به گزارش خبرنگار تاریخ و اندیشه ایرنا، حسین علایی می نویسد: دولت عراق اگر دچار اختلافاتی با ایران شده بود می توانست به جز انتخاب مسیر جنگ گسترده و رودررویی نظامی، شیوه های دیگری را در پیش گیرد. رژیم بعث می توانست موضوع اختلافات را به شورای امنیت سازمان ملل یا به دادگاه بین المللی لاهه ارجاع دهد یا از طریق میانجی گران بین الملی دست به گفت و گوهای مستقیم و دوجانبه با ایران بزند. اما به نظر می رسد صدام راه حل نظامی را سریع ترین شیوه برای رسیدن به اهداف خود تشخیص داده بود و می خواست با یک جنگ سریع و کوتاه مدت به اهدافی بزرگ دست یابد.
رژیم عراق قصد داشت تا تمامی اروندرود را به مالکیت خود درآورد و برخی از ارتفاعات سرکوب در غرب کشور را در اختیار بگیرد. دولت عراق تلاش می کرد با استفاده از زور و فشار جنگ، پیمان مرزی جدیدی را به ایران تحمیل کند تا بتواند تنگناهای تاریخی ژئوپولتیکی خود را بگشاید و قدرت بیشتری در خلیج فارس کسب کند.
از مهم ترین اهداف عراق، تسلط کامل بر اروند رود و تبدیل آن به شط العرب و نیز تغییر مرز هر دو کشور بود. البته برخی معتقدند این هدف، کف انتظارات صدام حسین از شروع جنگ بوده است و چنانچه او از نظر نظامی موفق می شد به این هدف بسنده نمی کرد.
جدا کردن خوزستان از ایران
صدام سعی می کرد با تهاجم نظامی، تمام یا قسمتی از سرزمین خوزستان را به تصرف خود در آورد. در نقشه های منتشره از سوی این رژیم، استان خوزستان با نام عربستان به عنوان بخشی از خاک عراق، منظور شده است. در این جا نمونه ای از نقشه هایی که رژیم عراق قبل از آغاز جنگ در سال ۱۹۸۰ میلادی به چاپ رسانده و آن را در کتاب های درسی دانش آموزان گنجانده بود، ارائه می شود. این نقشه در حین عملیات فتح المبین در اوایل سال ۱۳۶۱ در اوایل سال ۱۳۶۱ به دست آقای مرتضی تاج لز رزمندگان تیپ ۲۵ کربلا افتاد و آقای مرتضی قربانی از فرماندهان دوران دفاع مقدس آن را در اختیار نگارنده قرار داد.
تسلط بر استان خوزستان یا حداقل جداسازی خرمشهر و جزیره آبادان، مهم ترین هدف سیاسی و اقتصادی و نظامی رژیم بعثی عراق در جنگ بود. تصرف جزیره آبادان می توانست عراق را در هدف تسلط بر اروند رود کمک کند. صدام کوشید با استقرار قوای نظامی خود در استان خوزستان، بتواند ارتباط وسیعی تری را با آب های خلیج فارس پیدا کرده و توسعه عظیمی در قدرت ژئوپلتیکی عراق به وجود آورد و بر مخازن نفتی ایران تسلط یابد. چنانچه رژیم صدام به این هدف دسترسی پیدا می کرد خود به خود، هدف اول نیز تامین شده بود.
هشدار یاسر عرفات به هاشمی رفسنجانی
در سفری که یاسر عرفات رییس سازمان آزادیبخش فلسطین پس از آغاز جنگ به ایران داشت به آقای هاشمی رفسنجانی این طور گفته بود: «به اتاق جنگ صدام رفتم و نقشه هایی را دیدم دکه فلش آنها به سوی مسجد سلیمان و بهبهان بود.»
بر این اساس مشخص می شود که ارتش بعث عراق قصد داشته کل استان خوزستان تا مرز استان فارس را تصرف کند. شاید صدام می خواست یک حکومت خودمختار وابسته به رژیم بعثی در خوزستان تشکیل دهد تا هم این استان را از ایران جدا کرده باشد و هم اروند رود را در اختیار گرفته باشد.
عراق مدتها قبل از جنگ با ایران، تشکیلاتی به نام سازمان آزادیبخش عربستان را با کمک عوامل خلق عرب وابسته به خود در خوزستان ایجاد کرده بود.
سرزمین سبز و تپه ها
پس از قطع رابطه ایران و آمریکا، دولت عراق ادعا کرد که جزایر بوموسی و تنب کوچک و بزرگ باید به عرب ها برگردد. عراق می خواست با این کار، خود را در خط مقدم جبهه اعراب علیه ایران مطرح کند تا هم کمک های مالی کشورهای عربی را جذب کند و هم از نظر سیاسی اعراب را کنار خود نگه دارد.
صدام می خواست از طریق جنگ این ۳ جزیره را به دست آورد تا قهرمان جهان عرب شود و رهبری آنها را در دست بگیرد. در حالی که خود کشورهای عربی هم می دانستند که از نظر اسناد تاریخی این سه جزیره متعلق به ایران است. اسامی این جزایر هم به زبان فارسی محلی است: بوموسی به معنی سرزمین سبز و تنب هم به مفهوم تپه است.
جزایر فردوسی، حافظ و سعدی
امید است که روزی برسد که هزاران خانواده ایرانی در این سه جزیره زندگی کنند و این جزایر سرشار از آبادانی باشد تا برای همیشه فکر جدا کردن آنها از سر ماجراجویان بیرون رود. احداث سه شهر فردوسی، حافظ و سعدی در این جزایر ارزشمند می تواند آنها را عجین با تاریخ و تمدن ایران کند.
ترس از انقلابی مجدد
با ظهور انقلاب اسلامی، حکومت عراق نگران توسعه نهضت اسلامی در بین مردم آن کشور شد. حزب بعث عراق، اندیشه اسلام انقلابی را برای ادامه سلطه خود بر مردم عراق خطرناک دید. دولت بعثی می دید ممکن است انقلابی با همین سبک در عراق رخ دهد. همین فکر، دولت عراق را به این صرافت انداخت تا با حمله به ایران، خود را از احتمال قیام مردم عراق نجات دهد. سرکوب شدید شیعیان عراق و بازداشت و شکنجه و مصادره اموال مردم و در نهایت اخراج هزاران ایرانی مقیم آن کشور، با چنین اندیشه ای انجام شد.
منبع: تاریخ تحلیلی جنگ ایران و عراق، حسین علایی، جلد اول، نشر مرز و بوم
نظر شما