بازسازی بلاد شاپور؛ شکوه گذشته به کهگیلویه باز می‌گردد؟

به گزارش ایرنا، بلادشاپور نام بافت قدیمی شهر دهدشت واقع در استان کهگیلویه و بویراحمد است که در حاشیه شهر کنونی دهدشت واقع شده است.

توسعه شهر نشینی سبب تخریب شدن بخش اعظمی از بافت قدیمی بلادشاپور شده است؛ شهری که روزگاری به عنوان یکی از بزرگترین بافت‌های تاریخی ایران به‌شمار می‌آمد اما اکنون وسعت آن از ۴۵ هکتار به ۳۷ هکتار رسیده است.

گاهی آتش سرخ خرداد و گاهی باد و باران بر جان این شهر کهن می‌افتد و می‌خواهند ناجوانمردانه ویرانش کند تا قدمت این شهر را زیر سوال ببرند.

آب ، باد ، آتش ، سیل ، زلزه و انسانها دست در دست هم گذاشته اند که اندک اثر به جای مانده از تاریخ کهگیلویه و بویراحمد در بافت تاریخی دهدشت معروف به شهر تاریخی بلادشاپور هم از بین برود و هم از یاد.

تخریب بافت قدیمی دهدشت

اسفند سال ۹۷  قسمت های زیادی از کاروانسرای احیا شده بافت تاریخی دهدشت معروف به بلادشاپور در مرکز شهرستان کهگیلویه ،میراث ماندگار تاریخ صفویه تخریب شد و موجب واکنش ها و نگرانی مردم در فضای رسانه ای و شبکه های اجتماعی شده است.

از بد حادثه در سال ۹۷ قسمتی از کاروانسرای احیا شده بافت تاریخی دهدشت بلادشاپور مرکز شهرستان کهگیلویه میراث ماندگار تاریخ صفویه تخریب شد.پس از تخریب کاروانسرا مسئولان به تکاپو افتادند که نگذارند این اثر تاریخی از بین برود.

 با پیگیری مدیران و نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی ۱۵۰ میلیارد ریال اعتبار ملی به مرمت و بازسازی بافت تاریخی دهدشت اختصاص یافت.اعتباری که پس از یک سال نه تنها تخصیص نیافته بلکه هر روز خبر می رسد بخشی از از آن کاهش یافته است.

بافت تاریخی دهدشت طی این سالها در دید و بازدید مسئولان وعده های نشدنی زیادی شنید که هیچ کدام رنگ عملی به خود نگرفته بود.

مدیر بافت تاریخی دهدشت در این رابطه گفت:  بعد از تخریب در سال ۹۷  با حمایت دولت در تخصیص سه میلیاردو ۵۰۰ میلیون تومان مرمت بازار بافت تاریخی شهر دهدشت به طول  ۹۰۰ متر انجام شد.

اسفندیار اباب افزود: در مراحل اول و دوم بازسازی بازار تاریخی دهدشت تاکنون ۲۵ حجره احیا و مرمت شده و بر اساس برنامه ریزی‌های انجام شده مرحله اول بازار تاریخی بافت قدیم دهدشت با تکمیل و راه اندازی این ۲۵ حجره  شهریورماه امسال به بهره برداری رسید.

خسارت زلزله به بافت تاریخی

زمین لرزه‌ای به قدرت ۵.۲ در مقیاس درونی زمین/ریشتر/ روز یکشنبه چهارم خرداد سال ۹۹ شهر دوگنبدان مرکز شهرستان گچساران از توابع استان کهگیلویه و بویراحمد را لرزاند.

هر چند از زمین لرزه هیچ گونه خسارت جانی نداشته است ولی گویا بافت تاریخی دهدشت در پیچ و خم تاریخ از این زمین لرزه در امان نماند.

 این زمین لرزه باعث ترک خوردگی بخش زیادی از بناهای تاریخی ازجمله کاروانسرای بافت تاریخی  دهدشت شده بود.

این شهر با توجه به موقعیت جغرافیایی و راهبردی که داشته به عنوان کوتاه‌ترین راه میان بنادر جنوبی و اصفهان مرکز حکومت صفویان مورد استفاده قرار داشته و از اهمیت بسیاری برخوردار بوده‌ است. 

سال های متمادی است که بلادشاپور مورد بی مهری قرار گرفته و حوادث طبیعی از جمله سیل، زلزله، آتش سوزی و دیگر بلایای طبیعی قسمت های از این بافت تاریخی را ویران می کند. 

وجود علفزارهای زیاد و تبدیل شدن آن به پاتوق معتادان از مهم‌ترین مشکلات بافت تاریخی است و هر لحظه امکان وقوع آتش سوزی در این بافت وجود دارد.

در تابستان سال ۹۸ شعله‌های سرخ آتش در این شهر کهن زبانه کشیدند و بخشی از چهره این شهر را سیاه کردند.

بلاد شاپور ، شهر هفت گنبد میراثی تاریخی در دل شهر دهدشت مرکز شهرستان کهگیلویه از ظرفیت های گردشگری مهم این شهرستان است که تاکنون اقدام قابل توجهی برای معرفی و جذب گردشگر در این بافت صورت نگرفته است.

