رقابت تازه آمریکا با روسیه و چین در آمریکای لاتین

به گزارش شنبه ایرنا میدان جنگ اوکراین و مساله تایوان طی ماه‌های گذشته زمینه ساز شکل گیری تنش‌های شدیدی میان ایالات متحده با روسیه و چین شده که دو کشور بلوک شرق را به فکر ایجاد ساز و کارهای جدید برای تقابل با ابر قدرت غربی رو به افول انداخت.

از توسعه روابط بین کشورها در سازمان همکاری شانگهای گرفته تا تقویت همکاری نظامی روسیه با کشورهای حاشیه دریای خزر و کشورهای مستقل مشترک المنافع (CIS)، اقدام‌هایی است که در بلوک شرق نسبت به زورآزمایی‌ها واشنگتن در اوکراین و تایوان صورت گرفت. تلاش روسیه و چین در گسترش همکاری‌ها در سازمان اقتصادی بریکس و برنامه ریزی برای کنار گذاشتن دلار از تبادلات تجاری میان کشورهای این سازمان هم نشانه آشکاری از تضعیف جایگاه بین المللی آمریکا به شمار می‌رود.

اکنون به نظر می‌رسد با ظهور رهبران چپ گرا در آمریکای جنوبی، این منطقه به آوردگاه جدید آمریکا با دو رقیب اصلی خود تبدیل شده است. از آنجاییکه به لحاظ تاریخی حیات خلوت واشنگتن حضور شخصیت‌های برجسته ضد آمریکایی را به خود دیده، همواره در این سیر تاریخی آنها نگران ظهور چنین شخصیت‌هایی بودند.

آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا این هفته به منطقه آمریکایی لاتین سفر می‌کند تا با رهبران برخی از کشورهای با گرایش چپ دیدار داشته باشد. بر اساس اعلام وزارت خارجه آمریکا وی برای تقویت روابط با رهبران شیلی و کلمبیا که به تازگی روی کار آمدند، با آنها دیدار و گفتگو خواهد کرد.     

بلینکن روز دوشنبه به کلمبیا سفر خواهد کرد تا با گوستاوو پترو رییس جمهوری این کشور که به عنوان اولین رهبر چپ گرا در ماه سپتامبر انتخاب شد، ملاقات کند. بوگوتا از گذشته یک عنصر حیاتی در مرکز توجه استراتژی واشنگتن در آمریکای جنوبی بوده است.

سپس وزیر خارجه آمریکا روز چهارشنبه برای دیدار با گابریل بوریک رییس جمهوری ۳۶ ساله که از زمان دانشجویی دیدگاه‌های چپ گرایانه داشته، به شیلی سفر می‌کند. بوریک که اواخر پاییز سال گذشته به سمت ریاست جمهوری رسید، در مبارزه‌های انتخاباتی تاکید بر از بین بردن میراث آگوستو پینوشه دیکتاتور تحت حمایت آمریکا در شیلی داشت.

در بخش دیگری از سفر منطقه‌ای خود دیپلمات عالی آمریکایی برای شرکت در نشست سازمان کشورهای آمریکایی به پرو سفر می‌کند و به صورت جداگانه‌ای دیداری هم با پدرو کاستیو رییس جمهوری و دیگر مقام‌های ارشد این کشور خواهد داشت.

وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که بلینکن در این سفر بر هسته‌های اصلی سیاست دولت جو بایدن یعنی دموکراسی و مبارزه با تغییرات آب و هوایی تاکید خواهد کرد. "حمایت از دولت‌های دموکراتیک و احترام به حقوق بشر در نیمکره غربی" و همچنین "اجرای رویکرد کلی نگرانه به مبارزه با قاچاق مواد مخدر" محورهای گفتگوی وزیر خارجه در کلمبیا خواهد بود. پترو رییس جمهوری کلمبیا وعده داده که با از بین بردن جنگ بر سر مواد مخدر آرامش پایدار را پس از ۶ دهه خشونت پراکنده در کشور برقرار سازد. 

