معمای بی‌پاسخ گل‌آلود شدن آب دریای مازندران در سواحل نوشهر و چالوس+فیلم

به گزارش خبرنگار ایرنا ، آنچه در این تصاویر و فیلم های انتشار یافته دیده می شود ، نشان می دهد که محدوده ساحلی این شهرستان ها گل آلود است و در فواصل دورتر سطح آب دریای خزر شفاف و زلال است و این تصاویر بیشتر مربوط به حوزه جغرافیایی خط هشت ، عباسکلا ، رادیو دریا در چالوس و پیرامون فرودگاه ، کرکرودسر و مجموعه ساحلی ، گردشگری و تفریحی سیترا در نوشهر است.

بعضی از کاربران فضای مجازی با ارایه دیدگاه هایشان ، علت بروز این وضعیت را ناشی از رهاسازی رسوبات حاصل از شست و شوی شن و ماسه معادن به رودخانه چالوس می دانند و از سکوت و غفلت مسوولان در برابر بروز این فاجعه زیست محیطی آشکار گلایه دارند.

مرگ ماهیان در سواحل ماسه ای در منطقه رادیو دریای چالوس ، تصاویر دیگری است که در فضاهای مجازی دیده می شود و بینندگان این تصاویر خواستار برخورد جدی عاملان بروز این فاجعه زیست محیطی در این منطقه هستند. 

شماری از مردم و نیز حامیان محیط زیست نیز طی هفته جاری در تماس با خبرنگار ایرنا ، ضمن انتقاد از ضعف مدیریت دستگاه های نظارتی نسبت به برخورد با متخلفان زیست محیطی خواستار انعکاس خبر و تصاویر معضل گل آلودگی دریای خزر در محدوده ساحلی چالوس و نوشهر که بی سابقه بوده است شدند.     

رهاسازی رسوبات ناشی از فعالیت کارگاه های شن و ماسه در حاشیه رودخانه چالوس        

نورعلی راد مهر یکی از حامیان محیط زیست با ابراز نگرانی از این فاجعه زیست محیطی در این منطقه به خبرنگار ایرنا گفت : در چند روز گذشته در این رابطه نشستی با مسوولان بویژه اداره حفاظت محیط زیست و نیز مدیرعامل شرکت تعاونی معدن داران غرب مازندران در منطقه نجارکلا برگزار شد و در این نشست علت گل آلودگی دریای خزر و آب رودخانه چالوس علی رغم بارش و طغیان رودخانه مطرح شد. 

وی ادامه داد: مسوولان در این نشست علت گل آلود شدن رودخانه چالوس و به تبع آن دریای خزر در چند روز اخیر را فعالیت کارگاه های شن و ماسه در مرزن آباد چالوس برشمردند و اظهار داشتند از مجموع ۹ کارگاه شن و ماسه در حاشیه رودخانه چالوس ، هفت کارگاه تا حدودی به امکانات تصفیه خانه و نیز فیلتر پرس مجهز شده اند و ۲ کارگاه دیگر نیز به خاطر گرانی تجهیزات تاکنون موفق نشده اند اما در عین حال با فشاری که بر مالکان آن ها آورده شد وعده دادند تا چند ماه آینده به حوضچه های ترسیب و فیلتر پرس مجهز شوند.

مدیرعامل انجمن همیاران شهرستان چالوس شناسایی مشکلات ، معضلات ، نشست با مسوولان و مطالبه رفع مشکلات را از اهداف این انجمن اعلام کرد و گفت : مجوز این واحدهای تولیدی شن و ماسه طبق گفته مسوول صنعت، معدن و تجارت برابر قانون بدون استعلام از محیط زیست دریافت شده است ولی درصورتی که این واحدها مرتکب تخلفی مانند رهاسازی پساب حاصل از شست و شوی مصالح به داخل رودخانه شوند ، فقط محیط زیست می تواند با آن ها برخورد قانونی کند.

رادمهر افزود: در راستای جلوگیری از این تخلف آشکار زیست محیطی تعدادی از اعضای این انجمن از دادستان چالوس به عنوان مدعی العموم درخواست برخورد با متخلفان و تعطیلی این واحدهای تولیدی متخلف شد و در این زمینه نیز پرونده قضایی هم برای این واحدهای متخلف تشکیل شد اما در عین حال همچنان شاهد گل آلودگی آب رودخانه چالوس هستیم. 

گل آلودگی طرح‌های سالمسازی               

رئیس هیات نجات غریق غرب مازندران نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت : شدت گل آلودگی آب های ساحلی این منطقه به حدی زیاد است که بعضی از مسافران و گردشگران که قصد شنا در دریا را داشتند به علت گل آلودگی آب دریا در نوشهر و چالوس ترجیح دادند به نقاط ممنوعه شنا که کدورت آب قدری کمتر است رفته و به دور ازچشمان ناجیان غریق شنا کنند که متاسفانه احتمال این که حوادثی برای آنان رخ دهد و غرق شوند دور از انتظار نیست.

