جنگ اوکراین، گاز روسیه و آینده نامشخص اروپا

به گزارش روز دوشنبه ایرنا از شبکه خبری «فرانس ۲۴»، شرکت نفت و گاز روسیه (گازپروم) صبح امروز تعمیرات خط لوله «نورد استریم ۱» را که مسئول تحویل بخش اعظم گاز روسیه به آلمان و تعداد دیگری از کشورهای غرب اروپاست، آغاز می‌کند.

توقف ۱۰ روزه در فعالیت این خط لوله در تئوری، تنها یک مساله تشریفات فنی است اما در فضای جنگ اوکراین و زورآزمایی مسکو و کشورهای غربی، می‌توان برداشت دیگری از آن داشت که آینده انتقال گاز روسیه به اروپا را مبهم می کند.

روزنامه «بیلد» آلمان در این باره نوشت: «پوتین خط لوله انتقال گاز را می‌بندد ... اما آیا روزی دوباره باز خواهد کرد؟»

«روبرت هابک» معاون صدراعظم‌آلمان به تازگی به رادیوی ملی کشورش گفت: ما در وضعیت بی‌سابقه‌ای قرار داریم و وقوع هر چیزی ممکن است.

وی افزود: امکان دارد که گاز، مجدد جریان یابد حتی بیشتر از قبل. همچنین ممکن است به وضعیت قبل بازنگردیم و باید همواره خود را برای وضعیت بدتر آماده کنیم.

مسکو در هفته‌های اخیر با استناد به یک مشکل فنی، تحویل گاز از نورد استریم را ۶۰ درصد کاهش داد، تصمیمی که برلین آن را «سیاسی» خواند. گازپروم در سایر نقاط اروپا نیز اقدام مشابهی انجام داده بطوری که انتقال گاز را به برخی کشورها کاهش داده و در برخی دیگر همچون لهستان و بلغارستان کاملا قطع کرده است.

به همین دلیل برلین روز شنبه با وجود اعتراض اوکراین، تلاش کرد تا کانادا را برای بازگرداندن توربین نورد استریم ۱ که برای تعمیر در این کشور است، متقاعد کند. چرا که نمی‌خواست بهانه بیشتری به مسکو برای طولانی تر شدن توقف تحویل گاز بدهد. به همین ترتیب، «اولاف شولتس» صدراعظم آلمان از زبان سخنگوی خود، از تصمیم «دوستان کانادایی»‌اش قدردانی کرد.

برلین همچنین استدلال می کند که به دلایل فنی، توقف تحویل گاز از طریق نورد استریم دشوار خواهد بود، زیرا گاز مورد استفاده در میدان سیبری «تحت فشار» است و نمی تواند برای همیشه ذخیره شود. به گفته هابک «این مثل شیر آب نیست».

از آغاز جنگ اوکراین، آلمان خط لوله دیگری (نورد استریم ۲) را که قرار بود عملیاتی شود، مسدود و تلاش برای استقلال از گاز روسیه را آغاز کرد اما میزان این وابستگی همچنان ۳۵ درصد در برابر ۵۵ درصد در زمان قبل جنگ برآورد می شود. به این ترتیب که ۵۰ درصد گرمایش منازل در این کشور از طریق گار تامین می شود.

فرانس ۲۴ با اشاره به اینکه توقف طولانی در فعالیت نورد استریم ۱ تنها آلمان را به عنوان نخستین قدرت اقتصادی اروپا تنبیه نخواهد کرد، افزود: گازی که از طریق نورد استریم ۱ وارد شهر لوبمین آلمان می‌شود از آنجا به بلژیک، دانمارک، فرانسه، انگلیس، هلند و دیگر کشورها انتقال می‌یابد.

به این ترتیب ادامه توقف فعالیت نورد استریم، بحران انرژی در اروپا را با افزایش بها و افزایش نگرانی از زمستانی سخت، وخیم تر می کند.

مقام های آلمانی در حال حاضر طرح جیره‌بندی گاز را در نظر دارند. این در حالی است که صنایع شیمیایی به دلیل وابستگی بیشتر به گاز آسیب‌پذرترند. یک نهاد وابسته به گروه صنعتی VCT، فعال در زمینه کامپوزیت و ساخت قطعات در آلمان گفته که خود را برای بدترین وضعیت و رکود آماده می کند. صنایع شیمیایی BASF آلمان نیز طرح کاهش تعداد کارکنان را در نظر دارد.

ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه در ۲۱ فوریه ۲۰۲۲ (دوم اسفند ۱۴۰۰) با انتقاد از بی‌توجهی غرب به نگرانی‌های امنیتی مسکو، استقلال جمهوری‌های خلق دونتسک و لوگانسک را در منطقه دونباس به رسمیت شناخت. در ۲۳ فوریه (۴ اسفند) و تنها یک روز پیش از آغاز جنگ اوکراین، شورای اتحادیه اروپا در واکنش به این اقدام نخستین بسته تحریمی را علیه روسیه تصویب کرد.

پوتین روز پنجشنبه ۲۴ فوریه (۵ اسفند ۱۴۰۰) نیز عملیات نظامی که آن را «عملیات ویژه» خواند، علیه اوکراین آغاز کرد و به این ترتیب روابط پرتنش مسکو - کی‌یف به رویارویی نظامی تغییر وضعیت داد. جنگ اوکراین با همه تبعات گسترده سیاسی، نظامی، اقتصادی، اجتماعی و حتی فرهنگی اش پنجمین ماه خود را می گذراند.