گروه سیاسی خبرگزاری ایرنا_ امین صبحی و مریم عاقلی: ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ بعد از یک دوره پر فراز و نشیب اتفاق جدیدی به واسطه انتخاب مردم رخ داد که راه نجات کشور از این تصمیم گشوده شد، در تاریخ دولت‌های بعد از انقلاب، هیچ رئیس‌جمهوری به‌اندازه آیت‌الله رئیسی میراث‌دار مشکلات، ضعف‌ها و کاستی‌های برجای‌مانده از دولت پیش از خود نبوده و شرایط هنگام تحویل دولت آنقدر سخت بود که بسیاری از شاخص‌های کلان اقتصاد ایران در وضعیت بدی قرار داشت و بسیاری از چالش‌های اقتصادی مانند کسری بودجه، کاهش ارزش پول ملی و تورم بالا ماحصل هشت سال سیاست‌گذاری نادرست و ناکارآمدی بود، شرایط در زمان تحویل دولت آنقدر بد بود که مطابق اظهارنظر خود آیت‌الله رئیسی از همان اولین جلسه حضورش در دولت با وزرای روحانی بر سر پرداخت حقوق مردادماه بحث و چالش داشتند! این یعنی شروع کار جهادی در یک شرایط غیر عادی. در این اتمسفر، مهمترین چالش دولت سیزدهم در آغاز کار، اقتصاد و تامین معیشت مردم بود، اما در عین حال تعیین دستمزد عادلانه برای کارگران، تفکیک پیشران‌های اقتصادی کشور از مذاکرات وین، پایان دادن به رانت ارزی و دیپلماسی بدیع و گسترده رابطه با همسایگان به کانون تمرکز دیپلماسی دولت سیزدهم تبدیل شد. مهم‌تر از همه این موارد شروع برای بازگشت سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی بود که دولت گام های مهمی در این زمنیه برداشت؛ حالا در اولین سالگرد انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ در گفت‌وگوهای تفصیلی متعدد با چهره‌ها به مرور این اتفاقات پرداخته‌ایم.
سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی در ۱۸ فروردین ۱۴۰۰ کاندیداتوری خود را در انتخابات ریاست جمهوری اعلام و ۲۲ اردیبهشت به همراه دخترش با حضور در ستاد انتخابات وزارت کشور برای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری ثبت نام کرد؛ صلاحیت او هم توسط شورای نگهبان احراز شد؛ او نهایتاً پس از پایان انتخابات در جایگاه چهارم قرار گرفت. پس از پایان رقابت انتخاباتی، قاضی‌زاده هاشمی ۲۱ شهریور سال گذشته از سوی رئیس‌جمهور به عنوان رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران منصوب شد، او که متولد ۱۳۵۰ شهرستان فریمان و دانش آموخته دکترای تخصصی پزشکی (جراح سر و گردن)، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و از جانبازان جنگ تحمیلی است، سابقه ۴ دوره نمایندگی مجلس شورای اسلامی، نایب رئیسی مجلس، ریاست دانشگاه علوم پزشکی سمنان و معاونت بهداشت و درمان بنیاد جانبازان خراسان را در کارنامه مدیریتی خود دارد.
آنچه در ادامه می‌آید مشروح گفت‌وگوی ایرنا با امیرحسین قاضی زاده معاون رئیس‌جمهور است:
ایرنا: با توجه به گذشت ۹ ماه از عمر دولت سیزدهم و به نوعی درک سالگرد انتخابات ریاست جمهوری؛ ارزیابی شما از عملکرد دولت به طور مشخص در سه حوزه «عدالت»، «اقتصاد» و «مبارزه با فساد» چیست و کارنامه دولت و رئیس جمهور را در این یک سال تا چه حد موفق می‌دانید؟
قاضی‌زاده هاشمی: سؤال شما از دو زاویه قابل بحث است؛ با توجه به اینکه عضوی از کابینه هستم سعی می‌کنم نکاتی را طرح کنم که افکار عمومی بنده را متهم به اغراق نکنند و همچنین دچار بی‌انصافی در روایت نشویم.
پس از گذشت یک ماه _۴۰ روز از انتخابات هر اتفاقی که در عرصه اقتصاد و قیمت‌ها می‌افتاد، مخالفین، دشمنان خارجی و رقبای داخلی سعی در القای شبهاتی برای مردم داشتند؛ در حالی که هر کارشناس منصفی می‌داند که حصول نتایج ملموس نیازمند برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری زیادی است البته این مسئله بدین معنا نیست که در این مدت کارهای جدی نشده است؛ کارهای جدی بسیاری در این راستا صورت گرفته است.
ایرنا: آقای دکتر لطفاً درباره این اقدامات توضیح بدهید.
قاضی‌زاده هاشمی: اگر اجازه دهید با توجه به اطلاعاتی که از حوزه مرتبط با بحث‌های کلان در دولت که شامل مباحث عمومی و همچنین حوزه فعالیت خودم می‌شود، نکاتی را عرض کنم چرا که پرداختن به بحث‌های اختصاصی را باید به وزرای مربوطه محول کرد.
در کلیات اصلاح رویکردها، در حوزه‌های مذکور یعنی اقتصاد، مبارزه با فساد و عدالت موضوع بسیار مفصل و قابل بحث است و به عنوان ناظری که ۹ ماه در دولت و ناظر عملکرد کلی آن مجموعه هستم مطالبی را عنوان می‌کنم.