مقابله آمریکا با نفوذ چین و روسیه در آمریکای لاتین

صرف نظر از محورهای مورد بحث در سفر منطقه‌ای بلینکن، رویکرد آمریکا در روابط با موج جدید رهبران چپ گرای آمریکای جنوبی برای تقابل با نفوذ چین و روسیه است. پیش از همه گیری کرونا، مسکو و پکن به دنبال تعمق روابط تجاری با کشورهای این منطقه بودند و واشنگتن که از علایق تازه آنها احساس خطر می‌کرد، دو کشور را به حمایت از دولت‌های فاسد متهم کرد و حالا گام‌هایی برای افزایش شراکت با کشورهای لاتین برمی‌دارد. از نقطه نظر واشنگتن، آمریکا ستیزی در نگاه عمده چپ گرایان در آمریکایی لاتین به نفع چین و روسیه است و نفوذ ژئوپلیتیک این کشور در حیات خلوت خود را تضعیف می‌کند.  

به علت مشکلات اقتصادی شدید در برخی از کشورهای آمریکای جنوبی، پترو و دیگر رهبران این منطقه پذیرای سیاست اعطای وام و سرمایه گذاری‌های چندین میلیون دلاری بر روی زیر ساخت‌ها از سوی چین هستند. در مرداد ماه، چین با حجم تجارت ۲۴۷ میلیارد دلاری با آمریکای لاتین، از آمریکا به عنوان نخستین شریک تجاری کشورهای این منطقه پیشی گرفت و عنوان نخستین شریک تجاری کشورهای آمریکای جنوبی را از آن خود کرد.

لورا ریچاردسون رییس ستاد فرماندهی جنوبی ایالات متحده در تیر ماه گذشته مدعی شد که دولت چین به بهانه سرمایه گذاری در منطقه در حال افزایش نفوذ خود در بسیاری از کشورهای آمریکای لاتین است. به گفته وی، در واقع این‌ها آنچنان سرمایه گذاری‌ها به حساب نمی‌آیند و نه تنها سرمایه گذاری‌ها باعث رونق اقتصادی نمی‌شود بلکه بسیاری از کارگران چینی را به آنجا سرازیر کرده و استخدام نیروی بومی را به خطر می‌اندازد.

از سوی دیگر ایالات متحده نگرانی همکاری‌های نظامی روسیه با کشورهای آمریکای لاتین است. در جریان جنگ اوکراین، مسکو همانند رقابت با غرب در دو دهه گذشته علایقی هر چند محدود برای انجام فعالیت‌های راهبردی و نظامی علیه آمریکا نشان داده است.

این کشور درحالیکه برای حضور نیروهای نظامی در ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه رایزنی‌هایی را با مقام‌های این کشورها داشته، تجهیزات و جنگ افزارهای نظامی را نیز تحویل آنها داده است. با اینکه میزبانی از فعالیت های نظامی روسیه منحصراً در کشورهای ضد آمریکایی بوده، تمایل برخی دیگر از کشورها برای حمایت و تعامل با روسیه جالب توجه است.

نمونه‌های بارز آن حمایت نمادین دولت‌های آلبرتو فرناندز در آرژانتین و ژائیر بولسونارو در برزیل است که همزمان با آمادگی روسیه برای حمله به اوکراین با ولادیمیر پوتین رییس جمهوری این کشور دیدارهایی را داشتند. فرناندز پا را فراتر نهاد و به دولت خود پیشنهاد داد تا آرژانتین دروازه ورود روسیه به آمریکای لاتین شود. از طرفی هم مکزیک به نوعی حمایت خود از روسیه را به نمایش گذاشت؛ آندرس مانوئل لوپز اوبرادور رییس جمهوری مکزیک کمک نظامی ناتو به اوکراین برای جنگ علیه روسیه را یک حرکت "غیر اخلاقی" دانست.

در میانه ظهور رهبران چپ گرا در آمریکایی لاتین و نگرانی آمریکا از گسترش نفوذ چین و روسیه در این منطقه، اولین دوره انتخابات در پر جمعیت ترین کشور آمریکای جنوبی یعنی برزیل برگزار می‌شود که در آن بولسونارو راست افراطی به رقیب سرسخت چپ گرای خود لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا برخورده است.