به گزارش ایرنا، گذرگاه زمینی و ریلی سرخس و مرزهای زمینی لطف آباد (شهرستان درگز) و باجگیران (شهرستان قوچان) در خط مرزی استان خراسان رضوی و ترکمنستان محل عبور سالانه حدود ۳.۵ میلیون تن کالا است.
از میان مرزهای یاد شده سرخس به دلیل برخورداری از موقعیت ژئواکونومیک، زیرساختهای مرزی و حمل و نقلی و همچنین قرار گرفتن در مجاورت کشورهای محصور در خشکی، به گزینه نخست برای تجارت و ترانزیت در آسیای مرکزی تبدیل شده است و اکنون بیشترین سهم از تجارت ایران با منطقه را به خود اختصاص داده است به گونه ای که حدود ۹۰ درصد ترانزیت ریلی کشور از مرز سرخس انجام می شود.
آمار رسمی مبادلات تجاری بین دو کشور ایران و ترکمنستان طی پنج ماه ابتدایی سال جاری میلادی نشان می دهد، بیش از یک میلیون تن کالا به ارزش ۳۰۰ میلیون دلار بین ایران و ترکمنستان مبادله شده است که این رقم حاکی از رشدی ۸۰ درصدی در مقایسه با بازه زمانی مشابه پارسال است اما باید دید که این رشد چگونه محقق شده و نقش مرزهای خراسان رضوی در این روابط اقتصادی رو به رشد چه بوده است؟
رصد خبرهای پارسال نشان می دهد، از زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم تاکنون روسای جمهور ۲ کشور، وزیران و هیات های متعدد دیپلماتیک بارها بین تهران و عشق آباد سفر کرده اند که می توان حاصل این سفرها را امضای موافقتنامه های اجرایی سفر ۲ رییس جمهور در بهار سال جاری دانست.
رییس دفتر نمایندگی شمال و شرق وزارت امور خارجه در خصوص سفرها و نشست های دیپلماتیک بین مسوولان ۲ کشور به خبرنگار ایرنا گفت: استان های مرزی و به خصوص حوزه جغرافیایی خراسان رضوی، از محورهای مذاکرات جاری بین ایران و ترکمنستان در نشست ها و مناسبات اقتصادی و سیاسی بین ۲ کشور است.
محمد بهشتی منفرد افزود: سال گذشته در جریان سفر معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه کشورمان به ترکمنستان، مذاکراتی بین وی و مسوولان کشور همسایه به صورت دوجانبه صورت گرفت که بخش مهمی از آن در خصوص حوزه خراسان رضوی و ترکمنستان بود.
وی ادامه داد: ترانزیت جاده ای و ریلی، بازگشایی مرزها، فعال شدن بازارچه مرزی باجگیران، برداشت آب از سد دوستی، هماهنگی گمرک مشترک و استفاده از ظرفیت‌های خدمات مهندسی شرکت های ایرانی و خط سوم انتقال برق از مهمترین موارد مطروحه مرتبط با این استان بود است که هر یک از این موارد بر اقتصاد خراسان رضوی، به خصوص در حوزه کشاورزی و صنایع استان اثرگذار است.
رییس دفتر نمایندگی شمال و شرق وزارت امور خارجه گفت: بنابر اظهار سفیر کشورمان، نیازهای ترکمنستان خاصه در بخش ساخت و ساز و مصالح ساختمانی از خراسان رضوی تامین می شود و اکنون بسیاری از فروشگاه ها و مراکز خرید در شهرهای بزرگ ترکمنستان تولیدات ایرانی به خصوص لبنیات و دیگر محصولات تولید شده در کارخانه های خراسان رضوی را عرضه می کنند.
خراسان رضوی، محور اصلی مذاکرات بین ایران و ترکمنستان
بهشتی منفرد اضافه کرد: با توجه به سفر رییس جمهور ایران به ترکمنستان در سال گذشته و سفر اسفند پارسال "سرداربردی محمد اف" معاون وقت رییس جمهور ترکمنستان به تهران و سفر ۲ ماه قبل وی به عنوان رییس جمهور جدید ترکمنستان به کشورمان و همچنین سفر ماه جاری آیت الله رئیسی به عشق آباد، که در چهارچوب ششمین اجلاس سران کشورهای حاشیه خزر صورت گرفت، می توان گفت روابط دو کشور در مسیر توسعه بیشتر قرار گرفته و مشکلات یکی پس از دیگری، در دولت سیزدهم در حال برطرف شدن است.
