هشدار پیری جمعیت و ضرورت جوان‌سازی آن؛ موانع و راهکارها

به باور کارشناسان، جمعیت جوان یکی از عوامل مهم اقتدار و از پایه‌های قدرت و رشد اقتصادی و اجتماعی کشورها به شمار می‌رود. قدرت و توسعه هر کشور در رابطه با نیروی انسانی و جمعیت معنا پیدا می‌کند و حرکت به سمت توسعه همه‌جانبه به توسعه و ارتقای سرمایه انسانی نیاز جدی دارد.

دوره جوانی به لحاظ جمعیت‌شناختی از اهمیت قابل توجهی در مقایسه با سایر دوره‌های سنی برخوردار است. در این سنین بیشترین تغییرات و گذرهای زندگی نظیر اتمام تحصیلات، ورود به بازار کار، ورود به دوره بزرگسالی، ازدواج، تشکیل خانواده و تجربه والد شدن اتفاق می‌افتد. در این دوره فرد شرایط الزام را برای کنش مستقل در تمام عرصه‌های زندگی کسب می‌کند و با اندوخته‌های خود وارد عرصه اجتماع می‌شود از همین رو دوره جوانی از اهمیت بسیار زیادی در زندگی فردی و اجتماعی افراد برخوردار است.

تشریح وضع موجود جمعیت

در این میان کشور ما با وجود اینکه از جمعیت جوان برخوردار بوده و همچنان الزام است که این ثروت حیاتی حفظ و تقویت شود اما در سال‌های اخیر روند باروری در کشور شیب نزولی به خود گرفته است. بر اساس آمارهای موجود نرخ باروری کلی از ۲.۱ در سال ۱۳۹۵ به ۱.۷۴ در سال ۱۳۹۸ رسیده و در سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ این روند کاهشی همچنان ادامه داشته و با سطح جانشینی فاصله زیادی دارد که این موضوع خطر جدی برای آینده کشور به شمار می‌رود.

بر اساس آمارهای موجود نرخ باروری کلی از ۲.۱ در سال ۱۳۹۵ به ۱.۷۴ در سال ۱۳۹۸ رسیده و در سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ این روند کاهشی همچنان ادامه داشته است.

برآوردهای مرکز آمار ایران بر مبنای اطلاعات ثبت احوال نشان می‌دهد میزان باروری کل ایران (برای جمعیت ایرانی) در سال‌های ۱۳۹۶، ۱۳۹۷، ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ به ترتیب برابر ۲.۰۹، ۱.۹۵، ۱.۸۴ و ۱.۶۵ فرزند به ازای هر زن بوده است.

میزان باروری کل ایران (برای جمعیت ایرانی و غیرایرانی) با استفاده از داده‌های ثبت احوال (ثبت موالید تا وقوع یکسال) و وزارت بهداشت (ثبت موالید اتباع خارجی) در سال‌های ۱۳۹۶، ۱۳۹۷، ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ به ترتیب برابر با ۲.۰۷، ۱.۹۷، ۱.۷۷ و ۱.۷۱ فرزند به ازای هر زن بوده است.

از سوی دیگر نرخ رشد جمعیت در سال ۱۳۹۹ به ۰.۷۳ درصد و در سال ۱۴۰۰ به ۰.۶۸ درصد رسیده است.

این در حالی است که متوسط رشد جمعیت در کشور در دهه ۳۵ تا ۴۵ حدود ۳.۳۱ درصد، در دهه ۴۵ تا ۵۵ حدود ۲.۱۷ و در دهه ۵۵ تا ۶۵ حدود ۳.۱۹ درصد بوده است اما از دهه ۶۵ تا ۷۵ به ۱.۹۶، در دهه ۷۵ تا ۸۵ به ۱.۶۲ درصد و در دهه ۸۵ تا ۹۵ به ۱.۲۴ درصد کاهش یافته است.  از همین رو تا مادامی که نرخ باروی کمتر از حد جایگزینی باشد پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آینده با کاهش بیشتر نرخ رشد جمعیت و بحران پیری مواجه شویم.

