دورکاری؛ میراث کرونا برای انسان قرن ۲۱

به گزارش ایرنا، شیوع ویروس کرونا تاثیرات بسزایی را بر روی سب زندگی و فعالیت های شغلی در بلندمدت ایجاد کرده است. پاندمی کرونا تنها یک تهدید برای سلامت و جان انسان ها نبود بلکه با تحمیل کردن قرنطینه های شدید بر همه کشورهای جهان، بلای جان صنعت و اقتصاد جهانی شد و تورم شدید، افزایش بی سابقه هزینه های زندگی بویژه افزایش قیمت مواد غذایی و سوخت را بدنبال داشت. 

با افزایش هزینه های زندگی، تمایل هم کارکنان وکارفرمایان در نقاط مختلف جهان به دورکاری در زمینه هایی که امکان آن وجود داشت، افزایش یافت. 

پدیده دورکاری به عنوان میراث کرونا برای جهان قرن 21، اگرچه شاید فوایدی به دنبال داشت و در برخی زمینه تجربه ای جدید و کاملا موفق بود اما حضور بیش از حد در خانه یا به عبارتی خانه نشین شدن مردم، خود یکی از مهم ترین آسیب های اجتماعی و روانی ناشی از دورکاری به شمار می رود.

هرچند بسیاری از شرکت‌های مستقر در آسیا از ماه ژوئن (خرداد-تیر) کارمندان خود را به دفاتر فراخوانده‌اند اما با توجه به شیوع ویروس کرونا، دورکاری به یکی از واقعیت های اجتماعی و زندگی مردم در آسیا تبدیل شده است.

بسیای از شرکت‌ها ساعات کاری انعطاف پذیر برای کارمندان خود طراحی کرده‌اند تا حداقل نیمی از آنها بتوانند از خانه به فعالیت خود ادامه دهند و بقیه به دفاتر برگردند. به این ترتیب از شلوغی محل کار نیز کاسته می‌شود.

سازمان بین المللی کار پیشتر در گزارشی با عنوان «دورکاری در دوران کرونا و پساکرونا» نوشت: اگر چه بر اساس گزارش تارنمای آماری «یورو استات» شمار افرادی که به صورت نیمه وقت و یا تمام وقت دورکاری انجام می‌دهند در سال‌های اخیر به تدریج افزایش یافته است اما بی تردید شیوع جهانی این ویروس همچون کاتالیزور موجب تسریع فرآیند به کارگیری و اتخاذ تدابیر دورکاری توسط کارفرمایان شد. به بیان دقیق تر، کووید-۱۹ نشان داد که کار از منزل، ابزار مهمی در جهت تضمین تداوم فعالیت مشاغل است.  

مصادیق دور کاری در جهان

بر اساس این تحقیقات صورت گرفته، کشورهای فنلاند، سوئد، دانمارک، سوییس، استرالیا، بلژیک، آمریکا، انگلیس، سنگاپور، هلند، نیوزلند، کانادا، استونی، کره جنوبی، چین، آلمان، ایرلند، فرانسه، ژاپن، اتریش، اسپانیا، جمهوری چک، آفریقای جنوبی، مالزی، ترکیه و لهستان زیربنای مناسبی برای دورکاری دارند و برخی کشورها مثل شیلی، هند، فیلیپین، اندونزی، تایلند، مکزیک، آرژانتین، برزیل، کلمبیا، بلغارستان، پرتغال و یونان هم زیربنای نسبتا ضعیف تری برای دورکاری دارند.

نشریه استریت تایمز نیز پیشتر در گزارشی به چالش کشورهای آسیایی در حوزه دورکاری پرداخته و نوشت، هرچند بسیاری از شرکت‌های مستقر در آسیا از ماه ژوئن (تیر ماه) کارمندان خود را به دفاتر محل کار فراخوانده‌اند اما با توجه به شیوع ویروس کرونا، دورکاری به یکی از وجوه کاری در آسیا تبدیل شده است.

