مسجد پایگاه دینی و حامی اجتماعی

به گزارش ایرنا، مساجد همانند سازمان‌های مردم نهاد به عنوان پایگاهی مردمی و معنوی می‌تواند در تعامل و همکاری با سایر نهادها و سازمان ها مردم را در حل برخی مشکلات و معضلات جامعه مشارکت دهند و این مشارکت همانند سرمایه ای اجتماعی و معنوی در نهایت به اصلاح و بهتر شدن اجتماع کمک می‌کند، سال‌های گذشته و در خاطرات برخی هنوز این نقش برجسته مساجد باقی مانده است که وقتی برای یکی از اهل محل مشکلی یا گرفتاری پیش می آمد، مردم در مسجد محل جمع می شدند و گره از مشکل باز می کردند.

در بین راهکارهای متنوعی که برای رفع و حل آسیب های اجتماعی ارائه می‌شود نباید از ظرفیت و جایگاه پایگاهی مردمی همچون مساجد غافل شد، رفع بسیاری از آسیب های اجتماعی و مسایل و مشکلات مردمی و اجتماعی از مسیر مشارکت خود مردم ممکن است که این سرمایه معنوی را می توان تقویت کرد. 

رسالت پیامبر اسلام حضرت محمد(ص)به عنوان آخرین پیامبر الهی نقطه عطفی در تاریخ جهان و بشریت است که همه دستورات الهی برای سعادت بشر از سوی خداوند ابلاغ شد، اجرای فرامین الهی و مناسک اسلام از نظر محتوا و شکل اجرا نیازمند برنامه ریزی و حرکت اجتماعی بود که یکی از عناصر مهم و تاثیر گذار در حفظ و انتشار همین مناسک و آیین‌ها مساجد است.

مساجد و کارکردهای اجتماعی 

از آن روزی که اولین مسجد اسلام در سال اول هجری پس از هجرت پیامبر (ص) از مکه به مدینه به نام مسجد قبا تاسیس شد، مساجد محلی برای عبادت و مکانی برای اجتماعات مهم دینی و اجتماعی نقش آفرین شدند، با گسترش اسلام و اقبال عمومی به سمت مناسک دینی ساخت مساجد با سبک معماری خاص مورد توجه قرار گرفت و علاوه بر مکانی برای عبادت به یک پایگاه مهم اجتماعی تبدیل شد.