علاوه‌بر آن بیانات رهبر معظم انقلاب و تاکید معظم‌له بر فریضه بودن تلاش برای افزایش جمعیت و جوان شدن نیروی انسانی کشور و حمایت از خانواده بر مسئولان و آحاد مردم و قلمداد کردن این امر به عنوان یک سیاست حیاتی برای آینده کشور همگان را بر آن می‌دارد که باور کنیم مساله جمعیت بسیار جدی است و باید از همه ظرفیت‌ها برای جوان‌سازی آن بهره‌گیری شود.

رشد جمعیت در برخی استان‌های کشور از جمله چهارمحال و بختیاری کندتر از میانگین کشوری است از همین رو تلاش‌ها برای افزایش جمعیت در این استان باید دوچندان شود.

رییس مرکز بهداشت چهارمحال و بختیاری می‌گوید: رشد جمعیت کشور در سال ۱۴۰۰حدود ۱.۳ بوده است اما این آمار در چهارمحال و بختیاری ۸۲ صدم بود که در مقایسه با میانگین کشوری کمتر است.

رشد جمعیت کشور در سال ۱۴۰۰ ۱.۳ بوده است اما این آمار در چهارمحال و بختیاری ۸۲ صدم بوده که در مقایسه با میانگین کشوری کمتر است.

علی احمدی، متوسط نرخ باروری در این استان را ۱.۷۱ فرزند به ازای هر زن عنوان کرد و گفت: در همه شهرستان‌های استان نرخ باروری از ۲.۵ ( نرخ استاندارد) کمتر شده است.

وی تصریح کرد: کاهش نرخ جمعیت در مناطق شهری سرعت بیشتری نسبت به روستاها دارد و باید نسبت به افزایش قابلیت جانشینی نسل‌ها جدیت بیشتری به کار گرفته شود.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، ۲ برابر شدن جمعیت استان را نیازمند ۷۰ سال زمان دانست و گفت: تک‌فرزندی، بی‌فرزندی و افزایش جمعیت سالمند از چالش‌های مهم جمعیتی به شمار می‌رود.

احمدی با بیان اینکه کشور ایران در پنجره جمعیتی قرار دارد و احتمال بسته شدن این پنجره با کاهش جمعیت وجود دارد، تصریح کرد: از دهه ۹۰ در دوران پنجره جمعیتی قرار گرفتیم و احتمال بسته شدن این پنجره و گرفتار شدن در شرایط بحرانی وجود دارد چرا که از یک سو، سن امید به زندگی و جمعیت سالمندان رو به بالاست و از سوی دیگر جمعیت جوان در حال کاهش است.

وی ادامه داد: چنانچه سیاست‌های تشویقی اثر کند بعد از یک دوره ۱۵ ساله جمعیت مولد بالا می‌رود و می‌توان از فرصت پنجره جمعیتی استفاده و رشد جمعیت را افزایش دهیم.

رییس مرکز بهداشت چهارمحال و بختیاری با اشاره به فعال شدن قرارگاه جمعیت در این استان از سالجاری، اظهار داشت: بررسی‌ها نشان می‌دهد اقداماتی که در قالب این قرارگاه انجام گرفته، موثر بوده است به طوری که آمار کاهش سقط جنین و افزایش موالید در استان در پنج ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته آن رو به بهبودی است.

احمدی خاطرنشان کرد: در دولت سیزدهم ریل‌گذاری خوبی در خصوص جوانی جمعیت انجام گرفته است و با هم‌افزایی و مشارکت دستگاه‌ها می‌توان سیاست‌ها و برنامه‌های مصوب را به خوبی اجرا کرد.

وی به راهبردهای جمعیتی در استان نیز اشاره کرد و افزود: توانمندسازی ذی‌نفعان کلیدی، گروه‌های مرجع و جمعیت هدف در راستای صیانت از جوانی جمعیت، رصد دقیق آمایش جمعیت و نرخ باروری در استان، حفظ و ارتقای باروری سالم و فرزندآوری در جمعیت هدف، تسهیل ازدواج در بین دانشجویان، نخبگان جوان و کارکنان دولت، توسعه همکاری‌های بین‌بخشی در زمینه صیانت از جمعیت و مطالبه اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت از جمله این راهبردها به شمار می‌رود.

