کریدور شمال-جنوب و بندر چابهار؛ جایگاه راهبردی ایران

به گزارش روز یکشنبه ایرنا، آکی پرس که خبرهای آسیای میانه را پوشش می دهد، در گزارش خود نوشت: این تغییرات تا حد زیادی به حفاظت از منافع ایران و رهایی ایران از قید تحریم های غرب کمک خواهد کرد.

این رسانه آسیای میانه با یادآوری اینکه اینکه ایران در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۲ پس از ۱۵ سال عضو ناظر به سازمان همکاری شانگهای (SCO) پیوست، تصریح کرد: سازمان همکاری شانگهای بزرگترین سازمان منطقه ای در جهان از زمان  روی کار آمدن دولت رئیسی در ایران شکل مشخصی به خود گرفته است.

 سازمان همکاری شانگهای به عنوان بزرگ ترین سازمان منطقه ای جهان از نظر جمعیت تحت کنترل به سرعت در حال ظهور به عنوان یک نیروی قدرتمند است که نشان دهنده جهانی چند قطبی است.

این گزارش افزود: این تحول از روند مشخصی پیروی می کند که از زمان روی کار آمدن دولت سید ابراهیم رئیسی در ایران شکل گرفته است. ایران سیاست "نگاه به شرق" را پیش گرفته است. همانطور که رهبر ایران آیت الله خامنه ای اعلام کردند، سیاست ایران ترجیح شرق به غرب و کشورهای همسایه بر کشورهای دوردست است.

به گفته حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، عضویت این کشور در سازمان همکاری شانگهای یک پیروزی دیپلماتیک و نشان دهنده تعهد تهران به چندجانبه گرایی آسیایی بود. یکی از اهداف اصلی ایران تبدیل خود به یک قطب اقتصادی با ایفای نقش کلیدی در کریدور بین المللی حمل و نقل شمال جنوب (INSTC) است. ایران مسیرهای حمل و نقل ایمن و پایداری را برای اعضای سازمان همکاری شانگهای فراهم می کند و متعهد به توسعه بیشتر زیرساخت ها، به ویژه در بندر چابهار است.

امیرعبداللهیان در ۱۰ ژوئن سال جاری میلادی  اعلام کرد که هند و ایران بر سر سرمایه گذاری بیشتر در بندر چابهار به توافق رسیده اند. این سرمایه‌گذاری برای تسریع توسعه بندر و توسعه زیرساخت‌ها و ظرفیت آن برای آماده‌سازی برای افزایش مورد انتظار در حجم تجارت در کریدور شمال-جنوب در نظر گرفته شده است. همزمان ایران و هند بر سر سازوکارهای بانکی برای تسهیل تجارت به توافق رسیدند و امکان تسویه تجارت به روپیه را بررسی کردند.

این تمرکز بر بندر چابهار و INSTC در انتظار افزایش چشمگیر حجم تجارت بین هند و روسیه است. از نظر تاریخی، هند و روسیه علیرغم داشتن روابط سازنده و صمیمانه، حجم تجارت نسبتاً پایینی را حفظ کرده اند. این به دلیل مشکلات لجستیکی و مالی مرتبط با حمل و نقل محموله بین مناطق بود. تنش ها با اروپا در روسیه به اوج خود رسیده است که حجم تجارت این کشور با هند در زمینه کود، نفت و زغال سنگ را به طرز چشمگیری افزایش داده است.

 

ظهور و توسعه بندر چابهار در هرمزگان راه حلی برای برخی از این مسائل ایجاد کرده است زیرا این مسیر باعث کاهش ۴۰ درصدی زمان حمل و نقل و کاهش ۳۰ درصدی هزینه های لجستیکی و همچنین برخورداری از ظرفیت ذخیره سازی و پهلوگیری برتر نسبت به سایر بندرهای ایران می شود.  

علاوه بر این، ایران در تلاش‌های خود برای توسعه زیرساخت‌ها برای رهایی از وابستگی به تنگه هرمز به عنوان یک مسیر مواصلاتی، گام‌های قابل توجهی برداشته است.

با خط لوله جدید و تأسیسات بندری ارتقا یافته در سواحل جنوبی هم مرز با خلیج عمان، ایران صادرات نفت خود را از وابستگی به تنگه هرمز جدا کرده است و به ایران این امکان را می دهد که تنگه را ببندد و در عین حال قادر به صادرات نفت و ایجاد درآمدهای مربوطه باشد. این قابلیت جزء لاینفک استراتژی بلندمدت ایران برای کاهش و دور زدن تاثیر تحریم های ایالات متحده است که برای مدت طولانی اقتصاد این کشور را فلج کرده و اهرم استراتژیک آن را محدود کرده است.

این تحولات به نفع ایران بوده است که چشم انداز درآمد پایدار از مالیات بر تجارت از طریق INSTC و درآمد از بندر چابهار را ایجاد کند.

آکی پرس نوشت: ایران مدت‌هاست که از تاثیر تحریم‌های آمریکا بر اقتصاد خود رنج می‌برد. ایران تا همین اواخر با فقدان شرکای تجاری قابل اعتماد و محدودیت های جغرافیایی خود در صادرات نفت مواجه بود. با توسعه خطوط لوله ای که ایران را از نیاز به استفاده از تنگه هرمز رها می کند، بسته شدن احتمالی این تنگه دیگر تهدیدی برای درآمدهای ایران نخواهد بود.

با اجماع منطقه‌ای و افزایش سرمایه‌گذاری متمرکز بر INSTC و بندر چابهار، زمینه برای ایران فراهم شده است تا خود را به یک قطب ترانزیت و تجاری مهم تبدیل کند که درآمدهای مالیاتی قابل‌توجهی و همچنین اهرم استراتژیک برای خود به دست می‌آورد. این تغییرات تا حد زیادی به حفاظت از منافع ایران و رهایی ایران از قید تحریم های غرب کمک خواهد کرد.

به گزارش ایرنا، موقعیت راهبردی و ژئوپلتیک جمهوری  اسلامی ایران همواره مورد توجه سایر کشورهای جهان قرار داشته است از این رو  میتوان سهم قابل توجه ای از ترازیت کالا را با استفاده از توسعه زیرساخت‌های ریلی جاده­ای به خود اختصاص داد. این کریدور یکی از مهم ترین گذرگاههای ارتباطی نیمکره شرقی است که با ابتکار سه کشور ایران روسیه و هند تاسیس شد و سپس با پذیرفتن یازده کشور دیگر شامل جمهوری آذربایجان، ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکیه، اوکراین، بلاروس، عمان، سوریه و بلغارستان، خود را به عنوان مسیری جایگزین و قابل اعتماد به اثبات رسانده است.

کاظم جلالی سفیر جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه بارها بر راه اندازی و تکمیل هر چه سریعتر کریدور شمال جنوب تاکید کرده و گفته است: تنها خلاء این مسیر در کشورمان خط راه آهن رشت- آستارا به طول ۱۶۴ کیلومتر است که در رایزنی با مسئولان متولی بارها اعلام کرده ام که تکمیل این مسیر از «نان شب هم واجب تر» است.