژگون زیباست و چیزدیگری جایگزین آن نیست و تا ابد لکه ننگی به اسم سد داریان بر دره اورامان باقی خواهد ماند.
مردم اورامان زبان طبیعت را می فهمند
دبیر پنل و دانشیار گروه جغرافیا و مدیرگروه پژوهشی جغرافیا و پایداری محیط مرکز پژوهش های محیط زیست دانشگاه رازی به یک جمعبندی پرداخت و گفت: با وجود محدودیت ها، تنوع زیستی هورامان بسیار است، تنوع گیاهی کمک رسان مردم است تغذیه گیاهان و استفاده دارویی یکی از عوامل پایداری مردم هوارمان با وجود سختی های منطقه است.
دکتر«ایرج جباری» افزود: مطالعات ۱۵ساله در زمینه وضعیت کاربری مناطق می گوید که جنگل ۱۶درصد تخریب و مرتع ۵.۶ دهم درصد افزایش پیدا کرده است، کشاورزی ۱۰درصد و زمین ساخته شده ۴۳درصد افزایش یافته است.
وی با بیان اینکه بیشترین تغییرات تبدیل جنگل به مرتع بوده است، ادامه داد: زمین های کشاورزی نیز به زمین های ساخته شده تبدیل شده است، از سوی دیگر حرکات توده ای فرسایش خاک افزایش پیدا کرده است و واکنش مجاری رودخانه ای تغییر کرده است.
جباری ادامه داد: هنر مدیریت این است که با بودجه تعلق گرفته منطقه، ثبت جهانی را حفظ کنیم و به همه جهان بگوییم مردم این منطقه آنقدر هنرمند هستند که با این طبیعت سخت کنار آمده و زندگی کرده اند و زبان طبیعت را می فهمند و توانسته اند نعمت خدا را از دل زمین بیرون آورند و با آن زندگی کنند.
وی اضافه کرد، نقش علم و مدیران این است با عقل و منطق، مدیریت را تقویت کنند و از تجربه دانشگاه و مجامع علمی در زمینه نحوه بهره برداری و نحوه سودرسانی به خوبی و اصولی استفاده کنند.
به گزارش ایرنا؛ پنجم مرداد ۱۴۰۰، هورامان در چهل و چهارمین کمیته میراث جهانی یونسکو، به عنوان بیست و ششمین میراث جهانی ایران به نام «منظر فرهنگی هورامان/ اورامانات» با رأی ۱۸۶ کشور از طرف یونسکو به ثبت رسید.
منطقه هورامان ۴۰۹ هزار هکتار مساحت دارد و شامل مناطقی از استان‌های کرمانشاه، کردستان و حلبچه در اقلیم کردستان عراق است و استان کرمانشاه چهار شهرستان شامل پاوه، جوانرود ثلاث باباجانی و روانسر و در استان کردستان شهرستان‌های کامیاران و سروآباد و بخشی از سنندج و استان حلبچه عراق را شامل می‌شود.
۶۰ درصد از منظر فرهنگی هورامان در استان کرمانشاه، ۳۰ درصد در استان کردستان و ۱۰ درصد در حلبچه عراق واقع شده و گستره وسیعی از این منطقه بکر و زیبا در استان کرمانشاه واقع شده که ظرفیت بسیار ارزشمندی است.
منطقه هورامان با دارا بودن معماری پلکانی، آب و هوای مطبوع، آداب و رسوم سنتی، پوشش خاص، صنایع دستی و غذاهای محلی خود منحصربفرد است. این منطقه استان‌های کردستان، کرمانشاه و بخشی از اقلیم کردستان عراق را در برمی‌گیرد که در کردستان، بخش‌هایی از شهرستان سنندج، کامیاران و سروآباد و در کرمانشاه، شهرستان جوانرود، پاوه، روانسر و ثلاث باباجانی را شامل می‌شود.
بر اساس بررسی‌های صورت گرفته هورامان بیش از ۷۰۰ روستا را در این ۲ استان غربی ایران شامل می‌شود و شواهد باستان شناسی بدست آمده نشان می‌دهد که قدمت هورامان به دوران پارینه سنگی میانی و به حدود ۴۰ هزار سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد
نظر شما