حجت کیمیایی راد افزود : در روزهای چهارشنبه ، پنجشنبه و جمعه هفته پیش که هوا آفتابی و نیز دریا مواج نبود گزارشی از سوی عده ای از رئیسان هیات نجات غریق طرح های سالمسازی دریا در مجموعه گردشگری و ساحلی سیترای نوشهر ، رادیو دریا و هتل پارسیان خزر چالوس داده بودند که متاسفانه حجم گل آلودگی آب دریا در این محدوده آب های ساحلی به حدی زیاد بود که هیچ مسافری رغبتی به شنا کردن نداشت و برخی از مسافران برای شنا راهی شهرستان های نور و سلمانشهر و ... شدند. 

انقراض گونه های ارزشمند 

رئیس اداره شیلات شهرستان های نوشهر، چالوس و کلاردشت نیز با انتقاد از کم توجهی مسوولان دست اندرکار نسبت به جلوگیری از پساب حاصل از فعالیت کارگاه های شن و ماسه در حاشیه رودخانه چالوس ، اظهار داشت: این رودخانه به خاطر مهاجرت ماهیان آزاد و سفید در زمان تخم ریزی بسیار حائز اهمیت است و از طرفی مکان زیست دائمی دیگر گونه های آبزی ارزشمند و نادر چون ماهی خال قرمز در مناطق بالادست است به طوری که این گونه در طول رودخانه برای تغذیه و تولید مثل مدام در حال رفت و آمد است .

مصطفی رضوانی به زیست دیگر ماهیان گرم آبی نظیر زردک و آبزیان با ارزش اقتصادی و غیر اقتصادی در این رودخانه اشاره کرد و افزود : متاسفانه به خاطر رهاسازی رسوبات ناشی از فعالیت کارگاه های تولیدی شن و ماسه باعث گل آلودگی دائمی این رودخانه شده است .

وی گفت که تاکنون به خاطر برخی از مسائل مطالعه ای در این بخش صورت نگرفته است ولی طبیعتا آلودگی دائمی این رودخانه باعث تلف شدن برخی از گونه های آبزی می شود.

او افزود :  برابر قانون مسئول برخورد و رسیدگی به تخلفات زیست محیطی عوامل تهدید کننده این رودخانه حفاظت محیط زیست منطقه است این موضوع بارها در نشست های مختلف حتی نشست هفته جاری با موضوع پیگیری پروژه های اقتصاد مقاومتی شهرستان مطرح شد.

رضوانی گفت : البته چند سالی است که عملیات تکثیر نیمه مصنوعی آبزیان در برخی از رودخانه ها از جمله رودخانه حفاظت شده سردآبرود ، نور سر و خیرود و وازیوار که جزو رودخانه های منحصربفرد هستند انجام می گیرد منتهی برای پاک بودن این رودخانه ها و به منظور حفظ گونه های آبزی علاوه بر برخورد با متخلفان ، نشست های مختلفی با مسئولان مرتبط سعی شده که تا از ظرفیت های مردمی از جمله اعضای شوراهای اسلامی و حتی ساکنان حاشیه این رودخانه استفاده شود.

ورود دستگاه قضایی 

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان چالوس نیز هم طی گفت و گوی تلفنی با خبرنگار ایرنا ، مهم ترین دلیل گل آلودگی آب های ساحلی نوشهر و چالوس رهاسازی رسوبات حاصل از شست و شوی مصالح کارگاه های شن و ماسه به داخل رودخانه چالوس منتهی به دریا اعلام کرد.

سید اصغر مطهری عدم لایروبی رودخانه چالوس بویژه در محدوده پشت سد انحرافی انتقال آب چالوس به شرق مازندران برای آبدهی زمین های کشاورزی را نیز از دیگر عوامل گل آلودگی رودخانه و آب دریای خزر بیان کرد.

وی گفت :  ۹ کارگاه تولید شن و ماسه در حاشیه بالادست رودخانه چالوس فعالیت دارد که از این تعداد سه واحد آن مجهز به سیستم تصفیه خانه پساب و کنترل آلودگی شدند دو مورد آن به خاطر تخلف زیاد به دستگاه قضایی معرفی و تعطیل شدند و بقیه هم در حال اصلاح سیستم تصفیه خانه و نصب فیلتر پرس هستند.