در بحث اصلاح ساختار اقتصادی و اصلاح قیمت‌ها یکی از رویکردهای اصلی دولت برقراری عدالت بود چرا که معتقد بود یارانه توزیعی به طبقات فرودست نمی‌رسد و سهم این قشر از جامعه قاچاق می‌شود همان‌طور که مطلعید تا شعاع ۳۰۰ کیلومتری کشورهای همسایه از یارانه اختصاص یافته برای کالاهای اساسی استفاده می‌کردند و این یارانه توسط طبقات مرفه دریافت می‌شد. بنابراین یکی از عواملی باعث اصلاح قیمت‌ها شد این بود که یارانه به طبقاتی که نیازمند هستند برسد. از خطوط قرمز این اصلاحات جدی و فرایندی که در حوزه مبارزه با فساد در دولت آغاز شده است عدم به‌کارگیری کسانی است که در این حوزه‌ها سوابق و مسائلی داشتند و این مهم در بیان رئیس جمهور و مسئولین بخش‌های مختلف وجود دارد.
**تحقق وعده‌ها بر اساس زمان‌بندی قابل محاسبه هستند
ایرنا: با توجه به اینکه شما خودتان بکی از نامزدهای انتخاباتی بودید و به همین دلیل به خوبی بر مشکلات کشور اشراف داشتید؛ اگر به گذشته برگردید و دوباره انتخابات برگزار شود دوباره از آقای رئیسی حمایت می‌کنید؟ یعنی عملکرد دولت را راضی کننده می‌دانید؟
قاضی‌زاده هاشمی: بنده و سایر کاندیداهای دیگر وعده‌هایی دادیم که تحقق برخی از آنها نیازمند زمان بود. فرض کنید بنده رئیس جمهور هستم و گفتم مسکن خانواده‌های ایرانی را حل می‌کنم. آیا کسی که بر سرکار می‌آید می‌تواند بگوید در ۹ ماه ۴ میلیون مسکن می‌سازم؟ که از روز بعد سؤال کنید که قضیه مسکن چه شد؟ عرض من این است. وعده‌ها هر کدام بر اساس زمان‌بندی که دارند قابل محاسبه هستند. مسئله حائز اهمیت رشد اقتصادی است. تمام گزارش‌های سازمان‌های جهانی و گزارشات داخلی نشان می‌دهد که روند رشد اقتصادی در کشور ما شروع شده؛ رشد اقتصادی که منفی بود، الان مثبت شده و بحث بر سر نرخ آن است که برخی آن را۳.۴ درصد عنوان کرده و عده‌ای معتقدند که رقم رشد ۵ درصد است در هر صورت همه شواهد حکایت از رشد اقتصادی دارد.
**وعده ایجاد فضای تعاملی با همسایگان محقق شد
یکی دیگر از وعده‌های انتخاباتی ایجاد فضای تعاملی با همسایگان بود که این امر محقق شده؛ تعاملاتی که امروز با همسایگان داریم را با یکی دو سال قبل و با کسانی که شعار تنش‌زدایی می‌دادند، مقایسه کنید سطح تنش‌زدایی که در این دولت در مسیر مذاکرات با اروپایی‌ها و غیره اتفاق افتاد را با دولت قبل مقایسه کنید، شرایط فعلی کشور را در خصوص فروش نفت و انتقال پول نگاه کنید. روابط ما با چین، روسیه، هند، قطر، عمان، عربستان و مذاکراتی که در عراق اتفاق می‌افتد قابل قیاس با دو سال پیش نیست.
در عرصه اشتغال و رفع بیکاری گفتیم یک میلیون شغل در سال ایجاد می‌کنیم، گزارشات وزارتخانه‌های مختلف و مقدماتی که فراهم شده دلالت بر تحقق این امر دارد به عنوان مثال تنها در مجموعه ما (بنیاد شهید) که سازمان نسبتاً کوچکی در بازار اشتغال هستیم ۹ هزار نفر غیر از تبدیل وضعیت‌هایی که توسط دولت انجام شده است، توانستیم ایجاد اشتغال کنیم. طبق گزارشی که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ارائه داده و متعلق به ماه قبل است، حدود ۳۰۰ هزار فرصت شغلی ایجاد شده و در اختیار افراد آماده به اشتغال قرار گرفته است. تعدادی از افراد را در قالب سفر استانی رئیس جمهور معرفی کردیم و وارد بازار کار شدند. لذا اقدامات انجام شده بسیار زیاد است و تک تک دوستان فعال در این حوزه‌ها باید توفیقات و دستاوردها را مطرح کنند.
**اقدامات مؤثر ۹ ماه اخیر قابل دفاع است
من قبول دارم که در خصوص وعده‌ها باید مورد خطاب باشیم اما در فضای مجازی سیاه نمایی زیادی اتفاق می‌افتد. نمی‌خواهم بگویم مشکلات وجود ندارد، نمی‌خواهم منکر وجود گرانی شوم اصلاً در مقام نفی این مشکلات نیستم ولی زحمات و اقدامات مؤثری که در این ۹ ماهه انجام شده قابل دفاع است و همه اعضای کابینه گزارش مفصلی برای ارائه دارند.
به هر یک از اعضای کابینه اعم از وزیر صمت، وزیر ورزش، وزیر نفت و غیره مراجعه کنید، خواهید دید تک‌تک دوستان گزارش مفصلی در حوزه‌های خود دارند که با آمار و عدد و رقم قابل ارائه است. مثلاً وزیر نفت می‌تواند بیان کند که فروش نفت چقدر بوده و چقدر شده است و در مدت مشابه چقدر برگشت منابع داشته و این رقم در حال حاضر چه میزان شده است، میزان سرمایه‌گذاری چه قدر بوده و الان این نسبت به چه عددی رسیده است.
