باران موسمی در چله تابستان؛ سیلاب غافلگیری و غم

گروه جامعه ایرنا - مونسون (Monsoon) برگرفته از واژه موسم از زبان عربی به معنای فصل است (نامی برای بادهای فصلی)؛ تعریف سنتی مونسون تابستانه هند به بارش ماه‌های ژوئن، جولای، آگوست و سپتامبر گفته می‌شود؛ علت اصلی شکل‌گیری مونسون، تغییر سالانه بسیار زیاد دما در مناطق بزرگ خشکی در مقایسه با سطوح اقیانوس‌های همسایه است.

اکنون نیز با تغییر اقلیم و گرمایش زمین، امسال مونسون به شکل عجیبی تغییر کرده و موجب بارش‌های فراسنگین در قسمت‌های وسیعی از نیمه جنوبی ایران شده است و اکنون در فصل گرم سال از طرف جنوب شرقی یعنی از اقیانوس هند رطوبت به ایران رسید و چون گرمای تابستان بسیار زیاد است، همین امر موجب بارش باران در کشور البته از نوع شدید و سنگین را موجب شد.

اکنون استان‌های تهران، البرز، خوزستان، فارس، کرمان، مرکزی، هرمزگان، یزد، چهارمحال و بختیاری، سیستان و بلوچستان و کهگیلویه و بویراحمد گرفتار سیل هستند و استان‌های لرستان، ایلام، آذربایجان شرقی و اصفهان هشدار زرد برای بارندگی گرفته‌اند.

قضیه سیل از کجا شروع شد؟
زمانی که فیلم‌های کوتاه در فضای مجازی درباره سیل استهبان در روز ۳۱ تیر ۱۴۰۱ منتشر شد در این فصل گرما خیلی قابل تصور نبود که اینگونه در دل منطقه‌ای خشک، سیلاب باعث غرق شدن تعدادی از مردم که برای تفریح به این منطقه رفته بودند، شد اما فقط در حد باور کردن این قضیه نبود بلکه همه آن را به خوبی حس کردند.

سیلاب استهبان در رودخانه رودبال متاسفانه جان ده‌ها تن از هموطنان را گرفت و خانواده‌های زیادی را داغدار کرد. این سیل تلنگر بزرگی بود که مسئولان ستاد بحران فارس و هواشناسی این استان بارش‌های کنونی را رصد و به موقع اخطارهای لازم را صادر و اطلاع رسانی کنند.

در حوضه آبریز «پهناب» که در استان فارس قرار دارد، ظرف ۲۸ دقیقه به اندازه‌ای نزولات آسمانی زیاد بود که همه منطقه را دستخوش تغییر کرد البته آن منطقه دو سطح دارد و با وجود اینکه بیشتر حجم آب به رودخانه آشیق و حجم کمتری به رودخانه رودبال رفت، میزان خسارت وارده در محدوده رودبال بیشتر بود. زمانی که باران بارید، هوا آفتابی بود و باور وقوع سیلاب برای افرادی که در آن منطقه حضور داشتند و با خودرو داخل رودخانه رفته بودند، سخت بود.

در نهایت، سیلاب در استهبان ۲۲ فوتی شامل ۱۱ خانم، هفت کودک و چهار مرد را رقم زد که اجساد همه این افراد طی دو روز تلاش پیدا شد.

 بارش‌ شدید باران و جاری شدن سیلاب طی چند روز گذشته ۲۰ استان کشور شامل ۱۱۱ شهرستان و ۳۱۰ روستا را درگیر کرد؛ بارش‌هایی که بنابر اعلام رئیس سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر تا این لحظه منجر به جان باختن ۵۹ نفر شده است.

در امامزاده داوود چه خبر بود؟

اما این سیل فقط در منطقه استهبان خلاصه نشد و گریبان کسانی که به امامزاده داوود رفته بودند را هم گرفت. پنجشنبه شب، وقایع بسیار تلخی را در این منطقه رقم زد. رانش زمین در پی بارندگی در منطقه امامزاده داوود تهران در ساعت‌های اولیه، هفت مصدوم بر جای گذاشت.

