جدیدترین راه کشف فرهنگ‌های بومی، تجربه آن از نزدیک‌ترین فاصله ممکن است، امروزه گردشگران دیگر خودشان را به تورهای بازدید از جوامع بومی محدود نمی‌کنند، بلکه نیاز دارند حس کنند که در زندگی روزانه مردم بومی درگیر شده‌اند و از طریق شرکت فعال در کارگاه‌ها و برنامه‌های آموزشی بومی قابلیت‌های خلاقانه خود را به منصه ظهور برسانند. گردشگران به جای این که تماشاگر صنایع‌دستی مردم بومی باشند، در کارگاه‌های تولید این گونه محصولات شرکت می‌کنند و به این ترتیب می‌توانند ضمن پرورش خلاقیت و مهارت‌شان، با فرهنگ بومی تماس عمیق برقرار کنند. این گونه فعالیت‌های خلاقانه راه عالی برای یکی شدن با فرهنگ بومی، کشف استعدادهای نهفته و به یادگار بردن خاطرات هنری است.
شهر اصفهان به عنوان یک مقصد گردشگری فرهنگی حائز اهمیت که دارای سایت‌های تاریخی غنی که حتی دارای آثار ثبت جهانی یونسکو است دارای قابلیت‌هایی در زمینه گرشگری خلاق است. چه در بحث صنایع‌دستی که شهر اصفهان درواقع این شهر نیز به شبکه شهرهای خلاق یونسکو پیوسته است و چه در بحث خوراک شناسی که از دیرباز غذاها و شیرینی‌جات شهر اصفهان طرفداران بسیاری داشته و باعث جلب توجه گردشگران این شهر نیز بوده است. بنابراین شهر اصفهان توان و قابلیت‌هایی را برای اجرای تورهای با محوریت گردشگری خلاق در حوزه صنایع‌دستی و غذا و خوراک را داراست و توسعه این نوع گردشگری نه تنها قادر است به توسعه گردشگری پایدار کمک کند بلکه می‌تواند به جذب گردشگران، اشتغالزایی، افزایش درآمد، ارتقای سطح زندگی جامعه محلی شهر اصفهان یاری رساند.
در سال ۲۰۰۶ مفهوم گردشگری خلاق توسط سازمان آموزش، علوم و فرهنگ جامعه ملل متحد (یونسکو) در برنامه شبکه شهرهای خلاق مورد پذیرش قرار گرفت و بدین ترتیب، سازمان مزبور تعریف خود از این مفهوم را ارائه کرد: «گردشگری خلاق سفری است که با هدف نیل به یک تجربه دست اول و کنش‌مندانه صورت گرفته و همراه یادگیری مشارکتی هنرها، میراث فرهنگی یا ویژگی‌های خاص یک مکان است و با ساکنین مقصد گردشگری که خالق فرهنگ زنده آن مکان هستند ارتباطی مفید فراهم می‌سازد.»
اصفهان به سبب موقعیت جغرافیایی و اقلیم کویری که دارد از روزگاران گذشته تا به امروز با طیف وسیعی از موادغذایی اولیه روبه‌رو بوده است. وجه مشترک اکثر این غذاها ظاهر حلیمی شکل آنها و اینکه با نان سرو می‌شوند. همچنین گوشت نیز جزو مواد اولیه اصلی غذاهای اصفهانی است.
بریان (بریون)، کاله‌جوش، اشکنه، حلیم بادمجان، قیمه ریزه نخودچی، گوشت و لوبیا (یخنی‌لوبیا)، گوشت و عدس، نخودآب، خوراک سرگنجشکی (کله‌گنجشکی)، ماش و قمری، کوفته شویدباقالی، یخمه‌ترش، تاس‌کباب اصفهانی، کباب مشتی یا کباب زردک اصفهان، شله بریون، زیره اصفهانی، به‌پلو اصفهانی، خورش مرغ و آلوچه، خورش ماست، کاچی هفت‌دخترون (بی‌بی حور) ، گز، پولکی، دوغ و گوش‌فیل از معروف ترین غذاهای سنتی اصفهان است.
اصفهانی‌ها غذای دیگری هم دارند با نام گوشت و عدس (به گویش محلی گوشداعدِس ). این غذا هم روشی پختی مشابه گوشت و لوبیا دارد با این تفاوت که در آن به جای لوبیا سفید از عدس استفاده می‌کنند. گوشت و نخود (یخنی‌نخود) هم طرز تهیه ای مشابه دارد با این تفاوت که در آن از نخود استفاده می‌شود. این نکته را در نظر بگیرید که این غذا با نخودآب اصفهانی تفاوت دارد.