به عنوان نمونه در راستای اجرای قانون فقط در حوزه ایثارگران حدود ۶۷ هزار ایثارگر تبدیل وضعیت شده‌اند و حدود ۳۰ هزار حکم صادر شده است.
ایرنا: به وعده‌های انتخاباتی و سیاه‌نمایی که انجام می‌شود اشاره کردید، در شعار تبلیغاتی شما بحث بورس مطرح شد که بیان کردید سه روزه می‌توان این مشکل را حل کرد. الان دولت یکدست است و اگر این مسئله سه روزه قابل حل بود چرا تاکنون حل نشده است؟ شما برنامه‌های خود برای ساماندهی این حوزه را در اختیار دولت قرار ندادید؟
قاضی‌زاده هاشمی: در مقدمه بحث لازم است یک نکته‌ای بیان کنم حرف اصلی مخالفان انقلاب ایجاد یأس است، برای اینکه این یأس را عمق دهند می‌گویند همه در یک جا جمع شدند، پس به امروز و آینده امیدی نیست. تمام کسانی که می‌خواستند کاری کنند همین افراد هستند که امروز یک جا جمع شدند. عده‌ای کلاً از گردونه انقلاب خارج شدند. گفته‌اند نمی‌آییم و آنهایی که ماندند همین افراد هستند. خطی دنبال می‌شود و سراغ قاضی‌زاده می‌آیند و می‌گویند وعده دادید بورس حل شود، با وجود اینکه من در بنیاد شهید هستم و جزو تیم اقتصادی دولت نیستم از من می‌پرسند چرا برنامه را به دولت ارائه نکردید؟ بنده ممکن است یک نظریه‌ای داشته باشم و در این خصوص با تیم اقتصادی دولت بحث کنم و آنها نیز بر اساس فهمی که از موضوعات دارند به نظریه بنده نگاه متفاوتی داشته باشند. آن مقطع من قائل به این بودم زیرا پول‌هایی که از بورس درآوردند در حساب‌ها بود، منظور حقوقی‌هاست.
حقوقی‌های فعال در بورس درآمدهایی از محل فروش کسب کرده بودند و طبق بررسی‌هایی که در مجلس انجام دادیم بیش از ۸۰ درصد منابع در حساب‌ها بود. گفتیم حالا که همگی حقوقی هستند چیزی به نام صندوق تثبیت بازار داریم که در اختیار دولت است بنابراین وزرای مربوطه که سهامدار اصلی هستند می‌توانند دستور دهند تا منابع موجود وارد بازار خرید و فروش شده و بدین ترتیب بازار سبز و این منابع به تدریج از بازار خارج شود. چرا بازار یک‌باره ریزش کرد؟ چون منابع یک‌باره از بازار خارج شد. این تدبیر مدنظر ما بود. اینکه تدبیر مقبول افتاده، لوازم قانونی می‌خواسته یا خیر، دوستان چه فکر می‌کردند طبیعتاً گروهی که برنامه برای بورس دارند شاید نگاه متفاوتی دارند. شاهد هستید که الان بورس به ثبات رسیده و سبز شده است. ممکن است برخی بگویند راهکار کوتاه‌مدت را قبول نداریم چون شرکت‌های فولادی و غیره دچار آسیب می‌شوند و در این خصوص با من اختلاف نظر داشته باشند.
**راهکار حل دائمی مسائل بورس
این مغالطه است. همانجا توضیح داده‌ام حل دائمی مسائل بورس نیاز به اقدامات دیگری ماننداصلاح شورای بورس و ترکیب آن گرفته تا قواعد و مقرراتی که در بورس حاکم است که با مشکلات ساختاری مواجه است. اینکه هر فردی صرفاً با برخورداری از یک کد و بدون آموزش، بیمه و حفاظت اجازه ورود به بازار سرمایه را دارد و در کنار شرکت‌های غول دولتی رقابت کند اشتباه است محرز است. شرکت‌های بزرگ، سهامداران خرد را همواره از بین می‌برند، ممکن است از من سؤال کنید که سیاست مجموعه شما در قبال مجموعه‌های بورسی نظیر بانک دی، کوثر و غیره چگونه است که گزارش قابل ارائه موجود است زیرا به عنوان بنگاه مشغول به فعالیت هستیم نه سیاست‌گذار کلان که موظف است همه بحث‌ها را پیش ببرد.
وزیر اقتصاد چندین بار از اقدامات صورت گرفته در حوزه بورس گزارش داده و مشخص شده که کارهای مفصلی را شروع کرده‌اند و به نظر می‌رسد با توجه به تلاطم داخلی و خارجی که داریم موفق عمل کرده و توانسته‌اند بازار سرمایه را حفظ کنند و در جهت مثبت پیش ببرند.
ایرنا: از نظر شما مهمترین مانع پیش‌روی دولت چیست؟ مهمترین اقدامی که دولت باید انجام می‌داد و از آن غافل بوده کدام است؟
قاضی‌زاده هاشمی: مانع را می‌توان سطح‌بندی کرد؛ حضرت آقا می‌فرمایند ملتی که توکل به خدا دارد و اهل جهاد است، بن‌بست ندارد. پس عبور از بحران‌ها به روحیه، امید، همدلی، حمایت از همدیگر بستگی دارد.
به زعم من بیشترین چالش موجود به آیه یأس خواندن‌ها و پمپاژ مرتب افکار منفی است که از سوی دشمنان ما انجام می‌گیرد و همین ناامیدسازی است که باعث می‌شود تعدادی از نخبگان ما کشور را ترک کنند در حالی که اینها کسانی هستند که باید با اتکا به دانش خود مسائل را حل کنند زمانی که انجام امور را به مدیران برجسته و نخبه محول می‌کنیم متوجه اثرگذاری آن می‌شویم.
