میکروب‌های آب‌های شور قطب شمال، سرنخی برای کاوش حیات در مریخ

به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا از پایگاه خبری «فضا»، میکروب‌های موجود در لایه منجمد دائمی قطب شمال در یکی از سردترین و شورترین چشمه‌های آب روی کره زمین که تا کنون دیده نشده بودند، می‌توانند نقشه‌ راهنمایی برای کاول حیات در کره مریخ باشند.

در چشمه موسوم به «چکش گمشده» (Lost Hammer Spring) که در بالای مدار شمالگان (Arctic Circle) در کانادا قرار دارد، آب شور از میان لایه یخی ۶۰۰ متری فوران می‌کند (قلقل می‌کند و بالا می‌آید.) شوری این آب حدود ۲۴ درصد است و نمک به عنوان یک ماده ضدیخ عمل می‌کند و این امکان را فراهم می‌سازد که آب حتی در دمای زیر صفر هم بصورت مایع باقی بماند. اما فقدان اکسیژن – کمتر از یک واحد در میلیون -  است که موجب می‌شود شرایط در مکان از کره زمین واقعا بیگانه با شرایط سیاره زمین باشد.

در حقیقت، شرایط سرد، شور و عاری از اکسیژن موجب می‌شود که چشمه «چکش گمشده» یکی از مشابه‌های نزدیک به شرایط در کره مریخ باشد و برخی پژوهشگران استدلال کرده‌اند که تغییرات مشاهده شده در آبراه‌های واقع در سراشیبی‌های دیواره‌های حفره‌های سنگی در مریخ می‌تواند ناشی از بالا آمدن آب‌های شور زیرسطحی در مریخ همانند چشمه چکش گمشده در قطب شمال زمین باشد.

اکنون گروهی از دانشمندان حیات میکروبی در شرایط نامساعد چشمه «چکش گمشده» را یافته و زنجیره ژنوم حدود ۱۱۰ ارگانیسم زنده را در این مکان تعیین کرده‌اند. این یافته‌ها سرنخ‌هایی در این خصوص ارائه می‌دهند که چگونه حیات بطور بالقوه می‌تواند در محیط نامساعد مریخ بقا یابد.

هر چند در گذشته نیز در شرایط مشابه مریخ بر روی زمین میکروب‌هایی کشف شده‌اند اما این یکی از اولین مطالعاتی است که این موجودات ساکن در شرایط نامساعد (extremophiles) را بطور فعال در چنین محیط غیر قابل زیستی یافته است.

«الیس ماگناسن» دانشجوی دکتری دانشگاه «مک‌گیل» مونترئال در این خصوص اعلام کرد: پس از چند سال کار و بررسی رسوبات موفق شدیم مجموعه‌های زیستی فعال میکروبی را شناسایی کنیم. این میکروب‌ها بی‌هوازی‌ هستند به این معنی که اکسیژن تنفس نمی‌کنند بلکه متان و سایر ترکیبات غیرارگانیک مانند دی‌اکسید کربن، مونواکسید کربن، سولفات و سولفید مصرف می‌کنند که همه این مواد در مریخ نیز یافت می‌شوند.

نتایج این تحقیق نقشه‌ای کلی در این خصوص تهیه می‌کند که حیات میکروبی چگونه می‌تواند در کره مریخ – در گذشته یا حال – وجود داشته باشد. یافته‌های این تحقیق به حدی تاثیرگذار بوده که دانشمندان در حال کار روی ماموریت تازه کاوشگر Rosalind Franklin ExoMars سازمان فضایی اروپا،  در حال آزمایش قابلیت‌های ردیابی حیات این کاوشگر با نمونه‌های گرفته شده از چشمه چکش شکسته در قطب شمال هستند.

یافته‌های این تحقیق در نشریه ISME منتشر شده است.