ساعت ۱:۳۰ دقیقه بامداد، وقوع سیل در منطقه امامزاده داوود تهران رخ داد که حجم زیادی از گل و لای را در این منطقه و روستاهای اطرف ایجاد کرد. تیم‌های امدادی هم در محل حاضر شدند و با روشن شدن هوا تیم‌های هلال احمر نیز در حال بررسی منطقه بودند تا اگر سیل کسی را در پایین دست با خود برده باشد به جستجو و نجات آنها بپردازند.

روز شنبه هشتم مرداد، معاون هماهنگی و امور مناطق شهرداری تهران از حضور بیش از ۵۰۰ نیروی خدمات شهری و امدادرسان در منطقه سیل زده امامزاده داوود خبر داد و گفت: نیروهای مناطق ۲۲ گانه شهرداری تهران از لحظات اولیه وقوع حادثه در محل حضور داشتند و حضور آنها تا بازگشت به شرایط عادی ادامه دارد.

براساس آمارهای موجود، تاکنون جسد ۲۲ نفر کشف شده و عملیات جستجو با همکاری عوامل هلال احمر در قسمت بالا و پایین امامزاده داوود در حال انجام است.

سیل در فیروزکوه 
از اواخر شامگاه چهارشنبه بارندگی های سیل آسا در تهران موجب جاری شدن سیلاب در نقاط مختلف استان از جمله فیروزکوه شد. سیلاب در روستای مزداران شهرستان فیروزکوه خسارات جانی و مالی زیادی برجای گذاشت به طوری که براساس آخرین آمار و به گفته استاندار تهران تا ظهر روز شنبه هشتم مرداد ۱۱ فوت ناشی از وقوع سیل در شهرستان فیروزکوه ثبت شد که برخی از آنها مسافر و برخی افراد بومی بودند و تعداد مفقودی‌ها نیز به چهار نفر کاهش یافته است و عملیات امداد رسانی کماکان ادامه دارد.

 آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی رئیس جمهور برای بررسی شرایط سیل زدگان و امدادرسانی در مناطق سیل زده فیروزکوه روز شنبه هشتم مرداد سرزده از این منطقه بازدید کرد و در جمع مردم روستای مزداران گفت: نیروهای امدادی با تمام توان در حال امدادرسانی به مردم سیل زده هستند.

رئیس جمهور در جمع مردم سیل زده روستای مزداران با عنوان اینکه در حال حاضر ۶۶۰ نقطه در کشور دچار سیل شده‌ است بر تداوم امدادرسانی تا برقراری آرامش در منطقه تاکید کرد. 

جزئیات بیشتر از مشکلاتی که سیلاب در استان تهران موجب شد و تعداد کشته‌شدگان و مفقودین این حادثه را اینجا بخوانید.

چهارمحال و بختیاری در سیل چه اتفاقاتی داشت
براساس آخرین آمار و اطلاعات موجود در استان چهارمحال و بختیاری، بیشترین خسارت به روستای بارده شهرستان بن بوده است که متاسفانه در این سیلاب، وسایل زندگی ۲۵۰ خانوار روستایی به طور کامل نابود شده است البته در بخش‌های دیگر این استان هم سیل آمده اما خوشبختانه خسارت به زیرساخت‌ها وارد نشده است.

به دلیل تداوم بارش باران تابستانه ناشی از فعالیت سامانه مونسون تا روز دوشنبه در چهارمحال و بختیاری هشدار سطح قرمز برای این استان صادر شده است. اکنون ۳۰ گروه جهادی شامل پزشکان، دامپزشکان، روحانیون، پیشکسوتان، گروه‌های جهادی اقشار در حال خدمت‌رسانی به مردم سیل‌زده روستای بارده شهرستان بن هستند.