اگر جامعه‌ای از افراد توانمند خالی شود کارها با زحمت بیشتری انجام می‌شود من مانع اصلی را سیاه نمایی مطلق می‌دانم، در حالی که اگر همین پتانسیل تبدیل به امیدبخشی شود حرکت ما هزار برابر بیشتر شده و با قدرت و قوت بیشتری می‌توانیم کار را جلو ببریم و به نتیجه برسانیم.
جنگ ما یک مقطع یک ساله اول و یک مقطع بعد دارد. ما چه اتفاقاتی را در یک ساله اول و بعد از آن دیدیم؟ دشمنان ما عوض نشدند، فشار دشمن بیشتر شد و فشار اقتصادی هم افزایش یافت. در ابتدای امر شخصی مسئولیت امور را داشت که مرتب آیه یأس می‌خواند و می‌گفت ما نمی‌توانیم، ارتش نیست، همواره خاک می‌دادیم و عقب می‌نشستیم، مقاومت می‌کردیم و شهید می‌دادیم اما زمانی که وی رفت فرهنگ حاکم بر جامعه تغییر پیدا کرد، امید ایجاد شد و همان مردم با دست خالی و با پشتوانه همدیگر دشمن را از خاک وطنمان بیرون رانده و پیروزی‌های زیادی کسب کردند. اتفاق عجیبی نیفتاد. جامعه همان جامعه و مردم همان مردم بودند، امکانات و دشمنی دشمن هم تغییری نکرده بود از طرف دیگر امکانات ما کمتر شد که بیشتر نشد و خیلی از زیرساخت‌های ما از بین رفت. ما در عصر حاضر این را بارها تجربه کردیم که عرصه همان عرصه است اما وقتی جهت‌گیری، نوع نگاه، رویکرد تغییر پیدا می‌کند شاهد دستاورد و توفیق می‌شویم.
** اگر روحیه رئیس جمهور از رأس به بدنه سرایت کند بسیاری از مشکلات حل‌شدنی است
این روحیه‌ای که در دولت، در آیت‌الله رئیسی، معاون اول و دوستان فعال در میدان خدمت مشاهده می‌شود به گونه‌ای است که می‌خواهند در کنار مردم باشند لذا با آنها وقت می‌گذارند به آنها سر می‌زنند و از کنار موضوعات نمی‌گذرند و روی موضوعات و مشکلات مردم حساس هستند، شهادت می‌دهم آقای رئیس جمهور بعضاً روی قیمت یک کالا حساسیت نشان می‌دهد و از نزدیک سرکشی می‌کند. اگر این روحیه از رأس به بدنه سرایت کند بسیاری از مشکلات حل‌شدنی است.
نظام دیوان‌سالار سنگین ما که مثل زنجیر می‌ماند بسیار ناامیدکننده است. وقتی می‌خواهید کار قرارگاهی و سریع انجام دهید برخی از امور تحت عنوان دیوان‌سالاری نمی‌گذارند شما تکان بخورید؛ مثلاً در حال حاضر با مشکلی نظیر نهاده‌های دامی در خوراک مرغ، طیور و غیره مواجه هستیم و باید علی‌رغم مشکلات تحریمی و مسائل اینچنینی پول نهاده را بدهیم و آن را به مصرف‌کننده برسانیم تا از وقوع مشکلات احتمالی جلوگیری کنیم. این اقدام در روال عادی و با این نظام‌های دیوان‌سالاری که داریم ۳-۲ ماه طول می‌کشد. باید کسی در این میان موانع را کنار بزند چرا که این عوامل باعث بروز تأخیر در روند خدمات رسانی شده و زمینه سوءاستفاده دشمن را نیز فراهم می‌کند تا کمبود لحظه‌ای و مقطعی را تبدیل به ذهنیت منفی کنند که کالا نیست و مشکلات این چنینی وجود دارد.
**اصلی‌ترین تمرکز ما؛ کنترل تورم
ایرنا: دولت سیزدهم کشور را در شرایط سختی تحویل گرفت. یکی از مباحث حوزه اقتصادی است. به نظر شما برای رسیدن ثبات نسبی در حوزه اقتصادی و معیشت مردم چه راهکارهایی وجود دارد؟
قاضی‌زاده هاشمی: اصلی‌ترین تمرکز ما باید کنترل تورم باشد. اگر نتوانیم غول تورم را مهار کنیم تلاش‌های ما کم ثمر است. امسال در حوزه ایثار و شهادت با همراهی بی‌نظیر دولت و مجلس روبرو بودیم. با اینکه منابع ارزی دولت بسیار محدود است اما با مساعدت‌های انجام شده توانستیم برخی از حقوق‌ها را تا ۶۰ درصد افزایش دهیم. ۶۰ درصد هم کم است مثلاً حقوقی که ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان بود به ۵ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان رساندیم که این میزان هم در مقایسه با گرانی شهرهای بزرگ بسیار کم است ولی به هر حال ۶۰ درصد افزایش داشته است.
