توسعه ۹۰۰ هکتاری کشت گیاهان دارویی در سیستان و بلوچستان؛ کم‌آب‌بر و پرسود

به گزارش ایرنا گونه‌های گیاهی موجود در طبیعت یک منبع غذایی و دارویی برای انسان به شمار می‌رود به طوریکه با توجه به جایگاه و ارزش گیاهان دارویی در تامین بهداشت و سلامت جوامع همواره برای درمان و پیشگیری از بیماری‌ها از اهمیت بالایی برخوردار بوده‌اند.

۱۸۷هزار و ۵۰۲ کیلومتر مربع گستره، سیستان و بلوچستان را به بزرگترین استان کشور تبدیل کرده این استان به واسطه برخورداری از ۲ ناحیه رویشی متفاوت ایرانی تورانی و عمانی با وجود واقع شدن در منطقه گرم و خشک کشور از تنوع گیاهی برخوردار است به طوریکه وجود بیش‌از یک‌هزار و ۲۰۰ گونه گیاهی که ۳۹۲ گونه آن دارای ارزش دارویی و صنعتی است گنجینه‌ای گرانبها محسوب می‌شود.

ناحیه رویشی ایرانی و تورانی سیستان و بلوچستان از شهرستان‌های زابل، زهک، هیرمند، هامون، نیمروز، زاهدان، خاش و بخشی از سراوان، سوران و مهرستان تشکیل شده که گونه‌های جنگلی شاخص آن شامل بنه، بادام کوهی، تاغ، گز، اسکنبیل و گونه های دیگری همچون زیتون وحشی، ارژن، انجیر، پده، سنجد و بادامک است.

همچنین ناحیه رویشی خلیجی و عمانی سیستان و بلوچستان شامل شهرستان‌های چابهار، کنارک، سرباز، نیکشهر، ایرانشهر و دلگان از نظر پوشش گیاهی دارای تنوع و غنای بیشتری است.

کهور ایرانی، کلیر، چگرد، پیر، توج، کنار، استبرق، کهور پاکستانی، داز، گز روغن، حرا، چش کنار و انار شیطان از مهمترین گونه های جنگلی ناحیه خلیجی و عمانی سیستان و بلوچستان است.وجود گونه‌های متنوع گیاهی در این استان زمینه را برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی فراهم کرده است.
برخی گونه های گیاهی با خاصیت دارویی و غذایی در صورت کشت و توسعه آنها می‌تواند منبع درآمد بسیار بزرگی برای سرمایه گذاران باشد که متاسفانه تاکنون از نظرها پنهان مانده است.

توسعه ۹۰۰ هکتاری کشت گیاهان دارویی در سیستان و بلوچستان

سرپرست سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان گفت: با توجه به محدودیت منابع آبی و تداوم کم بارشی و خشکسالی‌های اخیر در این استان توسعه کشت گیاهان اقتصادی و کم آب بر و نیز تقویت صنایع تبدیلی با هدف افزایش درآمدکشاورزان و حفظ ماندگاری در منطقه بسیار حیاتی و ضروری است.

سید محمد رضا سید حسینی اظهارداشت: در همین راستا سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان اقدامات ارزنده‌ای از جمله تامین و توزیع حدود چهار تن بذر، ۳۵۰ هزار نشاء از انواع گونه‌های سازگار و پرمتقاضی گیاهان دارویی،۴۷ هزار اصله نهال گل محمدی، خریدیک دستگاه بذرکار ریزدانه کار، ایجاد کلکسیون گیاهان زینتی، اجرای طرح پایلوت تولید گل‌های شاخه بریده با اعتباری حدود ۴۵ میلیارد ریال را در دولت سیزدهم انجام داده است.

وی بیان کرد: با توجه به‌ پتانسیل قابل توجه سیستان و بلوچستان طرح توسعه همه جانبه گیاهان دارویی در قالب برنامه‌ای پنج ساله در سطح ۲۰ هزار هکتار تدوین شده که در صورت تامین اعتبار و فراهم شدن زمینه اجرایی آن، تحول چشمگیری را در استان رقم خواهد زد.

سرپرست سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان گفت: برخی گونه‌های گیاهی این استان از انواع نادر، منحصر به فرد و گاه اندمیک با خواص بسیار ارزشمند دارویی است و این امر تنها به لیل موقعیت آب و هوایی و اقلیم مناسب آن بوده که این استان را به رویشگاه گیاهان دارویی کمیاب تبدیل کرده است.

