به گزارش خبرنگار ایرنا عنوان کاریکاتور از کلمه ایتالیایی Caricare گرفته شده که معنای آن بارگیری و شارژ کردن است. یک کاریکاتوریست با بزرگنمایی یا ساده کردن سوژه مد نظر خود، توجه مخاطبان را بر آن جلب می‌کند.
کاریکاتور در هنر در قرن ۱۶ و ۱۷ میلادی رایج شده و در اروپا برای تمسخر یا جلوه کمدی بخشیدن به سیاستمداران استفاده شده است و امروزه هنر کاریکاتور در زیر مجموعه هنرهای تجسمی قرار می‌گیرد و انواع سیاسی، ادبی، چهره، موضوعی، کومیک یا خنده آور، مطبوعاتی و غیره دارد و یک کاریکاتوریست باید به اصول و تکنیک‌های این هنر مسلط باشد.
کاریکاتور در استان اردبیل نیز هنرمندان و علاقه‌مندانی دارد و فعالان این رشته هنری با خلق آثار فاخر و جذاب، سعی در تسخیر ذهن و ضمیر مخاطبان خود دارند و آنگونه که سعید نوریان معاون امور هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اردبیل می‌گوید: کاریکاتور در زیر مجموعه هنرهای تجسمی قرار دارد و برای هنرمندان هنرهای تجسمی در مجموعه فرهنگی و هنری فدک اردبیل دفتر کار مهیاست.
وی ادامه داد: برای رشد و بالندگی هنرهای تجسمی و در کنار آن رشته کاریکاتور تلاش می‌کنیم و امسال نمایشگاه اختصاصی کاریکاتور در شهرستان پارس آباد و نمایشگاه پوستر که شامل کاریکاتور نیز می‌شود در مشکین شهر برگزار خواهد شد.
معاون امور هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: جشنواره هنرهای تجسمی استان نیز در دهه فجر امسال برگزار خواهد شد که کاریکاتوریست‌ها نیز می‌توانند با ارائه آثار متنوع خود در آن شرکت کنند و خلاقیت‌ها و قابلیت‌های خود را به نمایش بگذارند.
یکی از کاریکاتوریست‌های باریک بین و باتجربه در استان اردبیل "فیروز اسوار" است که با حضور در خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) مرکز اردبیل و با ارایه آثار خود، چگونگی علاقه‌مند شدنش به این رشته و سابقه فعالیت هنری خود را شرح داد و به سئوالاتی در این زمینه پاسخ گفت.
ایرنا: لطفا خودتان را معرفی و به سابقه فعالیت خود اشاره فرمایید.
اسوار: فیروز اسوار متولد ۱۳۵۰ در روستای قره داغلو شهرستان پارس آباد هستم و از دانشکده علمی و کاربردی خبر اردبیل در رشته کارشناسی روابط عمومی و امور رسانه فارغ التحصیل شده‌ام و شغلم آزاد است و از سال ۷۰ کاریکاتور می‌کشم و درآمدی از این هنر ندارم بلکه به خاطر تعلق خاطر و عشق به این هنر به آن می‌پردازم.
در دوران تحصیلی ابتدایی نقاشی سیاه قلم کار می‌کردم و بعدها به نقاشی با رنگ روغن روی بوم و پارچه روی آوردم و از استادانی همچون "سلطانی" در تهران و "زند" در ارومیه بهره برده ام و در دوران جوانی به تهران کوچ کرده بودم و از سال ۹۳ به اردبیل بازگشتم و در کنار زندگی و شغل آزاد همچنان کاریکاتور می‌کشم.
ایرنا: سوژه‌های مدنظر شما چیست و چه نمایشگاه‌هایی را برگزار کرده اید ؟
اسوار: بیشتر سوژه‌های اجتماعی، سیاسی، ورزشی و هنری کار می‌کنم و در اینستاگرام صفحه دارم و آثار من در نشریات استان بارها منعکس شده است و در تبریز در سال ۸۱ با موضوعات سیاسی، فرهنگی و هنری نمایشگاه اختصاصی دایر کرده بودم و در سال ۷۶ با یک کاریکاتوریست دیگر در ارومیه و در سال ۸۸ در تهران به اتفاق برخی هنرمندان، نمایشگاه گروهی برگزار کردیم.
در طول هشت سالی که بعد از بازگشتم به اردبیل می گذرد، فرصت برگزاری نمایشگاه را نداشته ام اما از اغلب نمایشگاه‌ها بازدید کرده ام و شاهد برگزاری نمایشگاه اختصاصی کاریکاتور نبوده ام و به کارهای زنده یاد شهرام رضایی کاریکاتوریست برجسته استان و آثار آقای حاجی زاده از کارکنان صدا و سیمای اردبیل علاقه و توجه دارم.
هنرمندان مطرحی در کاریکاتور و نقاشی در استان اردبیل نظیر حسن مردانه، لاهوت، صابر چایچی حضور دارند و وجود استاد ودود موذن‌زاده هنرمند نقاش، پیکرتراش و موسیقی نیز نعمتی برای استان است و در شهرستان پارس آباد هم شهرام مهدوی و فردین جلالی در نقاشی آبرنگ فعالیت‌های خوبی دارند. لازمه تبادل اندیشه و کار تخصصی گروهی با سایر هنرمندان، تشکیل انجمن تخصصی کاریکاتور در استان اردبیل است که انتظار داریم اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی در این زمینه گام‌هایی بردارد و اگر انجمن تشکیل شود تمام وقت در خدمت آن خواهم بود.