بنابراین مهمترین علتی که مردم و خانواده‌های ما در بنیاد شهید احساس رضایت کافی نمی‌کنند این است که تورم موجود تمام این اقدام را خنثی می‌کند. درست است که قدرت خرید را باید افزایش دهیم اما قبل از این باید بر تورم کنترل جدی داشته باشیم. دولت در آغاز بسیار خوب بر تورم فائق آمد و توانست آن را کنترل کند تا حدی که سیر صعودی تورم و تورم نقطه به نقطه سال گذشته کاهش یافت و یک ثبات ذره‌ذره را تجربه می‌کردیم. متأسفانه افزایش نرخ تورم باعث شد تا آن حس شیرینی افزایش دستمزدها که باید اتفاق می‌افتاد کمرنگ شود و از هزینه‌ها جا بمانیم. مثلاً جانباز عزیزی از بیمه دی شاکی بود زیرا سرانه خدمات بهداشتی و درمانی جانبازان و ایثارگران سال گذشته که با بیمه دی قرارداد بستیم به ازای هر نفر ۱۶۴ هزار تومان بود و امسال این رقم به ۳۵۰ هزار تومان رسیده است پس چرا در حال حاضر که دریافتی‌ها افزایش یافته باز هم مشکل داریم؟ دلیل اصلی مربوط به موج تورمی می‌شود که اواخر دولت گذشته اتفاق افتاد و تورم به بیش از ۵۰ درصد رسید و عملاً این افزایش را بی‌خاصیت کرد. بنابراین کنترل اصلی باید روی کنترل تورم باشد اما در این بحث باید مراقب بود که رشد اقتصادی آسیب نبیند یعنی تورم همراه با رکود نشود که مکانیزم هایی دارد. این روش‌ها در دنیا شناخته شده است که امیدوارم با جدیتی که دوستان در حوزه‌های اقتصادی انجام می‌دهند این سیر تندتر شود.
**دولت ثابت کرد می‌توان اداره کشور را از فرایند مذاکره و برجام جدا کرد
ایرنا: یکی از مهمترین بحث‌های دولت این بود که زندگی و معیشت مردم را به بحث مذاکره و برجام گره نزند، ارزیابی شما در این خصوص چیست؟ بسیاری معتقدند جدایی این دو موضوع از هم امکان‌پذیر نیست، تا امروز دولت توانسته در این زمینه اقدامی کند؟
قاضی‌زاده هاشمی: واقعاً این دولت ثابت کرد می‌توان اداره کشور را از فرایند مذاکره و برجام جدا کرد. چه دوره‌ای که می‌گفتند توافق می‌شود و چه دوره‌ای که گفتند توافق نمی‌شود، در دوره‌های قبل پروپاگاندای تبلیغاتی دولت وقت مذاکرات بود. هر روز اخبار داشتیم که امروز شد، امروز فلانی با فلانی قدم زد، امروز چنین گفتگویی شد و غیره! ریز مذاکرات حتی به کف جامعه می‌آمد که اختلاف کجاست و در سطح رئیس جمهور به این مسئله می‌پرداخت و بیان رئیس جمهور این بود اما الان کار خود را می‌کنیم. دولت کنونی نشان داد بدون مذاکرات می‌توانیم کرونا را جمع کنیم.
**فروش نفت و ورود واکسن بدون FATF و مذاکره محقق شد
به یاد دارید در قضیه واکسن چطور بود؟ واکسن‌هایی که آمد از کجا آمد؟ ما نه به FATF پیوستیم و نه مذاکره شد! الان افزایش فروش نفت داریم از چه محلی اتفاق افتاده است؟ برگشت منابع ارزی از چه محلی اتفاق افتاده است. بانک مرکزی در حال حاضر سیستم مداخله ارز را راه‌اندازی کرده است و توانسته در بازار ارز مداخله کند. آن چه تحت تورم در کشور الان می‌بینیم به دو دلیل است، یکی پائین بودن رشد اقتصادی و دیگری خلق پول زیاد و بالا در کشور است. این پول که ناشی از عملکرد بانک‌ها، کسری بودجه و غیره است به شدت رشد می‌کند لذا اگر می‌خواهیم تورم را کنترل کنیم باید اصلاح ساختار بودجه را انجام دهیم، اصلاح ساختار بودجه و تراز کردن درآمدهای واقعی با واقعی کردن هزینه‌ها و کنترل آنهاست. باید از نظام خلق پول که در بانک مرکزی و در بانک‌ها اتفاق می‌افتد و مرتب پول تولید می‌کنند جلوگیری شود. صدور چک های بی‌محل یکی از این منابع بود که تا ۲۵ درصد خلق پول می‌کرد که این مسئله با تصویب قانون چک کنترل شد.
من نمی‌خواهم بگویم حوزه مذاکرات و سیاست خارجی آسان است و البته هر تحریمی هزینه‌های ما را افزایش می‌دهد. هر کالایی را زمانی می‌خواستید با ۱۰۰ هزار تومان وارد می کردید با تحریم گرانتر می‌شود. تأمین کالا و تجهیزات مورد نیاز کشور به خاطر تحریم دشوار است در حالی که بسیاری از صنایع ما تجهیزات تک دارد و ناچار به وارد کردن آن هستیم البته این را هم باید در نظر گرفت که کشوری که ۱۵ همسایه دارد را نمی‌توان بست و این نظیر اقدامات ظالمانه فقط هزینه واردات را افزایش داده و کاری می‌کند که ما مجبور می‌شویم کالاهای مورد نیاز خود را یک دست بیشتر بچرخانیم و سپس وارد کنیم البته نباید از این مسئله مهم هم غافل شویم که با قدرتمند کردن عقبه اقتصادی و دانش‌بنیان کردن که حضرت آقا به آن تأکید دارند می‌توان بر این مشکلات فائق آمد.
وقتی واجد تکنولوژی شوید دنیا به شما وابسته می‌شود. دنیا در اقتصاد به چه کسانی وابسته است؟ به کشورهایی که تکنولوژی دارند. این مسیری است که باید طی کنیم. در حوزه تورم باید کنترل تورم اتفاق افتاده و در حوزه دانش باید صاحب تکنولوژی شویم. اگر صاحب تکنولوژی شویم امریکا، کشورهای آژانس و غیره هم جمع شوند نمی‌توانند ما را ببندند چون دنیا به چیزی که خلق کردیم و تولید می‌کنیم نیازمند است، مجبور هستند سراغ ما بیایند. در حال حاضر می‌بینید که گاز روسیه با اروپا چه می‌کند؟ چون نمی‌تواند از این گاز بگذرد مجبور است کوتاه بیاید مگر اینکه جایگزین مناسبی پیدا کند.