وی ادامه داد: گز روغن، پنیرباد، آنغوزه، بنه، سنا، کُنار، وشاء، بادام کوهی، آلوئه ورا، مریم گلی، برازمبل، کلپوره، گون، پونه، ایشوِرک، استبرق، درخت مسواک، خرزهره، علف مار، مارموتک، ریواس، درمنه، موسیر، زیره سیاه، گُلدِر، هندوانه ابوجهل، خارمریم، خارشتر، گل گندم، خاکشیر، خارخَسَک، گزنه، شاه‌تره، بید، مورد، پنیرک، داتوره، بنگدانه، پونه سا، مشکک، سه پستان، بومادران، پنج انگشت و بارهنگ از جمله گیاهان دارویی خودروی این منطقه هستند.

حسینی بیان کرد: این در حالیست که گیاهان ارزشمندی همچون حنا، نیل، چای ترش، ارقام مختلف کُنار، سیر، زیره سبز، شنبلیله، پاپایا (خربزه درختی)، جَم، چریش، گلرنگ، زعفران، گل محمدی، عناب، کارلا، رازیانه، زنیان، پنیرک، فلوس، کرچک، اکالیپتوس، به لیمو، استویا و آلوئه ورا به صورت زراعی در مناطق مختلف استان مورد کشت قرار می‌گیرند.

وی تصریح کرد: سیستان و بلوچستان از لحاظ سطح زیر کشت و تولید برخی از گیاهان دارویی مانند حنا، نیل، چای ترش، و کُنار دارای رتبه نخست کشوری است.

سرپرست جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان گفت: با فرا رسیدن فصل بهار، گونه‌های مختلفی از گیاهان در طبیعت این استان شروع به روئیدن می‌کنند که بخاطر خواص دارویی فراوان، جز گیاهان کمیاب شناخته می‌شوند.

وی افزود: سیستان و بلوچستان با حدود هزار و ۲۰۰گونه گیاهی که حدود ۳۰۰گونه آن قابلیت مصرف دارویی و صنعتی دارند دومین استان کشور به لحاظ تنوع گیاهی محسوب می‌شود.

حسینی اظهارداشت: ارتفاعات قله تفتان در خاش، ارتفاعات کوه بیرک در سراوان و ارتفاعات بزمان در شهرستان ایرانشهر مهمترین کانونهای رویش گیاهان دارویی در استان سیستان و بلوچستان است.

وی خاطرنشان کرد: پرورش گیاهان دارویی از جمله چای ترش، حنا، بومادران، موره، رازیانه، چریش و ده‌ها گیاه دارویی تنها گوشه‌ای از قابلیت‌های فراوان این منطقه در زمینه تولید گیاهان دارویی محسوب می‌شود که توجه نکردن به آن از طریق روش‌های صنعتی سبب می‌شود از این ظرفیت بسیار مهم و اساسی آن گونه که شایسته است استفاده نشود.

سرپرست سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان تاکید کرد: ما این آمادگی را داریم تا با ایجاد تفاهم نامه مشترک از ظرفیت علمی جهاد دانشگاهی استان در توسعه کشت این گیاهان و فرآوری آن استفاده کنیم.

وی با بیان اینکه یکی از اولویت‌های جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان توسعه کشت گیاهان دارویی است، خاطرنشان کرد: در این راستا می‌توان از ظرفیت جهاد دانشگاهی سیستان و بلوچستان بهره برد.

حسینی تاکید کرد: با وجود آنکه سیستان و بلوچستان در حوزه گیاهان دارویی سرآمد است اما نقش گیاهان دارویی در توسعه استان اندک است و برای پررنگ تر کردن این نقش، می‌توان از ظرفیت جهاددانشگاهی استفاده کرد.

وی بر ضرورت استفاده از تکنولوژی و فناوری‌های روز در توسعه بخش کشاورزی تأکید کرد و افزود: اگر در توسعه بخش کشاورزی از تکنولوژی و فناوری نو استفاده شود و ارزش افزوده بیشتری برای کشاورز ایجاد کنیم به طور قطع کشاورز به خودکفایی لازم می‌رسد.

آمادگی جهاد دانشگاهی برای توسعه کشت و فرآوری گیاهان دارویی

رییس جهاد دانشگاهی سیستان و بلوچستان با بیان اینکه فعالیت‌های جهاد دانشگاهی در عرصه‌های پژوهش و فناوری، آموزشی، فرهنگی و اشتغال در سطح استان ارائه می‌شود از اعلام آمادگی این نهاد برای همکاری با جهاد کشاورزی استان در خصوص توسعه کشت‌های گیاهان دارویی خبر داد.