 در حالیکه خانه های قدیمی و تاریخی دهدشت از نظر وسعت، سبک و معماری زیباتر از بافت های تاریخی دیگر مناطق کشور است اما به دلیل نبود زیرساختها ابتدایی، معرفی نکردن و ناشناخته بودن بافت تاریخی بلاد شاپور در دهدشت ،گردشگران زیادی برای دیدن آن به این منطقه نمی آیند.

بعد از گذشت سالها حالا این بافت طی یکسال اخیر با حمایت های دولت مردمی و انقلابی سیزدهم در مسیر احیا قرار گرفت و با مرمت و احیا بخش زیادی از بازارچه قدیمی و  تامین زیرساخت های لازم زمینه اشتغالزایی بسیاری از جوانان و درآمد زایی را در این راستا فراهم کرده است.

احیای بافت با تجربه استادکاران ماهر

به گفته  رئیس پایگاه ملی شهر تاریخی دهدشت مرمت و بازسازی بافت تاریخی طی یکسال اخیر شتاب خوبی به خود گرفته و شکوه تمدن ایرانی به نوعی نمایان شده است.

اسفندیار اباب حضور استاد کار ماهر و باتجربه در احیای بافت را بسیار مناسب دانست و گفت: این استاد کار ماهر تجربه ۴۰ ساله در مرمت و بازسازی بافت های تاریخی دارد.

وی اضافه کرد: در احیا و مرمت حجره ها از کچ مخصوص و کاه گل به شیوه ای تاریخی استفاده می شود.

اباب با اشاره به بازسازی و مرمت ۱۷ حجره از بازارچه قدیمی بافت تاریخی افزود: کف این حجره ها با نوعی آجر مخصوص سنگ فرش می شود.

وی تصریح کرد: ۲۸۰ متر سنگ فرش اجرا و ۵۰۰ متر مربع نیز از سوی استاد کار ماهر در حال اجرا است.

بافت تاریخی دهدشت مکانی بزرگ برای سرمایه گذاری

با توجه ویژه دولت در یکسال اخیر بافت تاریخی دهدشت نه تنها دیگر سوژه رسانه ها و عکاسان نیست بلکه این منطقه به جایگاهی برای سرمایه گذاری بخش خصوصی و برنامه های فرهنگی چون شاهنامه خوانی تبدیل شده است.

اباب تصریح کرد: با برنامه ریزی های انجام شده طرح مطالعاتی از سوی سرمایه گذار در راستای توسعه و درامدزایی ان مورد تایید قرار گرفت.

وی افزود: طرح توجیهی بافت برای دریافت تسهیلات مورد نظر به صندوق حفظ احیا آثار تاریخی فرهنگی ارسال شد.

اباب اضافه کرد:: بازار تاریخی شهر دهدشت با هدف رونق و اشتغالزایی صنعت توریسم به بخش خصوصی واگذار می شود.

وی اضافه کرد: با مرمت و سنگ فرش کامل بازار تاریخی شاهد ساماندهی بزرگی در حوزه بافت تاریخی دهدشت خواهیم بود.

وی بیان کرد: خوشبختانه اقدامات مهمی در راستای ساماندهی شهر تاریخی دهدشت انجام شده و می توان گفت اکنون بلادشاپور از یک شهر تخریب شده به یک مکان بزرگ برای سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری تبدیل شده است.

مرمت بخش هایی ازبافت تاریخی مانند کاروانسرا، حجره ها و بازار تاریخی ، واگذاری حمام و کاروانسرای کهیار به بخش خصوصی ، برنامه ریزی برای ثبت بخش هایی از بافت تاریخی دهدشت در فهرست بناهای تاریخی جهان از اقدام هایی است که یک ساله گذشته تاکنون برای احیای این بافت ۳۷ هکتاری انجام شده است.

اقدام های انجام شده برای احیای بافت تاریخی دهدشت

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کهگیلویه و بویراحمد گفت: با پیش بینی ۵۵ میلیارد ریالی و انجام اقدام هایی مانند مرمت بناهایی مانند بقعه متبرکه امامزاده جابر (ع)، خانه کهزادی، مسجد مورک، کاوش و آوار برداری گذر پشت کاروان سرا، احداث پارک مسجد ابوذر غفاری و مرمت حجره های بازار تاریخی دهدشت، این منطقه تاریخی مکان مناسبی برای سرمایه گذاری بخش خصوصی قرار گرفته است.

سعید طالبی پور با اشاره به اینکه ۳۲ میلیارد ریال برای مرمت ۱۱ حجره بافت تاریخی دهدشت هزینه شده تاکید کرد: این حجره ها برای ایجاد بازارچه صنایع دستی به بخش خصوصی واگذار می شود.

وی افزود: تاکنون کاروان سرا و حمام کوهیار در بافت تاریخی دهدشت جهت سرمایه گذاری به بخش خصوصی واگذار شده است.