مطهری افزود : هر ماه به طور مرتب با تشکیل کمیته ای که دادستان ، مسئولان منابع طبیعی ، محیط زیست ، امور آب و .. عضو آن هستند از روند فعالیت این کارگاه های تولیدی شن و ماسه به صورت محسوس و نامحسوس بازدید می شود و در این بازدید ها حتی مشخص شد عده ای از معدن داران شبانه رسوبات را راهی رودخانه چالوس می کنند چرا که تصورشان این بود سطح آب رودخانه چالوس شب ها مردم می بینند که همان لحظه دادستان حکم تعطیلی این واحدهای متخلف را صادر کرد و اقدام به تعطیلی آن ها شد.

وی با اظهار این که هر کدام از واحدهای تولیدی پنج تا ۱۰ نیروی کار به صورت مستقیم و صدها نفر به صورت غیر مستقیم با فعالیت آن ها ، اشتغال دارند ، گفت : علاوه بر این ، به خاطر تحریم و نیز گرانی تجهیزات ، امکان این که در کوتاه مدت آن سه واحد تولیدی بتوانند سیستم تصفیه پساب نصب کنند زمانبر است .

مطهری توضیح داد : به عنوان نمونه یک واحد تولیدی در حاشیه این رودخانه برای ساخت حوضچه های ترسیب محوطه نداشت و حدود هشت ماه زمان برد تا بتواند مجوز واگذاری محوطه را دریافت کند و یا واحد تولیدی دیگر برای خریداری تجهیزات سیستم تصفیه خانه حدود ۱۵ میلیارد تومان باید هزینه کند و هم اکنون در حال دریافت تسهیلات است.

وی از راه اندازی واحد تولیدی سفال در پیرامون این کارگاه های شن و ماسه حاشیه این رودخانه خبرداد و گفت که فرآیند فعالیت این واحد تولیدی درمرحله آزمایش است و با فعالیت آن قرار است تمامی رسوبات حاصل از شست و شوی شن و ماسه از سوی معدن داران به این کارخانه تولید سفال آورده شود چرا که گل و لای یا به عبارتی رسوبات در تولید سفال استفاده می شود.

رئیس حفاظت محیط زیست چالوس یکی از دلایل گل آلودگی آب های ساحلی شهرستان نوشهر را انتقال آب سدانحرافی در مسیر رودخانه چالوس برای آبدهی به اراضی کشاورزی شرق مازندران ذکر کرد و گفت : از آنجایی که مقدار دبی آب چالوس نسبت به یک دهه گذشته کم شده است به عبارتی حجم آب این رودخانه به کمتر از نصف رسیده است بنابراین لایروبی نکردن رودخانه در کنار برداشت رسوبات حاصل از شت و شوی شن وماسه در پشت سد از سوی پیمانکاران منجر به آلودگی شدید این رودخانه شده است .

وی افزود : آب این رودخانه وارد کانال بتنی منتهی به نوشهر برای آب دهی اراضی کشاورزی می شود که مقادیری از آن وارد رودخانه های منتهی به دریا از جمله کرکرودسر ، نیرنگ ، ماشلک و .. می شود و همین عامل سبب گل آلودگی آب های ساحلی این منطقه شده است.

هشدار شیوع بیماری

مدیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان نوشهر نیز گفت : گل آلودگی آب دریا  و هم چنین ورود فاضلاب به آن یکی از مهم ترین عوامل آلودگی محیط زیست هستند و چنین وضعیت فاجعه باری می تواند باعث بروز بیماری های روده ای و انگلی، وبا و حصبه و مسمومیت های غذایی، سیاه زخم و دیکر بیماری های پوستی و غیرپوستی شود و همین امر اهمیت دفع بهداشتی آن را دو چندان می کند.

دکتر سید رحیم سیدپور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : موضوعی که با فرماندار شهرستان مکاتبه شده و از این بالاترین مقام مسوول خواسته شد از آنجایی که دریای خزر هم اکنون به مکانی برای دفع و دفن سموم کشاورزی ، شیرابه زباله ، فاضلاب های خانگی ، صنعتی و ... شده و بسیار نگران کننده است علت گل آلودگی آب این اکوسیستم طبیعی باید مورد پیگیری قرار گیرد.

مدیر امور منابع آب شهرستان های نوشهر ، چالوس و کلاردشت نیز گفت که ممکن است گاهی اوقات به خاطر فعالیت های عمرانی مانند ساخت سردهنه ها ، تاسیسات آبرسانی ، لوله گذاری در کف رودخانه ها یا عملیات لایروبی رودخانه ها گل آلود شوند منتهی گل آلودگی رودخانه چالوس طی روزهای اخیر ارتباطی به لایروبی نکردن پشت سد انحرافی در مسیر آن ندارد.