وی گفت: حجم حمل و نقل ریلی از سرخس به ترکمنستان روز به روز افزایش پیدا می کند و حجم زیادی از مبادلات تجاری از طریق ریل انجام خواهد شد، علاوه بر آن هم اکنون میزان قابل توجهی از محصولات ایرانی از طریق مرز زمینی سرخس به مقاصد ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان صادر می شود که در آینده این روابط تجاری بیشتر نیز خواهد شد.
توسعه روابط، اراده مشترک ایران و ترکمنستان
مرز باجگیران از زمان همه گیری کرونا عملا به مرز متروکه ای تبدیل شده است که تنها سفرهای هیات های دیپلماتیک از این گذرگاه مرزی انجام می شود، مرزی که پیش از این یک بازارچه و نیز شهری کوچک در کنار خود داشت و با رونق نسبی، بر اقتصاد شمال خراسان رضوی تاثیرگذار بود.
نماینده شهرستان های قوچان و فاروج در مجلس شورای اسلامی با اشاره به توسعه دیپلماسی اقتصادی دولت سیزدهم با ترکمنستان، گفت: پس از استقرار دولت سیزدهم، اراده مشترکی برای توسعه روابط بین ایران و ترکمنستان شکل گرفته است و رییس جمهور ترکمنستان تعمیق روابط با ایران را به عنوان یک اولویت برای کشورش در نظر دارد.
علی آذری، سیاست خارجه دولت و مجلس را مبتنی بر تقویت روابط با کشورهای همسایه دانست و افزود: در دیدار رییس جمهور ترکمنستان با مسوولان عالیرتبه کشور، بر بازگشایی و فعالیت بیشتر همه مرزهای بین دو کشور تاکید شد تا فعالیت‌های تجاری ترانزیتی و سیاسی از جمله در مرز باجگیران و بازارچه مرزی این منطقه از سر گرفته شود.
تجارت ۵.۶ میلیارد دلاری در مرز سرخس
پایانه مرزی "سرخس" در شمال شرقی خراسان رضوی، با قدمت ۲۸ ساله در نقطه صفر مرزی ایران و ترکمنستان و ۱۸۵ کیلومتری شمال شرق مشهد قرار دارد و اکنون به کانون توجه تبادلات تجاری منطقه ای و فرامنطقه ای تبدیل شده است.
سرپرست فرمانداری سرخس در تشریح جایگاه این شهرستان مرزی به خبرنگار ایرنا گفت: پارسال ۳.۲ میلیون تن از مبادلات تجاری خارجی کشور شامل صادرات، واردات و ترانزیت به ارزش ۵.۶ میلیارد دلار از مرزهای جاده ای و ریلی این شهرستان انجام شد.
حسن نوری زاده افزود: بر این اساس ۱.۷ میلیون تن از این اقلام ترانزیت ورودی و حدود ۷۰۰ هزار تن نیز ترانزیت خروجی است که بیشتر آن از طریق مرز ریلی سرخس صورت گرفته است.
وی گفت: اکنون زمان نتیجه‌بخشی نشست های دوجانبه و تحرک دیپلماسی اقتصادی دولت سیزدهم فرارسیده است و از این پس و به عنوان نمونه آمار بهاره تجارت و ترانزیت در این مرز مهم بین المللی باید مورد بررسی قرار گیرد.
جهش ترانزیت ورودی و خروجی با ترکمنستان
برای سنجش درستی اظهارات مسوولان به سراغ آمار ترددهای تجاری مرزی خراسان رضوی با ترکمنستان رفته ایم که گویا این آمار نیز رشد و توسعه تبادلات تجاری را تایید می کند اما باید تردد ناوگان خالی را از این ترددها کسر نمود.
معاون حمل و نقل اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: طی بهار امسال ترانزیت ورودی کالا از مرزهای استان با ترکمنستان به آن کشور و دیگر کشورهای آسیای مرکزی در مقایسه با پارسال ۵۸ درصد و ترانزیت خروجی ۸۹ درصد رشد یافته است.
رضا صحراگرد افزود: هم اکنون خراسان رضوی با ترکمنستان سه گذرگاه مرزی شامل سرخس، لطف آباد و باجگیران دارد که ترددهای تجاری فقط از ۲ مرز سرخس و لطف آباد انجام می شود.