چرا جمعیت جوان و فرزندآوری دارای اهمیت است؟

آنچه در این میان مهم به نظر می‌رسد این است که بدانیم جمعیت جوان چه تاثیری بر مناسبات کشورها دارد و چرا کارشناسان و دلسوزان کشور تاکید بسیاری بر ازدیاد جمعیت و افزایش نرخ باروری دارند.

مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری چهارمحال و بختیاری در پاسخ به این سوال به خبرنگار ایرنا گفت: جوانی جمعیت و افزایش نرخ باروری از ابعاد مختلف سیاسی، امنیتی، اجتماعی و اقتصادی دارای اهمیت بسیاری است بطوریکه رشد و پیشرفت هر جامعه‌ای در گرو جمعیت فعال و جوان آن جامعه است.

جوانی جمعیت و افزایش نرخ باروری از ابعاد مختلف سیاسی، امنیتی، اجتماعی و اقتصادی دارای اهمیت بسیاری است بطوریکه رشد و پیشرفت هر جامعه‌ای در گرو جمعیت فعال و جوان آن جامعه است.

شهرام خواجوی ادامه داد: هرچه کشور از جمعیت پویا و جوان برخوردار باشد سطح دفاعی و امنیتی آن بالا می‌رود و در مقابل کشورهای متخاصم آن حالت بازدارندگی ایجاد می‌کند به طور مثال یکی از عوامل مهم پیروزی کشور در دوران دفاع مقدس نقش پررنگ جوانان در جبهه‌های جنگ بود و علاوه‌بر آن حضور جوانان به عنوان سربازان نظام و مرزداران در حفظ و ارتقای امنیت کشور نقش بی‌بدیلی داشته و همانطور که شاهد هستیم در بین مدافعان حرم و مدافعان سلامت قشر جوان حضور پررنگی دارد.

وی به نقش جوانان در توسعه اقتصادی کشور نیز اشاره کرد و گفت: نیروی جوان، نخبه و پویا قدرت هر کشوری به شمار می‌رود چرا که جمعیت جوان و سرمایه انسانی به عنوان یکی از مهمترین ارکان موثر بر توسعه هر کشوری است و بستر خلاقیت و پویایی را در ابعاد مختلف توسعه اقتصادی برای کشور فراهم می‌آورد بطور مثال کشور چین با جمعیت بالای یک میلیارد نفر توانسته به یکی از قدرت‌های اقتصادی جهان تبدیل شود.

مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری چهارمحال و بختیاری در تبیین تاثیرات اجتماعی و فرهنگی جمعیت جوان نیز تصریح کرد: اعضای خانواده‌هایی که فرزندان بیشتری دارند مهارت‌های ارتباطی بهتری با یکدیگر و با محیط اجتماعی پیرامون خود کسب می‌کنند و والدین به واسطه فرزندان خود با محیط‌هایی نظیر مدرسه، دانشگاه، فضاهای ورزشی، مذهبی و سایر محیط‌های اجتماعی دیگر برقرار کرده و از این طریق ارتباط خانواده‌ها با سایر ارکان اجتماعی و فرهنگی تقویت می‌شود.

خواجوی، استحکام خانواده‌ها را از دیگر آثار مثبت فرزندآوری عنوان کرد و گفت: فرزندان به خانواده خود هویت می‌بخشند به طور مثال یک پدر تلاش می‌کند برای فرزند خود به یک الگو تبدیل شود و از این طریق مسیر خانواده هدفمند و امید به زندگی در پدر و مادرها بیشتر می‌شود و از سوی دیگر والدینی که در دوران پیری فرزندان بیشتری در کنار خود دارند از سلامت روحی و روانی بهتری برخوردار می‌شوند.

وی خاطرنشان کرد: تحقیقات موجود نشان می‌دهد تک‌فرزندی باعث انزوا، گوشه‌گیری و اختلال در مهارت‌های ارتباطی فرزندان می‌شود این در حالی است که تعدد فرزندان شور و نشاط خاصی در خانواده‌ها شکل می‌دهد و در سلامت روحی و روانی اعضای خانواده تاثیر بسزایی دارد.