سید محمود کلانتریان افزود : علت دیگر گل آلودگی آب رودخانه ها ممکن است به خاطر آب شدن یخچال های طبیعی در بالادست باشد که به خاطر حجم زیاد آن رسوبات و گل و لای هم به خود به همراه بیاورد که باعث تغییر رنگ آب رودخانه شود و هم اکنون نیز پیمانکاری در مزایده برنده شده و قرار است به زودی برای لایروبی رودخانه چالوس به کار گرفته شود.

دریای خزر با وسعت ۶۰۰،۳۸۴ کیلومتر مربع بزرگترین دریاچه جهان است و طول پیرامون آن به ۷۰۰۰ کیلومتر می‌رسد. این دریاچه از نظر تنوع زیستی بسیار غنی بوده و حدود ۴۰۰ گونه آبزی، بومی آن هستند که ماهیان خاویاری از مهم ترین آنها می باشند. علاوه بر منابع زنده، این دریا پس از خلیج فارس و سیبری، به لحاظ ذخایر نفت و گاز موجود در ساحل و زیربستر در مقام سوم قرار دارد.

خزر برای حدود ۱۵ میلیون سکنه حاشیه خود، هزاران فرصت شغلی ایجاد کرده است و منبع اصلی درآمد محسوب می شود. به دلیل همین ویژگیهای بارز اکولوژیکی، غنای چشمگیر ژنتیکی و تنوع بی همتای زیستی، همچنین موقعیت خاص استراتژیک، پهنه عظیم دریای خزر در طی ادوار تاریخ گذشته، در بستر رخدادهای سیاسی و طیف گوناگون فرهنگها، سنت ها، آداب و رسوم، در خلق فرصت های درخشان اقتصادی- اجتماعی در سطح منطقه و جهان به خوبی پدیدار گشته است.

فعالیت های انسانی بیش از حد و بهره برداری های اقتصادی پرشتاب و کم ملاحظه، موجب تخریب اکوسیستم‌های طبیعی، آلودگی محیط زیست و کاهش کیفیت آب این دریا شده است.

دخالت های نسنجیده و شتاب زده انسانی در دریای خزر که به شکل تغییر کاربری اراضی شامل تخریب، و استحصال اراضی جهت ساخت و سازهای بی رویه و غیراصولی ساحلی اعم از اسکله و بندر، مجتمع های گردشگری، مسکونی و تجاری، توسعه فعالیت های اکتشاف و استخراج منابع فسیلی زیربستر، صید بی‌رویه آبزیان خصوصا ماهیان خاویاری، تخریب زیستگاه ها و از دست رفتن مناطق تخم ریزی ماهیان خاویاری، تخلیه مستقیم آلودگی های شهری، صنعتی و کشاورزی مناطق ساحلی به دریا، بار زیاد آلودگی ها با منابع مشخص و نامشخص در حوزه آبریز رودخانه های منتهی به دریا، در کنار نحوه نامناسب رفتار جوامع انسانی ساحلی با منابع خزر، مدیریت ضعیف مناطق ساحلی، تغییرات فیزیکی عظیم در رژیم طبیعی رودخانه ها مانند سدسازی، استخراج شن و ماسه و نظیر آن از عمده تهدیدات زیست محیطی امروز دریای خزر محسوب می گردند که باعث اختلال وضعیت طبیعی دریای خزر شده و متاسفانه گونه های ارزشمندی چون ماهیان خاویاری و یا فک دریای خزر به عنوان تنها پستاندار زیستمند این اکوسیستم را در فهرست گونه های در معرض خطر انقراض قرار داده و حیات اکولوژیکی و اقتصادی زیست بوم خزر را متأثر ساخته است.

برابر آمار ، در سطح کشور ، پنج رودخانه حفاظت شده جریان دارد که سردآبرود و رودخانه چالوس جزء این رودخانه ها هستند که در شهرستان چالوس جریان دارند.   

رودخانه چالوس از دامنهٔ شمالی ارتفاعات کندوان و طالقان سرچشمه می‌گیرد و پس از طی حدود ۷۲ کیلومتر در کنار چالوس به دریای خزر می‌ریزد ، به خاطر تکثیر و پرورش ماهیان نادر دریای خزر در آن مانند قزل آلای خال قرمز، سفید، آزاد و گونه های دیگر ذخیرگاه ارزشمند آبی مازندران به شمار می رود. ماهی خاص و بومی هم به نام زردک در این رودخانه زیست می کند ضمن آنکه  این رودخانه یکی از اصلی ترین منابع آبی کشاورزی منطقه می باشد و در تولید محصولات ‏کشاورزی همچون انواع مرکبات، کیوی، برنج و سایر محصولات کشاورزی نقشی اساسی دارد.