۸۸ درصد شرکت‌های بزرگ ژاپنی با دورکاری سازگار شده‌اند. در این کشور حتی با وجود آنکه قرنطینه از ماه ژوئن لغو شده اما شرکت‌های تولید کننده تجهیزات الکترونیکی مانند فوجیتسو، هیتاچی، شرکت‌های ساختمانی گروپ لیکسیل و حتی شهرداری توکیو دورکاری را به عنوان یک هنجار جدید اجرا می‌کنند. این در حالی است که فقط ۴۶ درصد شرکت‌های کوچک و متوسط ژاپنی روند دورکاری را برای کارمندانشان اجرا می‌کنند.

در هند ۸۵ درصد کارمندان بخش فناوری اطلاعات از خانه به فعالیت مشغول هستند. شرکت سرویس‌های مشاوره تاتا (بزرگترین کارفرمای حوزه فناوری اطلاعات درهند) اشاره کرده حدود سه چهارم از ۵۰۰ هزار نیروی انسانی این شرکت تا ۲۰۲۵ میلادی به دورکاری ادامه می‌دهند

باید در نظر داشت فرهنگ کاری میان مردم آسیا به ارتباط رودرو وابسته است، بنابراین ادامه فعالیت به شیوه عادی و حضوری نیز چندان عجیب نیست.

 همچنین بر اساس جدیدترین نظرسنجی صورت گرفته در سنگاپور، از هر ۵ کارگر در این کشور دو نفر خواستار دورکاری هستند.

به گزارش پایگاه خبری «استریتس تایمز» سنگاپور، دست کم ۸۰ درصد از ۱۰۰۰ کارگر شرکت کننده در این نظرسنجی گفته اند خواستار ایجاد انعطاف بیشتر در ساعات کاری خود هستند و ۴۱ درصد می گویند اگر در ساعات کاری آنها انعطاف لازم از نظر ساعات کاری وجود نداشته باشند، از پذیرش آن فرصت شغلی خودداری می کنند.

همچنین ۲۷ درصد از افراد شرکت کننده در این نظرسنجی می‌گویند اگر انعطاف لازم از نظر ساعات کار و مکان شغل آنها وجود نداشته باشند، استعفا می دهند.

بر اساس این گزارش بیش از ۵۲ درصد از افراد شرکت کننده در این نظرسنجی خواستار دورکاری شده اند. نتایج این نظرسنجی همچنین نشان می‌دهد بیش از ۴۱ درصد از کارکنان در سنگاپور می گویند ترجیح می دهند بیکار شوند اما رضایت شغلی داشته باشند.

فرصتها و چالش های دورکاری در جهان

افزایش تورم ، افزایش بهای سوخت و به تبع آن، بالا رفتن هزینه های ترددو حمل و نقل، تمایل بسیاری از شرکت ها و کار فرمایان به تبدیل کردن ساختمان ها و دفاتر محل کار کارکنان خود به حداقل اندازه ممکن باهدف کاهش هزینه ها، تمایل مردم به عدم گذراندن زمان طولانی در مسیر رفت و برگشت به محل کار، تمایل زنان شاغل به حضور بیشتر در خانه و تقویت ارتباط عاطفی میان مادران شاغل و فرزندانشان که در شرایط عادی، نمی توانند آن گونه که باید از کودکانشان مراقبت کنند، تمایل برخی دولت به کاهش تردد مردم با هدف کاسته شدن از ترافیک های پرحجم و آلوده کننده و ... تنها برخی از موارد استقبال از دورکاری میان مردم در بسیاری از نقاط جهان شده است هر چند بسیاری از کارشناسان، انتقادهایی به ترویج بیش از حد دورکاری و به ویژه تاثیر نه چندان مطلوب دورکاری در حوزه آموزش(مجازی شدن مدارس و دانشگاه ها) دارند.

با وجود نمونه‌هایی از عملی شدن دورکاری در آسیا، اما این روند در بخش‌هایی از آسیا با چالش روبرو شده است.