بررسی علت‌های کاهش تمایل به فرزندآوری 

اما اینکه چرا با توجه به آثار مفید و سودمند فرزندآوری و جوانی جمعیت و اینکه داشتن فرزند در فرهنگ ملی و روایات دینی ما یک ارزش به شمار می‌آید اما در سال‌های اخیر تمایل زوج‌های جوان به فرزندآوری کاهش یافته و جمعیت کشور رو به پیری گراییده موضوعی است که کارشناسان دلایل متعددی برای آن بیان می‌کنند.

* تغییر سبک زندگی

یک کارشناس مسائل فرهنگی و رییس سازمان تبلیغات اسلامی شهرستان شهرکرد به تاثیر سبک زندگی در کاهش تمایل زوج‌های جوان به فرزندآوری اشاره کرد و گفت: در گذشته خانه‌های بزرگ قابلیت چند فرزندی را داشت اما واحدهای آپارتمانی کوچک جامعه امروزی فضای مناسبی برای فرزندان متعدد نیست و در برخی موارد مشاهده شده که بازی کردن بچه‌ها در واحدهای آپارتمانی باعث اذیت و آزار همسایگان می‌شود.

حجت‌الاسلام محمدرضا عرفان‌نژاد افزود: از سوی دیگر تجمل‌گرایی در جامعه امروزی سبب شده تا وسایل و امکانات لازم برای فرزندآوری محدود شود و زوج‌های جوان کمتر تمایل به بچه‌دار شدن و یا افزایش تعداد فرزندان خود داشته باشند.

وی تصریح کرد: افزایش سن ازدواج نیز پیامد تغییر سبک زندگی مردم کشور است، در گذشته تامین جهیزیه برای خانواده دختر و تامین مخارج عروسی برای خانواده پسر بسیار راحت‌تر بود اما با برگزاری مراسم‌های ازدواج پرتجمل در جامعه کنونی بسیاری از جوانان نمی‌توانند این هزینه‌ها را تامین کنند از همین رو تا تامین این مخارج سن دختران و پسران بالا می‌رود و همین موضوع در فرزندآوری زوج‌های جوان نیز تاثیر منفی می‌گذارد.

تبدیل ارزش‌های فرهنگی به ضدارزش‌ها عاملی در تغییر سبک زندگی و کاهش تمایل زوج‌های جوان به فرزندآوری است.

این کارشناس مسائل فرهنگی، تبدیل ارزش‌های فرهنگی به ضدارزش‌ها را عامل دیگری در تغییر سبک زندگی و کاهش تمایل زوج‌های جوان به فرزندآوری دانست و اظهار داشت: در بسیاری از موارد مشاهده می‌شود که افراد مشهور در جامعه (سلبریتی‌ها) الگوهای نادرستی به مردم عرضه می‌کنند و به جای اینکه ازدواج و یا فرزندآوری که یک ارزش محسوب می‌شود را فرهنگسازی کنند اموری نظیر نگهداری حیوانات خانگی را تبلیغ می‌کنند.

به گفته عرفان‌نژاد، سیاست‌های نادرست گذشته از جمله برنامه تنظیم خانواده و فرهنگسازی با شعار "فرزند کمتر زندگی بهتر" از دیگر عللی است که نهادینه شدن آن در جامعه سبب شده تا در دهه‌های اخیر کاهش جمعیت در خانواده‌ها به یک باور تبدیل شود و برای تغییر این باور باید اقدامات فرهنگی و اقتصادی موثری به کار گرفت.

وی با اشاره به رهنمودهای رهبر معظم انقلاب در خصوص اهمیت جوانی جمعیت تاکید کرد: معظم‌له در سال‌های اخیر تاکید بسیاری بر افزایش جمعیت داشته‌اند که بی‌شک پشتوانه آن تحلیل‌های علمی و کارشناسی است اما با وجود اینکه به تازگی قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت به تصویب رسیده و وارد مرحله اجرا شده است اما هم از جانب مسوولان و هم از جانب مردم جدیت و حساسیت لازم شکل نگرفته است.

رییس سازمان تبلیغات اسلامی شهرستان شهرکرد با بیان اینکه مولفه‌های اقتصادی در کاهش تمایل زوج‌های جوان به فرزندآوری تاثیرگذار است، تصریح کرد: اگرچه مسائلی نظیر اشتغال جوانان، تامین مسکن و توانایی مالی برای تشکیل خانواده و فرزندآوری از امور مهم و ضروری به شمار می‌رود و باید مشوق‌های مالی برای آن درنظر گرفته شود اما به نظر می‌رسد عامل اصلی بی‌رغبتی مردم به فرزندآوری، موضوعی فرهنگی است و باید نسبت به اصلاح سبک زندگی، تقویت باورهای دینی و سنت‌های سازنده اقدام کرد.

