سازگاری با تغییر اقلیم راهی برای رفع نگرانی تولید غذا

چند سالی است که مدام از گوشه و کنار کشور خبرهایی مبنی بر بروز سیل، خشک شدن تالاب ها و رودخانه ها شنیده می شود، یا حتما شنیده اید که دانشمندان نگران ذوب شدن سریع یخچال های قطبی هستند که این خود زنگ خطری برای تعادل آب و هوا است، نوک پیکان تمام اینها به سمت پدیده ای به نام تغییر اقلیم است که زاییده دست بشر است، انتشار گازهای گلخانه ای متهم ردیف اول بروز این پدیده است که اگر آنرا کاهش ندهیم شاید دیگر زمینی برای ادامه زندگی و پیاده کردن آرزوهای بلند پروازانه بشر باقی نماند.

این مساله به حدی جدی است که برنامه جهانی غذا سازمان ملل متحد (WFP) هشدار داده که اگر اقدامات فوری جهانی برای کمک به جوامع برای سازگاری با تغییرات اقلیم نادیده گرفته شود، جهان با افزایش چشمگیر آمار گرسنگی ناشی از بحران اقلیمی مواجه می شود، بر اساس آخرین اطلاعات سازمان ملل شمار گرسنگان جهان در سال ۲۰۱۹ نسبت به سال قبل از آن تقریباً ۱۰ میلیون نفر و نسبت به پنج سال پیش از آن نزدیک به ۶۰ میلیون نفر افزایش داشته است.

دانشمندان و سازمان های بین المللی هشدار می دهند که جهان برای افزایش بی سابقه گرسنگی آماده نیست و بحران تغییرات اقلیمی می تواند بر زندگی انسان غلبه و آنرا دگرگون کند از این رو دنیا باید هر چه زودتر با تغییرات آب و هوایی سازگار شود و تصمیم گیران و تصمیم سازان کشورها این حقیقت را بپذیرند در غیر اینصورت بحران غذا انسان را از پا در خواهد آورد.

با توجه به اهمیت موضوع و با هدف توجه دادن دنیا به اهمیت تامین غذا برای انسان ، سازمان ملل متحد در سال ۱۹۷۹ در بیستمین کنفرانس کشورها که با شرکت اعضای سازمان خوار و بار و کشاورزی FAO تشکیل شده بود ۱۶ اکتبر را روز جهانی غذا نامگذاری کرد، در این روز در سال ۱۹۴۵ سازمان فائو تاسیس شده بود، از آن سال تاکنون برای این روز یک شعار تعیین می شود که شعار امسال هیچ کس را نادیده نگیرید؛ تولید بهتر، تغذیه بهتر، محیط زیست بهتر، زندگی بهتر، انتخاب شده است.

در این میان تاثیر تغییر اقلیم بر روی تولید مواد غذایی در کشورهایی مانند ایران که خشک و کم آب است و بیشترین تاثیر را از تغییر اقلیم می گیرند بسیار چشمگیر خواهد بود که سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست در این باره به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: ایران جزو کشورهایی است که بیشترین تاثیر را از تغییر اقلیم گرفته و در زمینه اثرات آن بسیار آسیب پذیر است، در واقع ایران جزو ۹ کشوری است که آسیب پذیری آن از تغییر اقلیم بسیار زیاد است، تمام کشورها از اینکه نتوانند تغییر اقلیم را در کوتاه مدت برطرف کنند برای جبران و گرفتن زمان سعی می کنند با اتخاذ یک سری برنامه ها و راهکارهایی اثرات آنرا کاهش دهند که در این جا بحث سازگاری با تغییر اقلیم مطرح می شود یعنی باید بخش کشاورزی، صنعتی و تمام فعالیت ها را بر اساس تغییر اقلیم منطبق کنیم و تاب آوری را بالا ببریم.

داریوش گل علیزاده افزود: در سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری تمام دستگاه های ذیفنع در حال تهیه برنامه سازگاری با تغییر اقلیم هستیم که امیدواریم بتواند میزان خسارات ناشی از تغییر اقلیم را کاهش دهد، اکنون چارچوب اولیه این برنامه تدوین شده است که بر اساس آن باید تمام بخش های کشور از جمله محیط زیست، کشاورزی، صنعت و گردشگری تاب آوری خود را در مقابل تغییر اقلیم افزایش دهند و خود را با آن سازگار کنند، اگر قرار است هر برنامه ای در مکانی اجرا شود باید اثرات تغییر اقلیم در آن دیده شود تا خسارت کمتری بر جای بگذارد، در حالی که اکنون در روند اجرای بسیاری از برنامه ها به این مقوله توجه نمی شود.

ایران جزو کشورهایی است که بیشترین تاثیر را از تغییر اقلیم گرفته و در زمینه اثرات آن بسیار آسیب پذیر است، در واقع ایران جزو ۹ کشوری است که آسیب پذیری آن از تغییر اقلیم بسیار زیاد است.وی با اشاره به اینکه سیلاب هایی که در چند سال اخیر رخ می دهد به دلیل تغییر اقلیم است اظهارداشت: یکی از اثرات اصلی تغییر اقلیم بحث تغییرات فصلی و مکانی بارش ها است، مدتی است مثلا در شمال فصلی که باید باران ببارد نمی بارد یا در جنوب ناگهان باران های سیل آسا موجب بروز سیلاب می شود و چون جذب خاک هم کاهش یافته و پوشش گیاهی کم شده سیل راه می افتد و خسارت به بار می آورد در حالی که با ایجاد سازگاری با تغییر اقلیم می توانیم سیلاب ها را مدیریت کنیم، اکنون کشور با کم آبی مواجه است که با مدیریت صحیح و اجرای آبخیزداری می توانیم از این منابع آبی بهره ببریم تا کمبود آب در بخش های مختلف از جمله کشاورزی جبران شود، همچنین میزان خسارت بر فرسایش خاک را به حداقل برسانیم، از سوی دیگر بحث آتش سوزی هایی که در مراتع و جنگل ها اتفاق می افتد نیز به دلیل تغییر اقلیم و افزایش گرمایش جهانی است که خسارات زیادی به بار می آورد.

