متخصصان فضایی کشور به تمام مراحل طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره «خیام» نظارت داشتند

به گزارش ایرنا، «حسن سالاریه» در اولین نشست خبری که در ایستگاه فضایی ماهدشت و مرکز کنترل و عملیات ماهواره خیام، برگزار شد معاون وزیر ارتباطات به سوالات خبرنگاران پاسخ داد.

در مدار قرار گرفتن ماهواره، به معنای پایان همکاری مشترک نیست

سالاریه با بیان اینکه اکنون ماهواره ایرانی «خیام» با موفقیت در مدار قرار گرفته است، اظهار کرد: شرکت سازنده باید در تحویل در مدار حضور داشته باشد و به ابهامات پاسخ بدهد. در حوزه‌های تکنولوژی‌های پیشرفته (high-tech) فرآیند فعال‌سازی ماهواره چند ماه به طول می‌انجامد و در این فرآیند باید کمپانی‌های سازنده پاسخگوی کارفرما باشند که اگر ماهواره در دریافت فرمان‌ها دچار مشکل شود یا مثلاً نویز المان آن زیاد باشد، باید این مسائل را رفع کند.

وی خاطرنشان کرد: انشالله با پیشرفتی که در صنعت فضایی کشور اتفاق می‌افتد، در مسیر بومی‌کردن ماهواره‌هایی مانند «خیام» نیز پیش خواهیم رفت. تا قبل از این ماهواره‌های پرتاب شده، عموماً بومی و ساخت داخل بود، اما ماهواره خیام اتفاق تازه‌ای را در این حوزه رقم زد. طراحی مفهومی این ماهواره توسط متخصصان ایرانی انجام و به یک شرکت ساخت ماهواره سنجشی خوشنام ارائه شده است. ناظران سازمان فضایی در تمام فرآیندهای مربوط به طراحی، ساخت و تست حضور داشتند و گام به گام اسناد و مدارک تایید شده تست را مشاهده کرده‌اند.

معاون وزیر ارتباطات تاکید کرد: این نظارت توسط تیم فنی ایرانی تا روزی که ماهواره از کارخانه تحویل و در پایگاه بایکونور قزاقستان بر روی ماهواره‌بر مونتاژ شد نیز ادامه داشت. در این بین تست‌هایی انجام شد که تیم فنی ما آن‌ها را تائید و پس از آن ماهواره خیام پرتاب شد.

رئیس سازمان فضایی تاکید کرد: ماهواره سنجشی خورشید آهنگ «خیام» با توجه به پهناوری ایران در ۴ نوبت در شبانه‌روز می‌تواند دیتا ارسال و فرامین برای عملکرد ماهواره را دریافت کند. این تصاویر در مراکز داده مختلف مانند ماهدشت و دیتاسنترها، آرشیو شده و با رعایت برخی اصول (مانند در نظر گرفتن حساسیت تصاویر) با قیمت رقابتی به فروش می‌رسد تا اقتصاد این حوزه رشد کند.  

سالاریه تصریح کرد: ما در ماهدشت برخی از پردازش‌های اولیه را انجام می‌دهیم، اما پردازش نهایی توسط شرکت‌های حوزه سنجش صورت می‌گیرد. از آنجایی که مدت زمان دریافت سیگنال از ماهواره خیام کوتاه است، ما نیاز به دریافت اطلاعات از ایستگاه‌های متعدد داریم که برخی از آن‌ها در کشور وجود دارند و برخی دیگر چه به صورت ثابت و چه سیار باید ساخته شوند.

صحبت‌های که فضا را متشنج می‌کند

وی درباره شایعاتی که در خصوص ماهواره خیام با قابلیت جاسوسی منتشر شده است، گفت: این صحبت‌ها تنها فضا را متشنج می‌کند. ماهواره خیام با این ابعاد، وزن و اطلاع‌رسانی که درباره پرتاب آن صورت گرفت چطور می‌تواند در حوزه جاسوسی مورد استفاده قرار بگیرد، این حرف از پایه کودکانه است.

معاون وزیر ارتباطات بیان کرد: ماهواره جاسوسی در ابعاد با مدارات دیگری قرار می‌گیرد. ماهواره خیام کاملاً برای رفع نیازهای داخل کشور در حوزه‌های مختلف مانند مدیریت بحران، مسائل شهری، منابع طبیعی، معادن و کشاورزی طراحی و ساخته شده است. دیتاهای این ماهواره با تعرفه خاص، اصول مشخص و روند استاندارد به شرکت‌های دانش‌بنیان ارائه می‌شود.

سالاریه در پاسخ به اینکه این شایعات معمولاً به جنگ روسیه و اوکراین مربوط هستند، گفت: زمانی که قرارداد همکاری با روسیه منعقد و مراحل طراحی و ساخت این ماهواره آغاز شد، جنگی در اوکراین شکل نگرفته بود که بتوان این مورد را به آن ربط داد. این صحبت‌ها عجیب است و  فقط لبخند به‌صورت ما می‌آورد.

تغییر در قرارداد ماهواره طبیعی است

معاون وزیر ارتباطات تأکید کرد: گاهی اوقات قرارداد برای خرید یک محصول آماده بسته می‌شود و به همین واسطه، همه چیز شفاف است، اما زمانی که جنسی در میان نیست، وضعیت فرق می‌کند. قرارداد ماهواره، جزو قراردادهای مفصل و تکنیکال است و جزئیات بسیاری دارند. زمانی که با یک شرکت سازنده ماهواره مذاکره می‌کنیم، خودمان طرح مفهومی را ارائه می‌دهیم و حدود یک سال مطالعه در همین راستا انجام می‌شود. این کار به مذاکرات و چانه‌زنی‌های بسیاری نیاز دارد. باید ببینیم هر طرف چه خواسته‌ای دارد و طرف دیگر چه خواسته‌ای را می‌تواند مرتفع کند. باید گام به گام جلو رفت.