طالبیان پور ساماندهی و احیا و مرمت بافت تاریخی دهدشت را یکی از برنامه های مهم دولت دانست و گفت: احیا و مرمت این بافت تاریخی علاوه بر درامدزایی نقش مهمی در توسعه شهرستان کهگیلویه نیز خواهد داشت.

رخت نو بر تن بافت تاریخی 

فرماندار کهگیلویه گفت: بافت تاریخی دهدشت دارای ظرفیت های زیادی در زمینه درآمدزایی و اشتغال است که در دولت سیزدهم روند اجرایی آن شتاب گرفت.

سید عبدالعزیز موسوی بیان کرد: خوشبختانه کارهای بزرگی برای ساماندهی بافت تاریخی دهدشت انجام شده و می‌توان گفت این شهر تاریخی جان دوباره گرفته است.

وی حمایت همه جانبه از سرمایه گذاران بخش خصوصی در بافت تاریخی دهدشت را ضروری دانست و گفت: همکاری همه نهادهای متولی در سطح استان نقش مهمی در احیای دوباره این بافت دارد.

بلادشاپور در مسیر ثبت جهانی 

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد: همچنین کارشناسان سازمان جهانی یونسکو ارزیابی اولیه خود را در بافت تاریخی دهدشت برای ثبت جهانی کاروانسرا و حمام کهیار در این بافت تاریخی انجام داده اند و این ۲ بنای ارزشمند واقع در بافت تاریخی دهدشت در لیست انتظار ثبت جهانی قرار گرفته است.

سعید طالبیان پور گفت: در حال حاضر جنگ روسیه و اوکراین زمان ثبت جهانی بافت تاریخی دهدشت را به عقب رانده است.

وی افزود: در ضلع غربی بافت تاریخی دهدشت کاروانسرایی به‌ جا مانده که دارای ۳۷ حجره و ۳۰ ایوان در جلوی حجره‌ها است.

طالبیان پور اضافه کرد: چهار ایوان بزرگ در چهار گوشه آن به شکل متقارن وجود دارد که هر ایوان به سه یا چهار حجره راه دارد و این کاروانسرا محل بیتوته بازرگانان آن روزگار بوده است.

اهتمام دولت  به احیای بافت تاریخی دهدشت

مدیرکل دفتر امور پایگاه‌های میراث ملی و جهانی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشور نیز که چندی پیش برای بازدید از این منطقه به کهگیلویه و بویراحمد سفر کرده بود در این خصوص گفت: اعتبارات موردنیاز برای ساماندهی بیشتر شهر تاریخی دهدشت (بلادشاپور) در سطح ملی پیگیری می‌شود.

رضا سامه اظهار داشت: اقدامات مرمتی خوبی برای احیای بناهای تاریخی بافت تاریخی شهر دهدشت صورت گرفته است.

وی با اشاره به اینکه این شهر تاریخی یکی از ظرفیت‌های مهم حوزه میراث‌فرهنگی در کشور محسوب می شود تصریح کرد: با توجه به اهمیت توسعه بیشتر بلاد شاپور در شهرستان کهگیلویه امیدواریم با هم‌افزایی مسئولان موجبات شکوفا شدن ظرفیت‌های موجود این شهر تاریخی فراهم شود. 

سیمای تاریخی کهن دیار کهگیلویه وبویراحمد

استان کهگیلویه و بویراحمد را که به دیار آریوبرزن سردار نامی ایران در دوره هخامنشی می‌شناسند،بیش از ۷۸۰ اثر تاریخی استان در فهرست آثار ملی ثبت‌ شده است.

نقوش برجسته تنگ سولک در بهمئی، آثار سنگی چین لوداب، شهر سنگی دلی یاسیر کهگیلویه، قلعه کی نصیر بهادر بویراحمد، قلعه رئیسی کهگیلویه و دو گور دو پا در باشت از جمله بناهای تاریخی مهم ثبت ملی شده این استان است.

این استان بخشی از تمدن عیلام بوده و در دوره بعد از اسلام و همچنین بعد از ورود آریایی‌ها جزیی از خاک تمامی حکومت‌های ایران بود.

کهگیلویه و بویراحمد در دوره‌های تاریخی مختلف با نام‌هایی بلاد شاپور، جبال گیلویه و کهگیلویه شناخته شده است.

۶۱ آسیاب، ۵۰ خانه تاریخی، ۴۰ قلعه،۴۰ آب انبار،۲۳ بقعه متبرکه،۱۹ گورستان،۱۷ استودان، ۱۳ پل، ۱۳ بافت تاریخی، پنج حمام، پنج مسجد و سه کاروانسرای این استان در فهرست آثار ملی دارد.
نقوش برجسته تنگ سولک در بهمئی، آثار سنگی چین لوداب، شهر سنگی دلی یاسیر کهگیلویه، قلعه کی نصیر بهادر بویراحمد، قلعه رئیسی کهگیلویه، دو گوردو پا در باشت از جمله بناهای تاریخی مهم ثبت ملی شده این استان است.

این استان با ۷۲۶ هزار نفر جمعیت در جنوب غربی ایران قرار دارد و این استان بیش از ۱۶ هزار کیلومتر مربع مساحت دارد.