* توجه به مسائل اقتصاد؛جنبه‌های تشویقی فرزندآوری

برخی زوج‌های جوان نیز دلایل نداشتن پشتوانه قوی مالی و اقتصادی را در کاهش تمایل خود نسبت به فرزندآوری موثر می‌دانند.

برخی از آنها عنوان می‌کنند توجه به کمیت و افزایش جمعیت اگر چه موضوع مهمی است و مشکلی با آن ندارند اما باید به مباحث کیفی جمعیت نیز توجه داشت و دولت‌ها بستر مناسب برای تحقق این مهم را فراهم کند.

یک بانوی شهرکردی که پنج سال از زندگی مشترکش می‌گذرد در همین پیوند به خبرنگار ایرنا گفت: با وجود گذشت سال‌ها از زندگی مشترک خود اما هنوز تصمیم جدی بر بچه‌دار شدن نداریم چرا که نسبت به تامین نیازهای فرزند آینده خود هنوز با مشکل مواجه هستیم.

وی تصریح کرد: من و همسرم نیاز به بچه‌دار شدن را احساس می‌کنیم و خیلی در تلاش هستیم تا با تامین بسترهای اقتصادی بتوانیم هرچه زودتر صاحب فرزند شویم اما انتظار می‌رود دولت مشوق‌های بیشتری برای این موضوع درنظر بگیرد و زوج‌های جوان را حمایت کند.

* با تغییر نگرش‌ها نسبت به فرزندآوری روبرو هستیم

روانشناسان هم معتقدند که کاهش تمایل به فرزندآوری در جامعه کنونی یک موضوع چندعلتی است و باید همه جانب را از جمله مسائل اقتصادی درنظر گرفت اما علت اصلی این موضوع را تغییر باورها و نگرش مردم جامعه نسبت به افزایش جمعیت می‌دانند.

مجموعه عوامل اقتصادی و اجتماعی سبب شده تا ازدواج در سنین بالا، تک‌فرزندی و حتی بی‌فرزندی به یک باور در جامعه تبدیل شود.

یک روانشناس در همین خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: تقویت فرزندآوری به عوامل متعددی در جامعه بستگی دارد و اگر چه در نگاه اول باید نیازهای اولیه فرزند از سوی والدین تامین شود اما از دیدگاه روانشناسی باید گفت که مجموعه عوامل اقتصادی و اجتماعی سبب شده تا ازدواج در سنین بالا، تک‌فرزندی و حتی بی‌فرزندی به یک باور در جامعه تبدیل شود.

فرزاد رحیمی افزود: برای مواجهه با این باورها و تغییر تدریجی آن به سمت رشد جمعیت باید عدالت اجتماعی و فرهنگی در جامعه تقویت شود چرا که با توزیع عادلانه امکانات در سطح جامعه می‌توان یکی از بسترهای مناسب فرزندآوری را ایجاد کرد.

وی تصریح کرد: از سوی دیگر باید زمینه‌های ناامیدکننده در عرصه‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را برطرف کرد و این باور را به صورت شفاف به زوج‌های جوان منتقل کرد که اگر جایگزینی جمعیت به درستی شکل نگیرد عواقب نگران‌کننده‌ای در انتظار نسل‌های آینده خواهد بود.

الزامات افزایش جمعیت کدامند؟

جدا از اینکه باید موانع فراروی افزایش نرخ جمعیت و فرزندآوری را از میان برداشت بلکه باید مقدمات و بسترهای لازم را برای تبدیل تهدیدهای موجود به فرصت فراهم کرده و با ارائه راهکارهای علمی و مبتنی بر نظرات کارشناسان مانع از بسته شدن پنجره جمعیتی کشور شد. از همین رو باید الزامات و بایسته‌های افزایش جمعیت را به درستی شناسایی و برای تحقق آن تلاش کرد.