ایرنا: هر جا خودمان توانستیم بی نیاز شدیم.
قاضی‌زاده هاشمی: بله، برای اینکه بدانید اجازه نمی‌داد ندبیورآکتور تولید واکسن وارد ایران شود. می‌خواستیم واکسن درست کنیم اما اجازه نمی‌دادند بیورآکتورها که سلول‌های ویروسی را در آن کشت می‌دهند وارد ایران شود اما بچه‌های ما کار خودشان را انجام دادند و عقب ننشستند.
ایرنا: به بحث کرونا و شعارهای آقای رئیسی در خصوص اینکه واکسیناسیون انجام می‌دهند اشاره کردید که شرایط را از روزانه ۷۰۰ کشته خارج کرد علت اینکه دولتمردان گذشته به این موضوع توجه نداشتند و شاهد یک بحران بزرگ شدیم چه بود؟ دولت چگونه این مسیر را به سرعت طی کرد تا حدی که آمار فوتی‌ها به صفر رسید چیست؟
قاضی‌زاده هاشمی: برای اینکه به این سؤال جواب بدهم باید شواهد متقن داشته باشم که بگویم خیانت بود یا بی‌فکری. نمی‌خواهم تحلیل خود را جای شواهد بگذارم. همه اینها قابل بحث است. عده‌ای می‌گفتند برای اینکه ثابت کنیم FATF چیز مهمی است باید برخی چیزها را به گروگان بگیریم چرا که اگر این امور انجام شود مردم متوجه خواهند شد که موضوعاتی نظیر FATF خیلی مهم نیست آن زمان بحث CFT خیلی مهم بود و می‌گفتند اجازه ورود واکسن هم نمی‌دهند در حالیکه آن زمان در دنیا واکسن کم تولید می‌شد و هر کشوری دنبال واکسن برای خود بود و ربطی به این مسائل نداشت حالا شما ببینید چه چیزی را به جای چه چیزی غالب می‌کردند! جالب است بدانید برخی کشورهای واکسن ساز مثل روسیه به اندازه ما مردم خود را واکسینه نکردند، امریکا به اندازه ما نتوانسته است مردم خود را واکسینه کند با اینکه دو سه کمپانی بزرگ واکسن ساز دارد. اینکه چرا نتوانسته است مسائل اقتصادی، اجتماعی و غیره دارد.
مقام معظم رهبری بدون درنگ به میدان آمده و زودتر از همه واکسن زد با اینکه عده‌ای در کشور واکسن نزده‌اند، ولی مردم وقتی دیدند رهبر جامعه واکسن تزریق می‌کند پشت ایشان واکسن زدند. آنها چنین شخصی را ندارند که توان اتحاد مردم را داشته باشند و برای موضوعی همه را سرخط کند. مشکل این است.
ایرنا: آیا کم‌کاری صورت گرفته در دولت گذشته را می‌توان مصداق خیانت در صیانت از جان مردم دانست؟
قاضی‌زاده هاشمی: خدای من می‌داند که برخی واقع‌نگری ها را نمی‌پذیرفتند. برخی دوستان باور نداشتند که باید به سراغ واکسن برویم. من مدتی در ستاد کرونا بودم؛ بعضی ها قبول نداشتند که واکسن بزنند و می‌گفتند تا آمریکایی‌ها واکسن نسازند یعنی نمی‌توان برای کرونا واکسن ساخت. چینی‌ها و روس‌ها را متهم می‌کردند که اینها آدم‌های حقه‌بازی هستند. این غرب باوری آنقدر عمیق شده که اگر کاری را آمریکایی‌ها انجام دهند درست است اما اگر این کار را آفریقای جنوبی کند نادرست است و به آن شک داریم پس باید آن را بررسی کنیم.
**دولت قبل اراده‌ای برای تأمین واکسن نداشت
ایرنا: شیوه عملکرد تهیه واکسن چطور بود؟
قاضی‌زاده هاشمی: دولت قبل اراده‌ای برای تأمین واکسن نداشت وگرنه عمده واکسنی که وارد کردیم از چین بود. مذاکره‌ای که آقای رئیسی قبل از اینکه روی صندلی ریاست جمهوری بنشیند با چینی‌ها انجام داد، مسیر تهیه واکسن را باز کرد. آن دوره یعنی قبل از تشکیل دولت من در خصوص بحث واکسن همکاری می‌کردم. در پیام‌های تبریکی که بین ایشان و رئیس جمهور چین ردوبدل شد ایشان بحث واکسن را مطرح کرده و بله اولیه را گرفت در گام‌های بعدی هم شرکت‌های مختلف و هلال احمر وارد این پروسه شدند و از سوی دیگر هم استارت واکسن‌های تولید داخل زده شد. وقتی راه باز شد شرکت‌های دیگر دیدند که باید به ایران واکسن بفروشند و بدین ترتیب آسترازنکا و واکسن‌های مختلف بیشتر وارد کشور شد، به حدی واکسن وارد کشور شد که مردم انتخاب می‌کردند که چه واکسنی بزنند. بنابراین سوء تدبیر و سوء فهم بود البته ممکن است خیانت باشد.