شهر تاریخی اصفهان علاوه بر ابنیه تاریخی و آثار تاریخی و دستاوردها و میراث فرهنگی ملموس و ناملموس، و علاوه بر صنایع دستی های معروف آن که این شهر را به عنوان شهر خلاق یونسکو شناسانده است، از تنوع در خوراک، هنر آشپزی و شیرینی‌پزی و نحوه سرو و مصرف منحصربه فردی است. هنر آشپزی و آماده‌سازی خاص، نحوه مصرف و نوع میل کردن، و سرو آن گویای این قضیه است.
حدود ۲۲ نوع خوراک سنتی و دسر و شیرینی‌جات در شهر اصفهان وجود دارد، هر چند ممکن است همه این خوراک‌ها در رستوران ها سرو نشود، اما کماکان در سفره مردم محلی جای دارند و برخی دیگر نیز شهرت دارند و حتی به عنوان سوغاتی مورد استفاده گردشگران قرار می گیرد، چه بسا توسعه گردشگری خلاق با رویکرد خوراک‌شناسی و توسعه این سبک گردشگری می تواند به احیا و رواج بیشتر خوراک‌های سنتی فراموش شده ی اصفهان کمک کند.
گردشگری خلاق، گونه جدیدی از گردشگری است که به گردشگران اجازه می‌دهد تا با نزدیکی به جامعه محلی و فرهنگ محلی تجربه جدید داشته و آموزش ببیند و خود در فعالیت‌ها مشارکت کنند به نوعی یک تجربه دست اول داشته باشند که ممکن است تا به حال تجربه نکرده باشند. شهر اصفهان بالاخص در زمینه خوراک و آشپزی می‌تواند پتانسیلی باشد در جهت توسعه گرشگری خلاق با رویکرد خوراک‌شناسی و گردشگران خلاق در کارگاه های شیرینی‌پزی، آشپزخانه‌های سنتی، خانه‌های بومگردی و محلی و در کنار مردم محلی به مشاهده نحوه آماده‌سازی، و مشارکت در پخت و آماده‌سازی آن و نهایت چشیدن و میل کردن خوراکی‌های سنتی مقصد بپردازند و تجربه دست اولی را داشته باشند و می‌توان تورهای گردشگری با ترکیبی از گردشگری خلاق و خوراک را ارائه داد و به توسعه گردشگری ملی و محلی کمک شایانی کرد.
در همین چارچوب پیشنهاد می‌شود بخش دولتی و خصوصی به توسعه گردشگری خلاق خوراک در شهر اصفهان و سرمایه‌گذاری برای این گونه گردشگری بیشتر توجه و تمرکز کنند. همچنین در قالب تورهای گردشگری خلاق و کارگاه‌های آموزشی آشپزی توسط جامعه محلی جهت مشارکت گردشگران در مراحل آماده سازی خوراک‌های سنتی اصفهان، راه اندازی شود.
همچنین بخشی از کارگاه‌های فعال شیرینی‌پزی در شهر اصفهان برای حضور گردشگران جهت مشاهده، آموزش و مشارکت در تولید آماده‌سازی و تورهای انفرادی و گروهی توسط تورگردانان به مقصد اصفهان جهت گردشگری خلاق خوراک و گردشگری غذا و کمک به رونق این‌گونه گردشگری ایجاد شود.
برگزاری جشنواره‌های خوراک در محیط‌های مختلف روستایی و شهری اصفهان، اجرای تورهای غذا برای آموزش پخت غذاهای محلی، برگزاری کلاس‌های آشپزی و آموزش نحوه پخت انواع غذاها می‌تواند به توسعه گردشگری خوراک در استان اصفهان کمک شایانی کند.
مقاله پژوهشی بررسی قابلیت‌های گردشگری خلاق با محوریت خوراک‌شناسی شهر اصفهان به قلم فاطمه راشکی (دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری) و سامان شافعی (کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی گردشگری) در دومین رویداد سراسری ایران و گردشگری خوراک در سده نو که همزمان با هفته گردشگری (۵ تا ۱۱ مهر) در مرکز همایش‌های بین‌المللی صدا و سیما برگزار شد، به عنوان مقاله علمی و پژوهشی برتر انتخاب و از هر دو محقق این مقاله با اهدای لوح تجلیل شد.
نظر شما