بحران اوکراین که از پنجم اسفندماه پارسال آغاز شد و تا به امروز ادامه دارد، وارد یک فاز فرسایشی شده به‌گونه‌ای که بسیاری از ناظران بر این باورند تا مدت‌ها تداوم خواهد یافت زیرا این نبرد دیگر جنگ بین ۲ واحد سیاسی نیست بلکه زورآزمایی بین بلوک غرب و شرق با هدف تغییر نظم جهانی است.
اما آن‌گونه که مشخص است این زورآزمایی در خاک اوکراین انجام می‌شود که در صورت تداوم طولانی مدت، این کشور اروپای شرقی بیش از پیش هزینه تقابل شرق و غرب را بر دوش خواهد کشید و در نهایت ویرانه‌ای از آن باقی خواهد ماند که البته سران کی‌یف در ایجاد وضعیت کنونی بی تقصیر نبوده‌اند و فریب وعده‌های پوشالی غرب را خوردند.
تحریک زلنسکی با کمک‌های مالی و وعده‌های پوشالی
وعده دروغ غرب مبنی بر الحاق اوکراین به ائتلاف نظامی ۳۰ عضوی ناتو و اتحادیه اروپا در کنار کمک‌های مالی و نظامی به کی‌یف، سران این کشور اروپای شرقی به ویژه شخص «ولودیمیر زلنسکی» رئیس جمهوری آن را به سمت خطای محاسباتی سوق داد.
در آستانه جنگ «دیمیتری کوله‌با» وزیر امور خارجه اوکراین گفته بود که کی‌یف در ماه‌های اخیر ۱.۵ میلیارد دلار از شرکای غربی خود کمک نظامی دریافت کرده‌است.آمریکا از سال ۲۰۱۴ به این سو بیشترین فروش سلاح را به اوکراین داشته؛ بنا بر آمار منتشر شده، در هشت سال گذشته حجم صادرات تسلیحاتی ایالات متحده آمریکا به اوکراین بیش از ۲.۷ میلیارد دلار بوده‌است.
در هشت سال گذشته حجم صادرات تسلیحاتی ایالات متحده آمریکا به اوکراین بیش از ۲.۷ میلیارد دلار بوده‌استسال ۲۰۱۷ نقطه عطفی در فرایند فروش تسلیحات غربی به اوکراین بود. در این سال دولت ایالات متحده آمریکا مجوز بزرگترین فروش تجاری مستقیم به ارزش ۴۱ میلیون دلار را صادر کرد. در سال ۲۰۱۸ با فروش ۲۱۰ فروند موشک ضد تانک و ۳۹ پرتابگر به ارزش ۴۷ میلیون دلار، فرایند فروش تسلیحات آمریکایی به اوکراین ادامه پیدا کرد.
گفته می‌شود ایالات متحده یک سوم از انبار موشک‌های ضد تانک خود را به اوکراین فروخته‌است و چهار سال طول می‌کشد تا این مقدار جایگزین شود. در سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ نیز ۵ فروند قایق گشتی، به مجموعه تسلیحات فروخته شده به اوکراین توسط ایالات متحده آمریکا اضافه شد.
در بحبوحه بحران، «جو بایدن» رئیسجمهوری آمریکا، فرمان کمک ۴۰ میلیارد دلاری را به اوکراین امضا کرد.
با تحریک و تشویق اوکراین به ایستادگی در برابر روسیه، سرانجام جنگ بین دوکشور آغاز شد و بلافاصله شاهد عقب‌نشینی غربی‌ها بودیم؛ موضوعی که حتی زلنسکی را شوکه کرد و نشان داد وی دچار خطای محاسباتی شده‌است. رئیس جمهوری اوکراین با انتشار یک پیام ویدئویی از طریق حساب کاربری خود در فیس‌بوک، ضمن انتقاد شدید از متحدان غربی، تاکید کرد که «اوکراین در برابر روسیه تنها مانده‌است.»
برخی از اندیشمندان برجسته روابط بین‌الملل مانند «جان میرشایمر» و مقام‌های سابق ایالات متحده آمریکا مانند «هنری کسینجر»، به صراحت تحریک اوکراین از سوی غرب و نشان دادن درهای باز ناتو برای پذیرش عضویت اوکراین را عامل اصلی جنگ کنونی روسیه و اوکراین معرفی می‌کنند.