سیلاب در کرمان و پیدا شدن هشت مفقودی
وقوع سیلاب در استان کرمان نیز خسارت جدی وارد کرده است اما مهمترین موضوع در این زمینه مفقود شدن هشت نفر بود که به همین منظور بیش از سه هزار و ۵۰۰ نفر در ۱۰۶ شهر و روستا نیز خدمات امدادی به آنها ارائه شد و از مجموع ۲۰ مفقودی در سیل‌های اخیر تاکنون هشت نفر از مفقودی‌ها در این منطقه توسط نیروهای هلال احمر پیدا شده‌اند.

سیل در یزد و تخریب خانه تاریخی رزاقیان  
سیلاب در استان یزد هم خساراتی را به دنبال داشت؛ به گونه‌ای که ۶ نفر در این استان جان خود را از دست دادند و شهرستان مروست یزد و بخشی از روستای چناز ناز هم با توجه به بارش‌های مجدد از سکنه خالی شده است و جاده خرانق به هامانه در شهرستان اردکان به علت شکسته شدن پل ارتباطی این مسیر، همچنان مسدود است.

تخریب خانه رزاقیان تفت یزد یکی از فیلم‌های کوتاهی بود که در بسیاری از سایت‌ها آن را مشاهده کردیم. یک خانه تاریخی در چنین سیلابی چنان در دل این گل و لای محو شد که دیگر شاید هیچگاه نتوان چنین خانه‌ای با این ابهت در دل خاک ایجاد کرد.

پس از بارش‌های سیل‌آسای اخیر «خانه رزاقیان» یکی از آثار تاریخی تفت که به تازگی مرمت شده بود، فرو ریخت، این بنا در سال ۱۳۵۰ ساخته شده و در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است که در مقطعی از آن به عنوان موزه مردم‌شناسی شهرستان تفت نام برده شده بود.

خانه رزاقیان یکی از نمونه خانه‌های سنتی استان یزد مربوط به دوران پهلوی است که علاوه بر حیاط مرکزی، اتاق‌های تابستانی و زمستانی، تالار و زیرزمین، دارای عناصری مثل بادگیر، هشتی، کلاه فرنگی و تزئینات گچ‌بری و سیمگل است. این بنا که در کوچه باغ‌های زیبای محله گرمسیر شهرستان تفت واقع شده به شماره ۱۲۳۵۳ در سال ۱۳۸۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده بود.

جزییات بیشتر سیل در استان‌های مختلف کشور را اینجا بخوانید.

سیلاب‌های اخیر چند نفر را به کام مرگ کشاند؟

براساس اعلام سازمان مدیریت بحران از ابتدا تا نهم مرداد، ۶۹ هموطن در جریان سیلاب‌های اخیر در استان‌های تهران، سیستان و بلوچستان، لرستان مازندران، مرکزی، کرمان و یزد جان خود را از دست دادند و شمار مفقودین این حوادث ۴۵ نفر است که در استان‌های مازندران، لرستان، کرمان و تهران همچنان مفقود هستند.

اکنون مناطق درگیر سیلاب اخیر ۶۰ شهر، ۱۴۰ شهرستان، ۵۱۶ روستا  و ۸۵ محور درگیر است که تاکنون یک هزار و ۳۳۲ نفر به اماکن امن منتقل و ۵ هزار و ۲۱۵ نفر اسکان اضطراری شدند در این مدت ۹۴۴ منزل از سیل تخلیه شد و ۳۴۲ خودرو نیز رهاسازی شد و به ۲۷ هزار و ۳۵ نفر امدادرسانی شده است.

معاون فنی و هماهنگی بازسازی و بازتوانی سازمان مدیریت بحران کشور نهم مرداد از مرگ ۶۹ نفر در سیل‌های اخیر خبر داد و گفت که ۴۵ نفر نیز همچنان مفقود هستند.

نژاد جهانی به وجود ۶ تبعه عراقی در میان ۶۹ جانباخته سیل‌های اخیر اشاره کرد و اظهارداشت: از میان ۴۵ مفقودی نیز ۳ نفر عراقی هستند؛ همچنین در سیلاب‌های اخیر ۳۹ نفر مصدوم شدند که ۳ نفر از این تعداد نیز تبعه کشور عراق هستند.