۳۱ مردادماه به عنوان روز جهانی مساجد و آغاز هفته مساجد فرصتی است تا به نقش اجتماعی این پایگاه مردمی و معنوی بیشتر پرداخته شود، در همین خصوص پژوهشگر دینی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا هدف اصلی بنای مساجد را عبادت و سجده به درگاه خداوند بیان کرد و افزود: مساجد از صدر اسلام تا کنون پایگاه مهمی برای ترویج اسلام و تصمیمات مهم دینی و اجتماعی بوده است.
حجت الاسلام مصطفی تیموری با بیان اینکه مساجد از صدر اسلام تا کنون کارکرد های متنوع براساس مقتضیات زمان داشته اند، افزود: تنوع بخشی و اجتماعی کردن فعالیت ها ۲ ویژگی مساجد بوده است، ترویج احکام اسلامی، آموزش قرآن، ترویج سبک زندگی دینی، ایجاد وحدت و انسجام اجتماعی، آگاه سازی و تعلیم وتربیت از پیامدهای آموزشی مسجد به شمار می رود.
وی با تاکید بر نقش فرهنگی مساجد اضافه کرد: نگاه فرهنگی پیامبر اسلام (ص) به مساجد یک نگاه فرهنگی و آموزشی است تا آنجایی که برخی مسابقات در مساجد زمان صدر اسلام و با حضور پیامبر(ص) برگزار شد.
وی در خصوص نقش اجتماعی مساجد در اسلام ادامه داد:  اساس و اصل دین اسلام بر پایه اجتماعی بودن قرار دارد و علاوه بر تعیین تکلیف فردی راه سعادت و تکامل را در همدلی و انجام تکالیف اجتماعی ذکر کرده است، تاکید بزرگان دین برای تشکیل صفوف نماز جماعت در مسجد علاوه بر ادای فریضه واجب نماز روح اجتماعی بودن را در نمازگزاران شاداب می کند، همدلی، گسترش ارتباط فردی، تشکیل گروه های امدادی، مساعدت به هم نوعان، مشارکت در امور خیریه، تعاون، مقابله با خطرات اجتماعی و احساس امنیت از ابعاد اجتماعی مسجد است.
حجت الاسلام تیموری با اشاره به نقش کهن مسجد در مسائل سیاسی اضافه کرد: کارکرد سیاسی مسجد از زمان پیامبر(ص) به صورت پررنگ تا کنون تداوم داشته است، سیره آن حضرت در اداره مساجد علاوه بر محل تجمع مسلمانان برای ادای فریضه نماز و تشکیل جماعت، ایجاد پایگاه حکومت و نهاد سیاسی اسلام بود از این رو تصمیمات مهم سیاسی دین در دوره‌های مختلف در مساجد اتخاذ می شد.
پژوهشگر دینی با اشاره به مطالعات تاریخی و شواهد متعدد در خصوص نقش دفاعی و سازماندهی نیروهای انقلابی در مساجد گفت: از ابتدای اسلام و زمان جنگ ها پیامبر(ص) که فرماندهی و ساماندهی را در کنار مساجد قرار می داد تا کنون همواره مساجد محلی برای مبارزات انقلابی، پشتیبانی، جذب نیروهای توانمند و مبارز، آگاه سازی عمومی و یکی از مراکز قدرتمند دفاع از نهادهای دینی و مردم بوده است.
وی ساختار اجتماعی مسجد را یک ضرورت دانست و افزود: در حال حاضر مساجد با محوریت امام جماعت و ساختار اجتماعی چون هیات امنا، فعالیت های متنوع آموزشی، مناسکی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی را متناسب با فضای مخاطبان انجام می دهند اما لازمه حضور پررنگ نوجوانان و جوانان ایجاد تنوع علمی و نگاه به نیاز سنجی آموزشی جوانان است.

فعالیت ۲۶۳ مسجد در شهرستان بروجرد 
رییس تبلیغات شهرستان بروجرد با تاکید بر تقویت نقش اجتماعی مساجد گفت: هر مسجدی باید محله محور باشد یعنی تمام محله با مسجد مرتبط باشند و انتظاری که از امام جماعت هر مسجد می رود این است که با تمام اهل محل اعم از کسبه و سایر اقشار مردم در ارتباط باشد و مردم نیز هر گونه مسئله و مشکل خود را در مسجد مطرح کنند.

حجت الاسلام سید نصرت اله موسوی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: مساجد را باید به پویایی اجتماعی رساند که این هدف متعالی به صرف برگزاری نماز جماعت، سخنرانی یا یک کلاس آموزشی حاصل نمی شود، بلکه باید مساجد به گونه ای باشند تا مردم برای حل مسائل و مشکلات خود مسجد را مامنی مطمئن بدانند.

وی اضافه کرد: نگاه مسجد محله، تمام امورات محل به مسجد مرتبط است و متولیان مساجد هم نباید با مردم محل بیگانه باشند و ارتباط باید به گونه ای باشد تا مردم در همه امور حتی در مسئله نام گذاری فرزند خود، حل اختلافات محلی، مشکلات معیشتی و رفع آسیب های اجتماعی به مسجد مراجعه کنند.

حجت الاسلام موسوی یادآور شد: هم اکنون ۲۶۳ مسجد در شهرستان بروجرد وجود دارد، مساجد شهری همه دارای امام جماعت هستند اما 30 درصد مساجد روستایی امام جماعت دارند و مابقی نیز در مناسبت های متعدد در طول سال برای آنها روحانی و مبلغ فرستاده می شود.

هفته جهانی مساجد از ۲۹  مردادماه به مدت یک هفته که به مناسبت سالروز به آتش کشیده شدن مسجد الاقصی در سال ۱۳۴۸ با هدف ارج نهادن به مساجد گرامی داشته می شود.