کسینجر با بیان اینکه «سیاست خارجی، هنر شناخت اولویت‌هاست»، سیاست خارجی ایالات متحده نسبت به اوکراین را نقد می‌کند و اعتقاد دارد طرح مساله عضویت اوکراین در ناتو، یک اشتباه استراتژیک است که نباید بر آن پافشاری کرد اما پافشاری غرب بر مواضع تحریک‌آمیز خود نسبت به اوکراین هر چند هم که اشتباه باشد، تجارت تسلیحاتی عمده‌ای را برای صنایع و شرکت‌های سازنده سلاح ایجاد کرده است.
خط سیر کمک‌های نظامی به اوکراین
با آغاز جنگ، به سرعت سیل جنگ افزارهای غربی به اوکراین افزوده‌شد؛ با نگاهی به گزارش‌های انتشاریافته از وبسایت آماری «استاتیستا» (Statista) می‌توان به این واقعیت پی برد. البته این سایت آماری نیز از داده‌های «موسسه کیل برای اقتصاد جهانی» بهره گرفته‌است.
بر اساس این گزارش، با نگاهی به وعده‌های کمک نظامی به اوکراین از ۲۴ ژانویه تا ۳ اوت ۲۰۲۲(۴بهمن ۱۴۰۰ تا ۱۲ مرداد ۱۴۰۱) دولت ایالات متحده متعهد شده بیشترین تسلیحات و سایر تجهیزات نظامی را فراهم کند. به گفته «ردیاب پشتیبانی اوکراین» توسط موسسه کیل، ۲۵ میلیارد دلار کمک نظامی آمریکا تا تاریخ مشخص شده به این کشور اختصاص یافته‌است.
تا سوم مردادماه امسال، ۲۵ میلیارد دلار کمک نظامی آمریکا به اوکراین اختصاص یافته‌استبریتانیا، کشوری است که در رتبه دوم کمک‌های نظامی قرار داشته و با رقم کمی بیش از ۴ میلیارد دلار، تعهد بسیار کمتری نسبت به ایالات متحده دارد. با این حال، تعهدات یادشده برای کمک نظامی به صورت نسبی، هر کدام تقریبا ۰.۱ درصد از تولید ناخالص داخلی آمریکا و بریتانیا را تشکیل می‌دهند.
با نگاهی به این معیار، همسایگان کوچکتر اوکراین بیشتر به کمک‌های نظامی روی آورده‌اند؛ برای مثال لهستان (کمک نظامی ۰.۳ درصد تولید ناخالص داخلی) یا استونی (۰.۸ درصد) را به اوکراین اختصاص داده‌اند. حتی زمانی که کمک های نظامی، مالی و بشردوستانه ارائه شده یا تعهد داده شده توسط ایالات متحده با هم جمع شود، این رقم فقط به ۰.۲ درصد تولید ناخالص داخلی این کشور می‌رسد.
دیگر اهداکنندگان بزرگ کمک نظامی به اوکراین، آلمان و کانادا هستند؛ به گونه‌ای که تعهدات نسبی آنها به ترتیب فقط ۰.۰۳ درصد و ۰.۰۶ درصد از تولید ناخالص داخلی‌شان است.
وبسایت آماری استاتیستا در یکی دیگر از گزارش‌های خود -این بار هم با استناد به داده‌های موسسه کیل- به نکته قابل توجهی اشاره کرده و آن مقایسه کشورهای حامی اوکراین بر پایه «تولید ناخالص داخلی» (GDP) است.
به نوشته این پایگاه آماری، در حالی که کشورهای سراسر جهان مستقیم در جنگ اوکراین شرکت ندارند اما از طریق کمک‌های مالی، بشردوستانه و نظامی در دفاع از اوکراین مشارکت داشته‌اند. آمریکا به طور مطلق، بزرگترین حامی اوکراین _ با اختلاف بسیار زیاد _ تا سوم آگوست به شمار می‌رفت که در مجموع ۴۴.۵ میلیارد یورو شامل ۲۵ میلیارد یورو کمک نظامی، ۹ میلیارد یورو کمک بشردوستانه و ۱۰ میلیارد یورو کمک مالی به اوکراین اختصاص داده‌بود.
همانگونه که اینفوگرافیک زیر نشان می‌دهد، بر اساس تولید ناخالص داخلی، ایالات متحده در ۶ ماه اول جنگ در جایگاه هفتم ایستاده و به استونی نزدیک هم نشده است زیرا سهم استونی به ۲۵۰ میلیون یورو معادل ۰.۸۳ درصد از جی دی پی این کشور می رسد. این در حالی است که تعهد آمریکا به کمک مالی اوکراین، معادل ۰.۲۲ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور است.