ایرنا: ابزار، سوژه و شخصیت‌ها چه درصدی از کاریکاتورهای شما را تشکیل می‌دهند؟
اسوار: به طور کلی ۸۰ درصد کاریکاتور را ایده یا سوژه و ۲۰ درصد را رسم تشکیل می‌دهد و بر خلاف اینکه در نقاشی به جهت اهمیت رنگ و روغن، ایده و رسم هر کدام نصف کار را تشکیل می‌دهند، در کاریکاتور سهم عمده مربوط به سوژه است و باید اثر به محض تماشا، پیام را به مخاطب القا کند.
یک کاریکاتوریست، واقعیات جامعه را به صورت طنز به مردم ارایه می‌کند تا سبب بیداری ذهنی، هدایت فکری و گوشزد کردن موضوعی به مردم و مسئولان شود و زمان، مکان و جنس کاغذ برای کاریکاتور مهم نیست و در کشیدن یک کاریکاتور به دنبال زیبایی و رنگ آمیزی نیستیم بلکه به سراغ سوژه می‌رویم.
در سال ۸۶ سفری به بومهن داشتم و در کنار رودخانه جاجرود با استفاده از زغال یک اجاق سرد، کاریکاتور یک چهره را روی سنگ کشیدم که به گرمی از سوی گردشگران آن منطقه مورد استقبال قرار گرفت.
کاریکاتور چهره از شاخه‌های مهم این رشته هنری است و در یک کاریکاتور چهره به تناسب شخصیت مد نظر به بزرگنمایی دماغ و چانه می‌پردازیم و اگر در این کار جناحی و سیاسی عمل کنیم بی شک لطمه خواهیم خورد و باید حریم و حرمت افراد را نگه داریم و این نکته و کاری بسیار ظریف و هنرمندانه است.
به هیچ وجه اهل کپی‌کاری و تقلید از کاریکاتوریست‌های دیگر نیستم و هر هفته حدود دو تا سه کاریکاتور می‌کشم و تعداد کل آثارم مشخص نیست و بسیاری از آنها را به دوستان و علاقه‌مندان هدیه کرده ام و برای خیلی از کسانی که مرا می‌شناسند، کاریکاتور کشیده و اهدا کرده ام.
طبیعت، یک استاد بزرگ برای هر نقاش و کاریکاتوریست است و من به آن احترام قائل هستم و خودم حامی محیط زیست هستم و وقتی به همراه خانواده به دشت و جنگل می‌رویم زباله‌های رها شده را جمع آوری می‌کنیم و برای پاسداشت طبیعت نیز کاریکاتورهای زیادی کشیده ام.
باید بهداشت محیط و حفظ طبیعت، همیشه دغدغه ما هنرمندان باشد و در محیط زندگی خودم گل‌های محمدی کاشته ام و یکی از آرزوهایم این است که کاشت نهال برای زوجین در حین عقد، اجباری شود تا به رسالت خود در قبال فضای سبز و طبیعت بیشتر واقف باشیم.
ایرنا: برای شکوفایی بیشتر کاریکاتور در استان از مسئولان چه انتظاری دارید؟
اسوار: کاریکاتور در نقاشی دیواری استان دیده نمی‌شود در حالی که اماکن عمومی ما این ظرفیت را دارند که به صورت تابلو، یک کاریکاتور دارای پیام اجتماعی و مهم را نمایش بدهند و شهرداری‌ها می‌توانند در این راستا نقش‌آفرین باشند. در این زمینه از مسئولان و رسانه‌ها انتظار دارم لااقل سالی یکبار هنرمندان کاریکاتور را فرابخوانند و تولیدات و محتواهای مرتبط با این هنر را تهیه و ارائه کنند تا کاریکاتور و کاریکاتوریست از غربت خارج شود.
علاوه بر این صدا و سیما می‌تواند نقش بسیاری در بالندگی هنر کاریکاتور استان داشته باشد و اگر مستندی از زندگی و کارهای یک کاریکاتوریست تولید کند، هم کاریکاتوریست‌ها دلگرم تر خواهند شد و هم این هنر بیشتر و بهتر هدایت خواهد شد و توجه بیشتر نشریات و مطبوعات و خبرگزاری‌ها نیز می‌تواند کاریکاتوریست‌ها را در استان و خارج از آن به هم نزدیک کند و باعث رشد این هنر شود.
در سال ۹۰ دو نفر در ترکیه که در کار تولید مبلمان فعالیت داشتند، به من پیشنهاد کردند کاریکاتور چهره آنها را روی یک چهارپایه بکشم و این کار را انجام دادم و بسیار خوششان آمد و از من برای برگزاری نمایشگاه در ترکیه دعوت کردند تا از ناحیه هنرمندان و آن کشور استقبال شود اما واقعیت این است که هیچ جایی در دنیا وطن آدمی نمی‌شود و در ایران و استان خودمان اردبیل، به قدر کافی سوژه و موضوع برای کار داریم و توجه و همدلی مسئولان می‌تواند انگیزه کار و خلق آثار ارزشمند را در ما تقویت کند.
نظر شما