وی ادامه داد: یکی دیگر از اثرات تغییر اقلیم موضوع تخریب سرزمینی است که موجب افزایش چشمه های گرد و غباری در داخل و خارج از کشور می شود، این گرد و غبار هم به چرخه تولید غذا و هم تنوع زیستی تاثیر می گذارد، زنبورها که نقش مهمی در باروری گیاهان دارند را تحت تاثیر قرار می دهد، دامداری را هم دچار آسیب می کند، از سوی دیگر چون زیستگاه ها را تحت تاثیر قرار می دهد حیات وحش هم آسیب پذیر می شود، تنوع گیاهی و جانوری بانک های ژنی ما هستند که همه از این پدیده متاثر می شوند بنابراین حتما باید ضمن اینکه باید بحث کاهش انتشار گازهای گلخانه ای را در کشور داشته باشیم بحث سازگاری با تغییر اقلیم را در کشور پیاده کنیم .

گل علیزاده گفت: یک نگرانی که وجود دارد این است که ممکن است تغییر اقلیم گرسنگی را افزایش دهد، چون وقوع سیلاب ها و خشکی های مداوم که نتیجه تغییر اقلیم است موجب از بین رفتن زمین های کشاورزی و گاها تنوع زیستی می شود که این مساله می تواند نگرانی در زمینه کاهش تولید غذا و افزایش گرسنگی در دنیا را افزایش دهد که می تواند برای دنیا خطرناک باشد.

وی افزود: از سوی دیگر یک سری از تصمیم سازان و تصمیم گیران در دنیا و از جمله کشور ما پدیده تغییر اقلیم را باور ندارند، این در حالی است که آسیب های تغییر اقلیم کاملا مشخص است و عوارض آنرا سال به سال با شدت بیشتری می بینیم، رخدادهای گرد و غباری و وقوع سیلاب ها هر سال با شدت بیشتری رخ می دهد که این پیام را به ما می دهد که اگر به آن فکر نکنیم کشور شرایط بدتری را تجربه خواهد کرد، تعداد زیاد مهاجرت هایی که دارد اتفاق می افتد علاوه بر اینکه تبعات محیط زیستی دارد قطعا تبعات امنیتی هم دارد.

یکی دیگر از اثرات وقوع سیلاب بر اثر تغییر اقلیم از بین رفتن خاک مرغوب برای کشاورزی است که اگر فکری به حال این شرایط نکنیم گرسنگی به عنوان یک تهدید برای بشر می تواند خطرناک باشد، در واقع کارخانه غذا سازی که همان خاک است به نوعی دارد تحت تاثیر این پدیده قرار می گیرد و نابود می شود.

وی اظهارداشت: چند سالی است که شاهد افزایش مهاجرت از فلات مرکزی به سمت شمال کشور هستیم، شمال هم ظرفیت محدودی دارد، آن منطقه از کشور اکنون دچار کمبود آب شدید شده است، جنگل ها در حال نابودی است در حالی که یکی از کارکردهای جنگل تامین آب است، حتی وقوع سیل را در شمال کشور شاهد هستیم که معمولا نباید این اتفاق بیفتد اما چون پوشش گیاهی آن منطقه از بین رفته است و فرصت لازم برای نفوذ آب به خاک داده نمی شود، سیل جاری و خسارت زیادی هم به بار می آورد.

سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: یکی دیگر از اثرات وقوع سیلاب بر اثر تغییر اقلیم از بین رفتن خاک مرغوب برای کشاورزی است که اگر فکری به حال این شرایط نکنیم گرسنگی به عنوان یک تهدید برای بشر می تواند خطرناک باشد، در واقع کارخانه غذا سازی که همان خاک است به نوعی دارد تحت تاثیر این پدیده قرار می گیرد و نابود می شود.

وی گفت: در دنیا عصری به نام  عصر کمیابی منابع وجود دارد بر اساس آن اگر منابع خود را به راحتی از دست بدهیم قطعا بحث غذا هم دچار مشکل می شود و تبعات زیادی برای کشور خواهد داشت البته استفاده از فناوری های نوین هم می تواند تاثیر زیادی بر این مقوله داشته باشد.

گل علیزاده تاکید کرد: بروز تغییر اقلیم امری جهانی و در حال حاضر اجتناب ناپذیر است اما می توانیم با برنامه ریزی آنرا به گونه ای کنترل کنیم که خللی در روند تولید غذا ایجاد نشود یعنی میزان آسیب پذیری کشور را در مقابل اثرات تغییر اقلیم کاهش دهیم، مثلا برای سیلاب ها برنامه ریزی داشته باشیم که آب ناشی از سیلاب به سفره های زیرزمینی برسد نه اینکه هدر رود و خسارات جانی و مالی فراوان به بار آورد اما این اتفاق در کشور ما نمی افتد و به راحتی حجم زیادی آب و خاک را از دست می دهیم، بهتر است تغییر اقلیم را بپذیریم و در صدد کاهش اثرات آن برآییم.

۹۰۱۴