ایرنا: عزمی وجود نداشت؟
قاضی‌زاده هاشمی: شواهد روشنی ندارم که انگشت اتهام را نشانه بگیرم و بگویم بر این اساس خیانت بوده است. به هر حال این کار را نکردند و نتیجه این بود که نشد در حالی که دولت سیزدهم آن را شدنی کرد. نکته مهم توکل و جهاد است در سایر موضوعات هم، همین‌طور است. یعنی بگوییم فلان معضل را نمی‌توانیم حل کنیم در حالی که می‌توانیم چون بن‌بستی وجود ندارد. مدیریت جهادی از جهاد در فکر و اندیشه شروع می‌شود. جهاد در اندیشه یعنی بدانید بن‌بستی وجود ندارد پس باید آنقدر تلاش کنید تا به نتیجه برسید. اگر چنین باوری داشته باشید یاس کنار می‌رود. شاه‌کلید بحث من این است که مشکلات زیادی داریم که همه آنها راه‌حل دارد لذا باید مسیر را طی کنیم تا به نتیجه برسیم.
ایرنا: اگر بخواهید سه نفر از وزرای موفق کابینه را تا امروز نام ببرید کدام وزرا هستند؟
قاضی‌زاده هاشمی: همه! این سؤالات را از من نپرسید.
ایرنا: عملکرد خود را در بنیاد شهید چطور ارزیابی می‌کنید؟ با توجه به ظرفیت و امکانات و چالش‌های گذشته چه نمره‌ای به خود می‌دهید؟
قاضی‌زاده هاشمی: پاسخ به این سؤال سخت است. یک انسان می‌تواند از خود راضی باشد؟ امیرالمؤمنین (ع) که در اوج است در گفت‌وگوهایی که با خود دارد به نسبت خدای تعالی به خود چه می‌گوید؟ در بیان امیرالمؤمنین نسبت به خود عدم رضایت می‌بینید. به نسبت ذات خداوند و لطفی که به علی (ع) کرده است، شما برای خدا چه کرده‌اید؟ من می‌توانم مشروح اقدامات را بیان کنم اما اینکه چقدر از این اقدامات به مردم و جامعه هدف ما رسیده است و چقدر متوجه افزایش سطح خدمات شدند یا اینکه چه نارضایتی‌هایی وجود دارد و ما تا چه میزان موفق به جلب رضایت آنها شدیم را نمی‌دانم. اینها سؤالاتی است که نمی‌توان جواب روشنی به آنها داد ولی می‌توانم این گواهی را بدهم که در ایام کار در بنیاد واقف به این مطلب هستم که در یکی از مقدس‌ترین نهادها مشغول شده‌ام و خادم این مردم هستم. خیلی‌ها به من می‌گویند چه کار خوبی کردید که توفیق خدمت به شهدا و جانبازان از طرف خدا نصیبتان شده است؟. واقعاً حال من همین است البته نمی‌دانم چه کار خوبی کردم شاید دعای خیر پدر و مادرم بوده است.
هیچ مسئولیتی را در دولت و انتصابات حکومتی مقدس‌تر از خدمت در بنیاد شهید و امور ایثارگران نمی‌دانم. خدمت به عنصر مقدس است.
**نظام فکری و مدیریت حاکم بر بنیاد شهید را تغییر داده‌ام
ایرنا: این نمره را به خود بدهید.
قاضی‌زاده هاشمی: من معلم سختگیری هستم. سر کلاس که به دانشجویان درس می‌دهم امتحان نمی‌گیرم چون اگر امتحان بگیرم ممکن است قبول نشوند. من نمره نمی‌دهم ولی تلاش کرده‌ایم خدمتگزار باشم. اصلی‌ترین کاری که در بنیاد کرده‌ام این است که نظام فکری حاکم بر مدیریت بنیاد و روش مدیریت را تغییر داده‌ام که آثار آن به تدریج بروز می‌کند. اولین کاری که کردیم این بود که گزارش شناخت از بنیاد تهیه کردیم تا اولاً بدانیم این بنیاد برای چه تأسیس شده؟ مأموریت‌هایش چیست؟ حضرت امام (ره) با چه منظوری اقدام به تأسیس این بنیاد کردند؟ بیانات ایشان چه می‌گوید؟ سیاست‌های کلی که حضرت آقا برای این نهاد ابلاغ کردند چیست؟ قوانین چیست؟ ثانیاً جامعه هدف ما چه کسانی هستند و ابعاد، کیفیت، نیازها، سن و غیره آنها چیست؟ در سایر مأموریت‌ها اعم از فرهنگی، حوزه فعالیت‌های ما کجاست؟ ثالثاً ابزار در اختیار بنیاد چیست؟ بنیاد خود چیست و چه دارد و چقدر دارایی دارد؟ نیروی انسانی چه میزان است. بر اساس این تحلیل‌ها برنامه‌های آتی و تحولی چیست؟ بر اساس این داده‌ها چه اقداماتی را می‌توان برنامه‌ریزی کرد؟ برنامه زمان‌بندی چگونه است؟ منابع مالی مورد نیاز برای دسترسی به این برنامه‌ها چیست؟ محل تأمین منابع مالی، نیروی انسانی و آموزش نیروی انسانی و انتصاب و نظام انتصاب مدیران عالی و میانی و پایه و غیره باید به چه صورت باشد؟ تمام این موارد در این گزارش شناخت بسته‌بندی و تعدادی از آنها اجرا شده و بخشی نیز در حال اجراست. یعنی هیچ کاری نیست که در بنیاد انجام دهیم و دلیلی پشت آن نباشد.