وی اضافه کرد: با توافق‌ها و اقدامات صورت گرفته اخیر برای تسهیل تجارت بین ۲ کشور، در مجموع ۱۴ هزار و ۵۰۰ دستگاه کامیون حامل بار ترانزیت خروجی و بیش از ۱۵ هزار دستگاه کامیون ترانزیت ورودی از این ۲ مرز تردد داشته اند اما باید توجه داشت بخشی از ترددها مربوط به ناوگان خالی ناشی از عملیات ترانشیپمنت (بارسپاری) مرزی بوده است.
ترانشیپ یا ترانشیپمنت عبارت است از انتقال کالا از یک وسیله نقلیه به وسیله نقلیه دیگر. این نوع نقل و انتقال بیشتر در حمل و نقل ترکیبی رایج است که در آن از وسایل نقلیه مختلف از جمله کشتی، هواپیما، قطار، کامیون، تریلر و سایر وسایل برای ارسال کالا به مقصد استفاده می شود. جریان انتقال غالبا با تخلیه و بارگیری مجدد همراه بوده و به ۲ شکل انتقال مستقیم و انتقال غیرمستقیم است.
معاون حمل و نقل اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان رضوی گفت: با وجود ترانشیپمنت و ثبت تردد ناوگان خالی در مرزها، باز هم تناژ حمل کالای ترانزیتی در مرزهای سرخس و لطف آباد افزایش داشته است.
صحرا گرد افزود: مقایسه تناژ بار ترانزیتی در سه ماهه نخست امسال با سال قبل نشان می دهد رشد تناژ بار ترانزیت خروجی از این ۲ گذرگاه مرزی ۱۱۱ درصد و تناژ بار ترانزیت ورودی نیز ۶۰ درصد بوده است که گواهی بر رونق تجارت در مرزهای استان با ترکمنستان است.
وی ادامه داد: عمده کالای ترانزیت خروجی از کشور به مقصد ترکمنستان و سایر کشورهای آسیای مرکزی شامل شکر، انواع لباس، انواع لاستیک، پارچه و خودرو سواری و بیشترین کالای ترانزیت ورودی از ترکمنستان به ایران نیز شامل گوگرد، انواع پنبه، پلی اتیلن، ارزن و پوست گوسفند بوده است.
معاون حمل و نقل اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان رضوی گفت: بهار سال ۱۴۰۰ مرزهای ۲ کشور همچنان تحت تاثیر محدودیتهای کرونایی بود و فقط تردد تجاری اندکی در مرزها صورت می گرفت اما امسال به لطف رایزنی های مسوولان عالیرتبه ۲ کشور و با لغو محدودیتها، روند تبادلات تجاری تسهیل شده که امید است در آینده نزدیک مرز و بازارچه مرزی باجگیران بازگشایی و ترددهای تجاری در سرخس و لطف آباد نیز با کاهش حق عبور ناوگان ایرانی از خاک ترکمنستان بیش از پیش تسهیل شود.
ازسرگیری تردد مسافران از مرزهای زمینی با ترکمنستان پس وقفه ۲ ساله
پایانه مرزی لطف آباد در نقطه صفر مرزی ایران و ترکمنستان در ۳۰۰ کیلومتری شمال مشهد و ۱۱۰ کیلومتری جنوب عشق آباد، پایتخت ترکمنستان قرار دارد. این پایانه مرزی هرچند از رونق کمتری نسبت به سرخس برخوردار است اما پیش از شیوع کرونا یک گذرگاه فعال و پرجنب و جوش مرزی بود که از مزیت نزدیکی به پایتخت ترکمنستان نیز برخوردار بود و البته اخیرا نیز با توجه به سیاست‌های کشور همسایه، تردد زمینی اتباع ترکمنستان تنها از این مرز آغاز شده است.
فرماندار درگز در خصوص این تحول مثبت به خبرنگار ایرنا گفت: تردد اتباع ترکمنستانی از گذرگاه مرزی لطف آباد در این شهرستان، پس از ۲ سال ممنوعیت تردد ناشی از کرونا به صورت محدود از سرگرفته شده است.
محمد کرمی افزود: البته این تردد فقط از سوی اتباع ترکمنستان و به صورت محدود صورت گرفته است، به نحوی که از ابتدای سال تاکنون تنها ۵۰ ترکمنستانی از مرز لطف آباد وارد ایران شده اند و چهار تن نیز از این گذرگاه مرزی به کشورشان بازگشته اند.