وی ادامه داد: کلیات در حوزه ماهواره‌ها مشخص و اتفاقاً سفت و سخت است، اما زمانی که در این مسیر پیش می‌رویم امکان دارد مشکل فنی به وجود بیاید، در این شرایط باید مشکل را با متخصصان مطرح کرده و تغییراتی که نیاز است، را اعمال کنیم.

سالاریه تصریح کرد: در تمام مراحل طراحی و ساخت ماهواره یک نظارت کاملاً دو سویه وجود دارد و تا آخرین روز و حتی پس از پرتاب نیز ممکن است به تغییراتی باشد که به ساعت‌ها بحث فنی نیاز داشته باشد. طبیعی است که این قبیل قراردادهایی که در حوزه فنی منعقد می‌شوند، تغییراتی پیدا کند این چیز بدی نیست و نشان می‌دهد که ما به این حوزه اشراف و نظارت داریم و چشم و گوش بسته نیستیم.

«خیام» یک ماهواره سنجشی با دقت بالا است

رئیس سازمان فضایی کشور با بیان این‌که ماهواره ایرانی «خیام» یک ماهواره سنجشی با دقت بالا است و می‌تواند بخش زیادی از نیازهای کشور را به لحاظ «داده» تامین کند، گفت: اواسط دهه ۹۰ متخصصین فضایی ایران با توجه به نیاز کشور و اینکه در آن ایام فاز ماهواره‌سازی در کشور مقدماتی بود، احساس کردند که چنین ماهواره‌ای با دقت بالا نیاز داریم. اینکه برخی بگویند در دوره قبلی سازمان فضایی کارهایی که باید انجام نشده، حرف نادرستی است. درست است که تلاش‌های بسیاری در یک سال اخیر انجام شده، اما ما مسیری که در گذشته آغاز شده بود را ادامه دادیم و برخی حوزه‌ها را با سماجت بیشتری پیگیری کردیم. اما این مسئله به این مفهوم نیست که بگوییم ماهواره «خیام» یک کشتی به گل نشسته بوده و نباید به این دستاورد بار منفی بدهیم.  

او درباره تغییراتی که در قرارداد ماهواره اعمال شد، اظهار کرد: ماهواره خیام قرار بود با پرتابگر دیگر و از پایگاه فضایی کشور به فضا پرتاب شود، اما به دلایلی برنامه تغییر کرد. چانه‌زنی، تضامین و کارهایی پرحجم دیگری نیز انجام دادیم که بیش از ۳۰۰ ساعت جلسه زمان بود و به واسطه آن الحاقیه‌های متعددی خورده که هر کدام بار حقوقی فراوانی داشته است.

سالاریه گفت: کار تیمی صورت گرفته در این حوزه رضایت‌بخش بوده و نافی زحماتی که در دوره‌های قبل سازمان فضایی صورت گرفته نیستیم. بدنه و متخصصان سازمان فضایی همان دانشمندان قبل هستند و ما نیز در این دوره همراه با وزارت امور خارجه، دفتر همکاری‌ها و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات سعی کردیم کار را جلو ببریم و به سرانجام برسانیم.

قصد نداشتیم موضوع ماهواره را عمومی کنیم

سالاریه در ادامه گفت: قصد نداشتیم پرتاب ماهواره را به صورت عمومی اعلام کنیم، اما سازمان فضایی روسیه طبق پروتکل‌های خودش و بدون هماهنگی قبلی خبر را منتشر کرد و این مساله باعث شد فضای رسانه‌ای ایران گرم شود.

وی ادامه‌داد: در چند سال اخیر هم سعی کردیم که اتفاقاتی از این قبیل را عمومی نکنیم تا تیم طراحی و سازنده بتوانند به آرامی کار خود را پیش ببرند و چرخه قرارگیری ماهواره در فضا آرام پیش برود. 

رئیس سازمان فضایی ایران درباره هزینه ساخت ماهواره خیام، گفت: ماهواره‌ای در کلاس خیام بین ۳۰ تا۵۰ میلیون دلار و ماهواره‌هایی در کلاس سنجشی با وزن ۱۰۰ کیلوگرم و دقت تصویر پنج تا ۱۰ متر کمتر از ۱۰ میلیون دلار هزینه ساخت دارند، علاوه بر این زمانی که افزونه‌ها به ماهواره اضافه شود قیمت آن به بیش از ۱۰ میلیون دلار خواهد رسید.

وی درباره حضور متخصصان روسی در ایران، تاکیدکرد: از زمانی که ماهواره با موفقیت پرتاب شد و در مدار قرار گرفت کنترل ماهواره به دست خودمان است، اما شرکت سازنده باید برای تحویل قرار گرفتن ماهواره در مدار حضور داشته باشد و این جزئی از قرارداد است.

سالاریه خاطرنشان‌کرد: فرآیند فعال‌سازی ماهواره یک فرآیند چند ماهه است و سازنده ماهواره باید طبق قرارداد در این مدت حضور داشته و پاسخگوی اشکالات احتمالی باشد تا اگر به‌طور مثال المانی دچار مشکل شد یا به درستی کار نکرد، آن را حل و فصل کند.