افزون بر کشورهای نامبرده، اتحادیه اروپا نیز در چند نوبت تسلیحات نظامی به اوکراین ارسال کرده‌است که یکی از محموله‌های آن در ماه می ۲۰۲۲ به اوکراین تحویل داده‌شد. جنگ روسیه و اوکراین نخستین نمونه‌ای است که اتحادیه اروپا در طول حیات خود، به عنوان یک گروه از صادرات تسلیحات به یک کشور ثالث غیرعضو حمایت کرده‌است.
در روزهای آغاز جنگ، کشورهای عضو اتحادیه اروپا محموله‌هایی به ارزش تقریبی یک میلیارد یورو از تسلیحات کشنده به اوکراین ارسال کرده‌بودندکه طبیعتا یک تجارت مطلوب شرکت‌های تولیدکننده تسلیحات اروپایی محسوب می‌شود. چندی پیش هم پارلمان اروپا با افزایش میزان تسلیحات صادراتی به اوکراین تا ۲ میلیارد یورو موافقت کرد.
کمک‌هایی که در مسیر اوکراین غیب می‌شود!
با توجه به اینکه بیش از ۷۰ شرکت از ۱۰۰ شرکت نخست تولیدکننده تسلیحات در جهان در ایالات متحده آمریکا و اروپا مستقرند، جنگ اوکراین موجب رونق کم‌سابقه‌ای در این شرکت‌ها شده‌است.
همچنین از زمان آغاز درگیری روسیه و اوکراین، سهام شرکت‌های «ریتون» (Raytheon) و «لاکهید مارتین» (Lockheed Martin) به عنوان شرکت‌های آمریکایی سازنده جنگ افزار بیش از ۱۲ درصد رشد داشته‌اند. در همین بازه زمانی، سهام شرکت «نورثروپ گرومن» (Northrop Grumman) به عنوان شرکت صنایع هوافضایی و صنایع جنگ‌افزاری آمریکا بیش از ۲۰ درصد صعود کرد که نشان‌دهنده تجارت پرسود شرکت‌های آمریکایی در فروش تسلیحات به اوکراین است.
اما موضوع جالب، گم شدن منابع مالی و سلاح‌هایی است که قرار بوده به دست نیروهای اوکراینی بیفتد. دولت بایدن در زمانی کمک ۴۰ میلیاردی خود به دولت اوکراین را اعلام کرد که در همان زمان، رسانه‌های آمریکایی در تلاش بودند بفهمند ارتش آمریکا چطور ۷.۱ میلیارد دلار از تجهیزات نظامی خود را بعد از خروج از افغانستان در این کشور برای طالبان به جا گذاشته است. این مساله جدا از میلیون‌ها دلار کمک‌های مالی بود که به دلیل فساد موجود در پنتاگون و دولت افغانستان در طول ۲ دهه گذشته در این کشور گم شده‌بود.
در مدت حدود ۱۸۰ روز از آغاز جنگ اوکراین با روسیه، نزدیک به یک سوم از کمک‌های مالی و نظامی آمریکا به نیروهای اوکراینی گم شده‌استآمریکا در طول دو دهه گذشته حدود ۱۳۴ میلیارد دلار کمک مالی به افغانستان فرستاد که بر اساس گزارش و تحقیقات «اداره بازرس ویژه ایالات متحده برای بازسازی افغانستان» (سیگار)، تنها در یک مورد، از ۶۳ میلیارد دلاری که برای بازسازی افغانستان فرستاده شده‌بود، ۱۹ میلیارد دلار غیب شد. بازرسی ویژه افغانستان در این خصوص گفته‌بود مبالغ گم شده به خاطر فساد و سوء‌استفاده از بین رفته‌است.
در جریان بحران اوکراین نیز این داستان تکرار می‌شود به طوری که فقط در مدت حدود ۱۸۰ روز از آغاز جنگ اوکراین با روسیه، نزدیک به یک سوم از کمک‌های مالی و نظامی آمریکا به نیروهای اوکراینی گم شده‌است!
به نوشته وبسایت «دیفنس نیوز»، گروهی مسئول رساندن تجهیطات نظامی و منابع مالی به اوکراین شده‌اند که سابقه کار در افغانستان، عراق و سوریه را نیز در کارنامه خود دارند.
اینک این نگرانی بیش از پیش قوت می‌گیرد که جنگ‌افزارها در بازار سیاه در اختیار تروریست‌ها قرار گیرد و بار دیگر شاهد عرض اندام گروه‌های افراط‌گرا و دهشت‌افکن در نقاط مختلف جهان به ویژه منطقه پرآشوب خاورمیانه باشیم.
نظر شما