یک دکترای جامعه‌شناسی در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: اعتمادسازی، امیدآفرینی و ایجاد احساس امنیت در جامعه یکی از مهمترین عواملی است که می‌تواند افراد جامعه را به سمت فرزندآوری و افزایش جمعیت ترغیب و تشویق کند.

شهرام مقدس افزود: با رونق کسب و کار، فراهم کردن مشوق‌هایی برای زوج‌های جوان و ترسیم جامعه‌ای امن و پرامید می‌توان یکی از مهمترین الزامات افزایش جمعیت را فراهم کرد.

باید در تقویت جمع گرایی و پیوند بین افراد و سایر محیط‌های اجتماعی بیشتر کار کرد چراکه افرادی که تمایلات جمع‌گرایانه بیشتری دارند نسبت به فرزندآوری و ارتباط با نهادهای دیگر فعالانه‌تر عمل می‌کنند.

وی یکی از علل کاهش فرزندآوری در جامعه کنونی را فردگرایی دانست و گفت: باید در تقویت جمع‌گرایی و پیوند بین افراد و سایر محیط‌های اجتماعی بیشتر کار کرد چراکه افرادی که تمایلات جمع‌گرایانه بیشتری دارند نسبت به فرزندآوری و ارتباط با نهادهای دیگر فعالانه‌تر عمل می‌کنند.

این کارشناس مسائل اجتماعی خاطرنشان کرد: کاهش جمعیت تنها مختص به ایران نیست و برای بسیاری از کشورهای صنعتی جهان هم رخ داده است اما این کشورها با جذب مهاجرین و نخبگان سعی در رفع این بحران دارند اما ما در کشور خود با تقویت ارزش‌های اجتماعی نظیر خدمت به هم‌نوع، جمع‌گرایی، رفع ابهام و نگرانی از آینده و ایجاد فضای روانی آرام می‌توان این مهم را محقق کنیم.

* لزوم هم‌افزایی دستگاه‌ها برای اجرای مناسب قانون جوانی جمعیت

یکی از تلاش‌هایی که به تازگی برای افزایش جمعیت انجام گرفته است تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت است که اگرچه به عقیده برخی کارشناسان این قانون به تنهایی نمی‌تواند در افزایش جمعیت کشور موثر واقع شود اما هم افزایی دستگاه‌ها در اجرای صحیح و مناسب آن می‌تواند تا حد زیادی به تحقق سیاست‌های موجود کمک کند.

دبیر ستاد جمعیت و مدیرکل امور بانوان استانداری چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه تاکنون ۵۰ درصد برنامه‌ها و سیاست‌های این قانون در استان وارد مرحله اجرا شده است، اظهار داشت: قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت دارای ۷۳ ماده و ۸۱ تبصره است و در آن تکالیف هریک از دستگاه‌های اجرایی به خوبی مشخص شده است.

مریم حبیبی افزود: با تشکیل ستاد جمعیت در استان و ستادهای شهرستانی هر ماه یک نشست با دستگاه‌های اجرایی مرتبط برگزار می‌شود و در آن اقدامات و فعالیت‌هایی که باید از سوی این دستگاه‌ها اجرایی شود مورد بررسی قرار می‌گیرد.

وی تصریح کرد: علاوه‌بر گزارش ماهانه اقدامات دستگاه‌های اجرایی، مشکلات و موانعی که در خصوص اجرای این قانون در استان وجود دارد شناسایی و به وزارت کشور انتقال داده می‌شود.

مدیرکل امور بانوان استانداری چهارمحال و بختیاری خاطرنشان کرد: دستگاه‌هایی که در خصوص انجام وظایف مشخص شده کاهلی و کم‌توجهی کنند وارد فرایند قضایی می‌شوند.

حبیبی با بیان اینکه باید نسبت به تقویت فرزندآوری در جامعه با رویکرد اجتماعی وارد شد، تاکید کرد: تمام تلاش ستاد جمعیت استان بر اینست که علاوه‌بر ایجاد بسترهای اقتصادی نظیر اعطای تسهیلات به زوج‌های جوان، نگرش و باور کنونی جامعه را نسبت به جوانی جمعیت تغییر دهیم.

به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری اکنون دارای 10 شهرستان با جمعیتی نزدیک به یک میلیون نفر است .