استاندار تهران هم امروز ۹ مرداد گفت که از روز گذشته تا امروز، تعداد فوتی‌ها افزایش نداشته است و همچنان پنج نفر در حوادث سیل استان تهران مفقود هستند.

محسن منصوری اضافه کرد که در امامزاده داوود دیگر هیچ مفقودی نداریم و آمار فوتی قطعی همان ۱۹ نفر است که پرونده موضوع در اینجا بسته است البته عملیات بهسازی و عمرانی و خارج کردن گل و لای از منازل و مغازه‌ها همچنان ادامه دارد همچنین کارشناسان در حال بررسی ساختمان‌هایی هستند که دچار آسیب شده‌ تا چنانچه لازم است تخریب یا مقاوم‌سازی شود.

خبر تکمیلی درباره جزئیات حوادث سیل در کشور را هم اینجا بخوانید.

اما در کشور همچنان درگیر سیلاب، چه باید کرد؟
برخی از ناآگاهی‌های مردم در رابطه با چگونگی مقابله با سیل شاید باعث این همه مرگ ناشی از سیلاب‌های اخیر در کشور شده است زیرا زمانی که ما مسیر اصلی سیلاب را مشاهده می‌کنیم باید باور داشته باشیم که ممکن است این سیل هرلحظه ما را به مسیر خروشان خود بکشاند اما برخی این قضیه را جدی نمی‌گیرند و برای گرفتن عکس یا مشاهده جریان سیل در این راه خود را قربانی می‌کنند.

موتورسواری که با وجود دیدن مسیر خروشان سیل خود را غرق در این سیلاب کرد شاید دیگر نباشد که بگوید پشیمانی دیگر سودی ندارد زیرا سیلاب چنان ناجوانمردانه تاکنون ۶۰ نفر از هموطنان را غرق کرده است که جانی برای آنان باقی نماند و تنها جسدهای بی‌جان این افراد از دل گل و لای سیلاب‌ها جمع می‌شود و این داغ بر دل عزیزان آنهاست که باقی مانده است. هنوز خطر این سیلاب وجود دارد و نباید با سهل انگاری و ساده انگاری خود را گرفتار خشم طبیعت کنیم.

شنیده‌ها نیز حاکی از آن است که سازمان هواشناسی از ۲۹ تیر سال جاری تا ششم مرداد ۱۲ اخطار درباره وضعیت هوا و سیلاب‌های اخیر به مراجع مسئول اعلام کرده است اما برخی از مردم از اطلاع‌رسانی نادرست در این زمینه انتقاد دارند که شاید اگر به موقع اطلاع‌رسانی انجام می‌شد، این اتفاقات ناخوشایند رخ نمی‌داد.

نوع مخاطره نیز رگبار و رعدوبرق و وزش باد شدید (بویژه در ساعات بعدازظهر)، تگرگ، صاعقه و در مناطق مستعد خیزش گردوخاک موقت است. به همین دلیل از روز هشتم مرداد در نیمه شرقی خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، جنوب یزد، فارس، بوشهر، کرمان، شمال و غرب هرمزگان و جنوب و مرکز سیستان و بلوچستان سامانه بارشی فعال است.

آخرین خبر سازمان هواشناسی درباره احتمال سیلاب در استان‌های کشور را هم اینجا بخوانید.

اکنون برپایه پیش‌بینی سازمان هواشناسی، در سه روز آینده نیز گذر متناوب امواج تراز میانی جو در نوار شمالی همچنین ادامه فعالیت سامانه موسمی در نیمه جنوبی کشور، موجب ناپایداری‌های جوی می‌شود همچنین این سازمان در هشدار سطح قرمز رنگ از گسترش و تشدید فعالیت سامانه موسمی تا روز دوشنبه در ۱۰ استان خبر داد و توصیه کرد تا هموطنان از نواحی حادثه خیز مانند بستر رودخانه‌ها دور بمانند.