پس در پاسخ به این پرسش که بزرگترین کاری که در بنیاد کردید چیست باید بگویم که رویکرد بنیاد را تغییر داده و آن را از یک سازمان خدماتی به سازمان راهبردی تبدیل کردم. سازمان راهبردی یعنی سازمانی که آینده را می‌بیند و برای اهداف کلان و کلی برنامه دارد و بر همین اساس مسیر را نگاه می‌کند تا نسبت به موقعیت‌ها طراحی کرده و به هدف برسد.
ایرنا: زمان انتخابات بیان کردید که مردم از ما سؤال می‌کنند چرا هر انتخاباتی می‌گذرد باز همان مشکلات تکرار می‌شود. برای تکرار نشدن این سؤال چه پیشنهادی به دولت دادید؟
قاضی‌زاده هاشمی: مبنای تئوری دولت سلام چه بود؟ انقلاب سازوکاری؛ هدف ما از طرح این موضوع این بود مادامی که روندها تغییر نکند، جابجایی و تغییر افراد فایده ندارد و آثار آن بسیار کم است. یک آدم سالم را روی یک سیستم خراب بگذارید دزدی نمی‌کند، فساد نمی‌کند ولی خروجی سیستم تغییری نمی‌کند چون فرایند خراب است. نظام دیوان‌سالار انرژی و اصطکاک بالایی دارد و شما را وارد مسیری می‌کند که یا خسته شوید و یا جزئی از آن سیستم. عرض من این است مشکلاتی که امروز می‌بینیم مشکلات ناشی از نظام دیوان سالارانه ماست. من آنجا پیشنهادات روشنی داشتم. مدل شهر-کشور را ارائه دادم که بر طبق آن در حوزه‌های اجرایی و غیرامنیتی اختیارات مرکز را باید به مدیران محلی واگذار کرد علاوه بر این یک نظام پایش، انتصاب، عزل پیش‌بینی کرده بودم که طرفداران جدی و مخالفان جدی دارد. خیلی‌ها تحت عنوان اینکه ممکن است با خطر تجزیه و واگرایی مواجه شویم و بحث‌های ناسیونالیستی مطرح شود با این طرح مخالفت می‌کردند هر چند که ما راهکار پیشگیری از مشکلات را پیش‌بینی کرده بودیم. باز هم معتقدم باید کشور را به صورت قرارگاهی و به دور از نظام دیوان‌سالاری اداره کنیم لازمه کار قرارگاهی هم این است که هر موضوع و سوژه‌ای به یک مدیر واحد سپرده شده و او اختیارات کاملی را برای ساماندهی آن بخش داشته باشد و بقیه نیز با اقدامات تکمیلی از او حمایت کنند. بدون اتخاذ این شیوه کار درست پیش نمی‌رود.
ایرنا: از پیشنهادات شما به طور مشخص در دولت سیزدهم استفاده شده است؟
قاضی‌زاده هاشمی: ما با هم گفت‌وگو می‌کنیم. پیشنهادات صفر و صدی نیست. کارها مسئول پیدا کرده است، مثلاً در رابطه با روسیه مسئول معاون اول است. وقتی گفت‌وگو می‌کنید یک میانگینی از فکرها منعقد می‌شود. می‌توانم بگویم که از پیشنهادات من هم استفاده شده و هم نشده است چون عین مطلبی که می‌گویم نیست ولی در کلیت آن اثر می‌گذارد و گاهی کامل کننده است. من و اطرافیانم همگی نظرات خود را داریم و جمع این نظرات، نظر خاصی شده و ابراز می‌شود.
ایرنا: چند واژه می‌گویم نظر خود را کوتاه بیان کنید.
رئیسی؟: رئیس جمهور ماست. رئیس ماست! آقای رئیسی شاید بزرگترین مشخصه‌ای که دارد صداقت است.
آقایان مهر علیزاده و همتی؟: فقط می‌توان سری تکان داد. برخی از زبان‌ها در دنیا زبان نیستند بلکه حرکات سر، گردن و غیره بیان است.
کرونا؟: امتحان الهی بود.
بنیاد شهید؟: به قول شهید بهشتی حزب را معبد می‌دانم، من بنیاد شهید را معبد می‌دانم.
متروپل؟: سوءمدیریت به علاوه فساد.
کردستان؟: سرزمین شهدا.
توزیع عادلانه ثروت؟: یکی ازوظایف اصلی دولت اسلامی.
انتخابات؟: مشارکت مردم و اقتدار مردم در تعیین سرنوشت خود.
بورس؟: یک بازار مهم مالی که ما به‌عنوان ابزار مالی مهم از آن غفلت کردیم.
ایرنا: یعنی بورس فراموش شده است؟
قاضی‌زاده هاشمی: فراموش نشده است. نظام تأمین مالی کشور الان بانک محور است، در حال حاضر ۳۷ مدل نظام تأمین مالی در دنیا داریم. عمده اینها از طریق بازار سرمایه است، نه بانک! یکی از مشکلات ما در کشور این است که بانک‌ها به لحاظ تأمین کننده مالی و ابزار مالی بیش از حد بزرگ شده‌اند اگر بانک ۲۵-۲۰ درصد بازار مالی ما را داشته باشد و بقیه بازارها همچون بازار سرمایه هم در این خصوص سهم داشته باشد این میزان تورم شکل نمی‌گیرد. اینکه می‌گویم به اندازه‌ای که باید باشد نیست یعنی جدی گرفته نه اینکه فراموش شده باشد منظورم این است که این مقدار سایز بازار است.
شفافیت؟: آغاز هر اصلاح است. هر تحول و اصلاحی از شفافیت شروع می‌شود.
تورم؟: ام‌الفساد.
صبح جمعه؟: صبح جمعه به نام حسن روحانی ثبت شده و سکه به نام ایشان خورده است.
نظر شما