عباس صفدری گفت: سیستان و بلوچستان در زمینه رویش گیاهان دارویی ظرفیت بسیار مناسبی دارد و جهاد دانشگاهی استان نیز چند سالی است در خصوص توسعه و فرآوری این نوع محصول با استفاده از توان علمی خود ورود جدی داشته است.

وی تاکید کرد: سیستان و بلوچستان در حوزه کشت گیاهان دارویی مزیت‌ها و قابلیت بالایی در بحث تولید و اشتغال دارد، جهاددانشگاهی یکی از مجموعه‌های تاثیرگذار با توجه به داشتن فضاهای آموزشی و پژوهشی در بالفعل کردن استعدادها و ظرفیت‌های موجود در استان‌ بویژه در این زمینه داراست.

رییس جهاد دانشگاهی سیستان و بلوچستان گفت: ما در جهاد دانشگاهی استان این آمادگی را داریم تا با ایجاد تفاهم نامه مشترک بین دو مجموعه در بحث نهادینه سازی توسعه گیاهان دارویی در زمینه‌های مختلف همکاری مستمر با جهاد کشاورزی استان داشته باشیم.

سیستان و بلوچستان رویشگاه گیاهان دارویی کمیاب

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری سیستان و بلوچستان خاطر نشان کرد: موقعیت آب و هوایی و اقلیم مناسب، این استان را به رویشگاه گیاهان دارویی کمیاب تبدیل کرده است در این راستا انتظار می‌رود بخش خصوصی حضوری فعال در این زمینه داشته باشد تا بیش از بیش شاهد رشد و شکوفایی منطقه باشیم.

عبدالباسط پاکزاد اظهارداشت: وسعت و تنوع آب و هوایی استان سیستان و بلوچستان موجب بروز تنوع در پوشش گیاهی و غنای منابع طبیعی تجدید شونده شده است.
وی ادامه داد: ارتفاعات قله تفتان در خاش، ارتفاعات کوه بیرک در سراوان و ارتفاعات بزمان در شهرستان ایرانشهر مهمترین کانون‌های رویش گیاهان دارویی در سیستان و بلوچستان هستند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری سیستان و بلوچستان گفت: وجود گیاهان متنوع دارویی و زینتی این استان زمینه ساز سرمایه گذاری بخش خصوصی است به طوریکه شرکت‌های دانش بنیان با اقدامات تخصصی خود می‌توانند در این زمینه نقش آفرین باشند.
وی افزود: وجود حدود یک‌هزار و ۲۰۰گونه گیاهی که بیش از ۳۹۲ گونه آن ارزش دارویی و صنعتی دارند، توسعه زراعت چوب با توجه به مستعد بودن مناطق جنوبی استان، کشت و توسعه گیاهان دارویی و گونه های غیر چوبی مولد، توسعه و احداث کارگاه کوچک روغن کشی از گز روغن، امکان بهره‌برداری از ۸۰ تن بنه و کسور از جنگل‌های استان و بهره‌برداری از ۵۰۰ تن بادام تلخ از جنگل‌ها از جمله ظرفیت‌های استان است که می‌تواند زمینه سرمایه گذاری بخش خصوصی را فراهم کند.
پاکزاد اظهارداشت: بومادران، صد آب، سرنجیل، شنز (خارشتر)، خاک شیر، منگولی، مدوح (شیرین بیان)، دانیچک، توتری، کلپوره، گلدر، پورچنک، گواتک، شوتک، سارنگ، ازگند (آویشن)، درنگ (درمنه)، برنجاسف، بوجایل، کل کشته، دودنی(اسپند)، مورپوژو ، پتونتد، قارچ، جعفری و نعنا کوهی، راب، اسفناج وحشی، ریواس، پونه، گل گاوزبان، بنه، بادام کوهی، زیر بال، انجیر، کنار، کاسک و کسور از جمله مهمترین گیاهان دارویی سیستان و بلوچستان محسوب می‌شوند که سرمایه گذاری بیشتر و ایجاد صنایع تبدیلی گیاهان دارویی در استان علاوه بر توجیه فراوان اقتصادی می تواند به رونق اشتغال در منطقه کمک کند.
وی تصریح کرد: پوشش گیاهی متنوع در سیستان و بلوچستان باعث شده گیاهان دارویی زیادی همچون انغوزه، وشا، مورت، گز روغن، آلوئه ورا، سورنجان یا گل حسرت، ریشه شیرین بیان، زیره سیاه، چای ترش، مریم گلی، بادام کوهی و پونه با فراوانی زیاد در منطقه می‌تواند رونق بخش بازار و اشتغال و سرمایه‌گذاری و حتی منبع ارزآوری باشد.