به گزارش خبرنگار ایرنا چند سالی است که خطر خشکسالی اقتصاد مبتنی بر کشاورزی استان اردبیل را تهدید می کند. تغییر اقلیم به عنوان علت اصلی این شرایط، در یکی دو دهه اخیر عملا تبدیل به یک تهدید علیه جامعه بشری شده و جابجایی‌های بزرگ جمعیتی را در کشورهای مختلف بویژه منطقه خاورمیانه به دنبال داشته و امروز دولت‌های این منطقه با مسائل و چالش‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی و امنیتی آن در امان نیستند.
به لحاظ منابع آبی و زیست محیطی کاهش محسوس بارندگی و به تبع آن کاهش آورد رودخانه‌ها باعث شده حجم مخازن احداث شده در مقاطعی خالی بماند. پیامد این اتفاق استفاده بیشتر کشاورزان از منابع استراتژیک زیرزمینی است که آن هم نتایج مخربی مانند افزایش سطح املاح آب، خالی شدن آبخوان‌ها و سفره‌های زیرزمینی، فرونشست دشت‌های کشاورزی و نهایتا از بین رفتن خاک حاصلخیز منطقه را در پی داشته است.
طی روزهای اخیر مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان اردبیل اعلم کرد که به دلیل اضافه برداشت از سفره‌های زیر زمینی در اردبیل یک سوم از حجم ۳ میلیارد مترمکعبی آبخوان اردبیل خالی شده است.
علی حیدری اناری با اشاره به افزایش مصرف بدون ضابطه آب در استان گفت: استان اردبیل همانند سایر مناطق از تغییر اقلیم و کم آبی مستثنی نبوده و میزان بارش‌های استان در سال آبی گذشته نسبت به بلند مدت ۲۴ درصد کاهش یافته است.
بیش از ۹۰ درصد از آب در بخش کشاورزی مصرف می شود. از این رو کلید حل بسیاری از مشکلات فوق الذکر مدیریت مصرف در این بخش است. طی سال‌های اخیر برنامه‌هایی برای استفاده بهینه از منابع آب در کشور در دستور کار قرار گرفته است و در بودجه‌های سالانه هم منابعی برای این برنامه اختصاص یافته است با این وجود استفاده از سیستم‌های آبیاری نوین چندان که باید و شاید موفقیت آمیز نبوده است.
شاید بتوان ذهنیت سنتی کاربران بخش کشاورزی، ناتوانی در تامین منابع مالی مورد نیاز از سوی کشاورزان، محدودیت‌های مالی دولت، یکپارچه نبودن اراضی را از چالش‌های پیش روی استفاده از سیستم‌های مدرن آبیاری ذکر کرد این چالش‌ها باعث شده است که عملا بازار عرضه و تقاضای تجهیزات و فناوری‌های مدیریت و مصرف بهینه آب در بخش کشاورزی حتی در استانی مانند اردبیل شکل نگیرد.
موضوع مهم دیگر بین بخشی بودن موضوع مصرف و مدیریت آب بین وزارتخانه‌های نیرو، جهاد کشاورزی و تا حدودی محیط زیست است که منجر به شکل‌گیری نوعی بخشی نگری در این مسئله و ناکامی راهکارهای اتخاذ شده در این حوزه شده است.
با این وجود و گذشته از چالش‌های مدیریت مصرف بهینه آب، راهکارهای فوری و کوتاه مدت اصلاح الگوی کشت از سوی کشاورزان است و به نظر می‌رسد می‌توان به جایگزینی محصولات کم آب بر به جای محصولات پرآب تا حدی از تعمیق و گسترش بحران جلوگیری کرد موضوعی که مطالبه و درخواست شرکت آب منطقه ای استان اردبیل از کشاورزان و متولیان این بخش است.
در همین زمینه معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای اردبیل از کشاورزان استان خواسته است با توجه به کاهش چشمگیر آورد رودخانه‌ها، ذخایر سدها و آب‌های زیرزمینی ضروری است کشاورزان با استفاده از فناوری‌ها نوین، از کشت محصولات آب‌بر پرهیز کنند.
وی با اشاره به تفاهم نامه و همکاری شرکت آب منطقه‌ای، جهاد کشاورزی و تعاون روستایی برای تحویل حجمی آب به کشاورزان گفت: در راستای استقرار یک نظام کشاورزی با مزیت اقتصاد پایدار مبتنی بر سیاست‌های کلان کشور و دانش بومی کشاورزان، سند مشترک همکاری بین شرکت آب منطقه‌ای، جهاد کشاورزی و تعاون روستایی به امضا رسیده است.
فضایلی افزود: در قالب این سند تحویل حجمی آب بر اساس سند ملی آب، در زمان و مکان مناسب به تشکل‌های آب‌برانی که از سوی تعاون روستایی معرفی می‌شوند، انجام خواهد شد.
این مقام مسئول شناسایی و پرکردن چاه‌های غیرمجاز، نصب کنتور هوشمند و جلوگیری از اضافه برداشت از چاه‌ها و به کارگیری ۲۳ اکیپ گشت و بازرسی از منابع آب را از دیگر اقدامات این شرکت برای مدیریت بهینه مصرف آب در بخش کشاورزی عنوان کرد.
موفقیت هر برنامه‌ای منوط به همنوایی و همراهی مسئولان و کنشگران هر بخش از جمله بخش کشاورزی است. اگر بخش کشاورزی چالش‌های زیادی در تامین آب دارد، رفع آن هم مستلزم همراهی کشاورزان است.هرچند کشاورزان ممکن است مقاومتهایی در مقابل تغییرات داشته باشند با این حال در نهایت منطق اقتصادی و محاسبه سود و زیان، آنان را برای هرگونه تغییرات مثبت قانع خواهد کرد. از همین رو تعامل و ارتباط بین کشاورزان، و مسئولان بخش کشاورزی و آب بیش از پیش لازم و ضروری است.
نظر شما