به عنوان مثال زیربنای دیجیتال در کشورهایی مانند اندونزی و فیلیپین از تغییر یکباره به دورکاری پشتیبانی نمی‌کند زیرا این کشورها با چالشهایی مانند ضعیف بودنسیگنال تلفن، موبایل و اینترنت روبرو هستند.

این در حالیست که به باور بسیاری از کارشناسان، دورکاری سبب ایجاد تحول در زیرساخت‌ها و خدمات شهری در بسیاری از کشورها شده است.

به عبارت دیگر، مراکز فیزیکی کاری به تدریج در حال از دست دادن اهمیت خود هستند ومدیران شهری به جذب هر چه بیشتر کارکنان دیجیتالی روی می‌آورند تا از این طریق، به بهبود کیفیت زندگی شهری به واسطه بهره‌وری از تکنولوژی‌های روز دنیا کمک کنند.

مدیران در شهرهای هوشمند جهان بر کاربرد روزافزون ابزارها، سنسورها و سیستم‌های هوشمند متمرکز می‌شوند و به طور همزمان، از تکنولوژی‌ها و اطلاعات پیشرفته روز دنیا برای پیاده‌سازی تصمیم‌ها و نوآوری‌های خود در راستای افزایش رفاه تمام ساکنان بهره می‌گیرند. به نظر می‌رسد افرادی که پس از شیوع بیماری کووید -۱۹ به دورکاری روی آورده‌اند، از وضعیت کنونی کاری خود احساس خرسندی می‌کنند و این در حالی است که مدیران شهرهای هوشمند نیز مزایایی نظیر تسهیل یکپارچگی جوامع محلی، زمینه‌سازی برای انجام فعالیت‌های کاری به شیوه‌ای سرگرم‌کننده، تأمین سیستم‌های مراقبت سلامت مناسب، افزایش قابلیت دسترسی به اطلاعات و در نهایت، ارائه خدمات دیجیتالی بهتر را برای کارکنان راه دور خود فراهم آورده‌اند.

به هر روی، آنچه در بعد از شیوع کرونا به واقعیتی غیر قابل انکار تبدیل شده این است که این اتفاق جهانی، مفهوم کار کردن را تغییر داده است و تاثیرات ناشی از آن در جوامع برای سال‌ها بر جای خواهد ماند. البته این به معنای از بین رفتن دفاتر کاری نیست. تجربیات نشان می‌دهد که دورکاری به نفع اکثر کسب‌وکارها است و احتمالا بیشتر افراد به دورکاری در آینده روی خواهند آورد.

همچنین این روش کار جدید برای هر فرد یا کسب‌وکاری مناسب نیست. در این وضعیت، عده‌ای از کارمندان دورکار، پیشرفت قابل‌ملاحظه‌ای داشته درحالی‌که بعضی از کارمندان اصلا دورکاری را نمی‌پسندند و به هیاهو و روابط انسانی موجود در محل کار عادت دارند. گروهی از کسب‌وکارها خود را با شرایط جدید به آسانی وفق داده‌اند اما مشاغلی که بیشتر در زمینه مشتری مداری و فروش فعالیت دارند به دلیل عدم وجود ارتباط مستقیم، انرژی لازم برای ادامه فعالیت را نخواهند داشت. در آینده، بیشتر افراد تمایل به ماندن در خانه و دورکاری خواهند داشت. دفاتر هر چند در شکل جدید، شاید کوچک‌تر یا انعطاف‌پذیرتر از فضای گذشته فعالیت خواهند کرد و کسب‌وکارها ترکیب عالی از همکاری مجازی و حقیقی خواهد بود.

 فرهنگ کاری میان مردم آسیا که عموما مردمی خونگرم شناخته می شوند، به ارتباط رودررو و روابط نزدیک اجتماعی و انسانی وابسته است، بنابراین ادامه فعالیت به شیوه عادی، نیز چندان عجیب نیست. در هرحال بسیاری از کارشناسان معتقدند دورکاری یا کار از خانه روشی موثر است که به شرکت‌ها کمک می‌کند با همه‌گیری مقابله کنند.