وی ادامه داد: اعلام شده است که اتباع ایرانی نیز در صورت داشتن روادید می توانند از این مسیر وارد خاک ترکمنستان شوند، اما تاکنون هیچ یک از اتباع ایرانی با روادید از این مرز تردد نکرده اند.
فرماندار درگز، فرایند اخذ روادید برای سفر به ترکمنستان را زمان‌بر خواند و گفت: با توجه به تردد ناوگان ترانزیتی از این مرز، حتی رانندگان ایرانی هم موفق به دریافت آن نشده اند و فعلا تنها ناوگان و رانندگان کشورهای دیگر از این مرز تردد می کنند که امیدواریم در آینده نزدیک این مشکل برطرف شود.
باجگیران هم از دیپلماسی اقتصادی دولت نصیب برد
به گزارش ایرنا و به نقل از منابع محلی، مطابق توافق صورت گرفته احتمالا پس از آماده سازی غرفه ها و مکان، بازارچه مرزی باجگیران، که بیش از ۲ سال تعطیل بوده است، تا حدود ۱۰ روز دیگر بازگشایی شود.
مسوول هماهنگی بازارچه های مرزی استانداری خراسان رضوی با تایید این مطلب به خبرنگار ایرنا گفت: این بازارچه مرزی در ۲ سوی مرز ایران و ترکمنستان ۳۰ غرفه دارد که ۲۰ غرفه آن در سمت ایران واقع است.
هادی حقیقی افزود: این مرز از ۲ سال قبل و از زمان آغاز شیوع کرونا بسته شد و هم اکنون نظافت و آماده سازی غرفه ها، جذب غرفه داران و آماده سازی مکان در حال انجام است.
وی ادامه داد: تا پیش از شیوع کرونا ارزش مبادلات مرزی در بازارچه مرزی باجگیران کمتر از سه میلیون دلار بود، اما با توجه به اینکه اهمیت این بازارچه بیشتر اشتغال زایی محلی و مبادلات مرزی در زمینه عرضه اقلام مصرفی غیریارانه ای بود، جمعیت ترکمنستانی به عنوان گردشگر مایحتاج خود را از این پایانه تامین می کرد.
نماینده قوچان و فاروج در مجلس شورای اسلامی نیز پیش از این گفته بود: ازسرگیری فعالیت ترانزیتی و تجاری مرز باجگیران خراسان رضوی از درخواستها و مطالبات ۲ طرف ایرانی و ترکمنستانی در مذاکرات ۲ جانبه است و هر ۲ برای فعالتیهای تجاری در این مرز هم نظر هستند.
علی آذری افزود: در جریان سفر مقامات بلندپایه ۲ کشور به پایتخت های یکدیگر، تلاشهای زیادی برای بازگشایی امکان تردد زمینی برای مسافران عادی و ازسرگیری تردد ترانزیتی این مرز و فعالیت بخش بازارچه مرزی باجگیران شده است.
وی اضافه کرد: از طریق مرز باجگیران پایتخت های ۲ کشور از مسیر زمینی به هم نزدیک می شوند و می توان ارتباطات بیشتری نیز برقرار کرد.
آذری افزود: مدیریت مرزها باید به گونه ای انجام شود که برای توسعه کشور راهگشا باشد و در همین راستا باید از ظرفیت مرز باجگیران در حوزه توسعه شهرستان قوچان و استان خراسان رضوی بهره گرفت.
پایانه و بازارچه مرزی باجگیران در ۸۰ کیلومتری مرکز شهرستان قوچان و ۲۲۵ کیلومتری مشهد و همچنین در ۵۰ کیلومتری جنوب شهر عشق آباد، پایتخت ترکمنستان قرار دارد.
شهر باجگیران در نقطهٔ صفر مرزی بین ایران و ترکمنستان قرار دارد.
خراسان رضوی از شمال و شمال شرق ۵۳۱ کیلومتر مرز مشترک با کشور ترکمنستان دارد که این مرز در محدوده شهرستان های قوچان، درگز، کلات، سرخس و صالح‌آباد واقع است.
ترکمنستان و ایران دارای چهار گذرگاه مشترک مرزی شامل گذرگاه سرخس، لطف آباد و باجگیران (هر سه در خراسان رضوی) و اینچه برون (در گلستان) هستند و عمده ترددهای تجاری ریلی و جاده ای بین ۲ کشور به ترتیب از طریق گذرگاههای سرخس، اینچه برون و لطف آباد انجام می شود.
نظر شما